Şakir (Ayaşlı)

(d. 1871 / ö. 18 Haziran 1917)
Şair, Muallim, Müdür Muavini, İdadi Müdürü
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Ankara'nın Ayaş kazasında dünyaya geldi. Babası Ayaş eşrafından Nazif Ağa'dır. (Ergun, 1929: 18, Göçgün, 1986: 137) İlköğrenimini Ayaş'ta tamamladı, ardından İstanbul'a giderek Darülmuallimîn mektebini bitirdi. 1895’te Konya İdadisi müdür yardımcılığına atandı. Burada altı yıl boyunca Türkçe, Arapça, edebiyat, tarih ve coğrafya dersleri verdi. (Önder, 1967: 10; Işık, 2011: 18) 1901'de Tokat İdadisi müdürlüğüne atandı. Buradaki mutaassıp çevreyle anlaşamadı. Bir cülus töreninde yaşadığı sinir buhranı neticesinde, hükümet aleyhinde konuşmasının ardından açılan soruşturma, zaten sinirleri zayıf ve fazlaca evhamlı olan Şakir’in buhranını artırarak hastalanmasına sebep oldu. İstirahat için Ayaş'a gönderildi, kısa süre sonra Konya'ya nakledildi. Rahatsızlığı artınca Sivaslı Ali Kemalî Bey onu himayesine aldı ve ölümüne kadar kendisiyle ilgilendi. Konya’da on üç sene inziva hayatı yaşadıktan sonra 18 Haziran 1917’de vefat etti. (Soyman-Koner, 1933: 43-46, İnal, 1988: 1770-1771)

Ayaşlı Şakir’in şiirleri iki devreye ayrılabilir. İlk devir şiirlerinde Divan edebiyatı zevkinin yanı sıra Muallim Naci etkisi de görülür. Bu şiirlerin çoğu aşk konusu etrafında şekillenir. (Uçman, 1985: 38) Tokat’taki görevi esnasında kendisini anlamayan çevresinden uzaklaşarak felsefeyle uğraşan Şakir’in şiirlerinde de bir değişim yaşanır. Edebi şahsiyetinin asıl kimliğini kazandığı bu dönemde yazdığı 184 bentlik “Düşündüm” şiirinde, evrenin varoluşu ve eşyanın hakikati üzerinde durur, Darwinizmi eleştirir. (Soyman-Koner, 1933: 40-42) Tokat’ta başına gelenlerin sebebini ele aldığı “Reyb-i Kebîr” şiirinde ise evhamlı, pesimist psikolojisi açıkça görülür. Yaşadığı zihnî ve manevi değişimle tasavvufa yönelen şair, Mevlana Celaleddin Rûmi, Şems Tebrizi gibi mutasavvıfların eserlerini inceler. Yazdığı şiirlerde de tasavvufi dünya görüşünü işler. (Soyman-Koner, 1933: 45; Göçgün, 1986: 145-146) Kimi lirik kimi didaktik kimi satirik üslup özellikleri taşıyan bu metinlerde edebi sanatlara sıklıkla başvuran şairin dili dönemini yansıtır.

Kaynakça

[Ergun], Saadettin Nüzhet (1929). “Şair Ayaşlı Şakir”. Millî Mecmua. 11 (116). İstanbul. 18-20.

Göçgün, Önder (1986). “Yakın Devrin Bir Mütefekkir-Şairi: Ayaşlı Şakir Efendi”. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. S. 3. Konya. 137-155.

Işık, Ali (2011). Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Hassa Mimarlık Yay.

İnal, İbnülemin Mahmut Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. 3. İstanbul: Dergâh Yay. 3. bs. 1770-1774.

Önder, Mehmet (1967). “Ayaşlı Şakir”. Hisar. 7 (39). İstanbul. 10.

[Soyman], Faik ve [Koner] M. Muhlis (1933). Muallim Ayaşlı Şakir Hayatı ve Şiirleri. Konya: Babalık Matbaası.

Telli, Fatma Betül (2005). Ayaşlı Muallim Şakir Efendi. Ankara: Kalkan Matbaacılık.

Uçman, Abdullah (1985). “Ayaşlı Şakir Efendi”. Kubbealtı AkademiMecmuası. S. 2. İstanbbul. 37-48.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. HATİCE YILDIZ
Yayın Tarihi: 10.09.2018
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Divançe [I]- / --Şiir
Divançe [II]- / --Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Eren Safid. 03 Mart 1977 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Akif Kurtuluşd. 26 Ekim 1959 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Vedat Özdemiroğlud. 07 Kasım 1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İbnülemin Mahmut Kemal İnald. 17 Kasım 1871 - ö. 14 Mayıs 1957Doğum YılıGörüntüle
5BEKİR/BEKİRÎ, Bekird. 1871 - ö. 1934Doğum YılıGörüntüle
6NELMÎ, Tahsînd. 1871-72 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SALİHA ABLAd. ? - ö. 1917/1918Ölüm YılıGörüntüle
8ALİ HAYDAR BEY, Çırpanlı-zâded. 1884 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
9HÜSNÎ, Sarıhatip-zâde Hüseyind. 1843 - ö. 1917Ölüm YılıGörüntüle
10Ertuğ Uçard. 1971 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Ali Taşd. 1977 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Ali Hakan Düzd. 23 Ocak 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Şevket (Mehmed)d. 1861 - ö. 1337/1918-19Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Abdülhak Şinasi Hisard. 14 Mart 1887 - ö. 3 Mayıs 1963Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Gülistan İsmet Hanımd. 21 Mart 1874 - ö. 1948Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16M. Şakir Ülkütaşırd. 14 Mart 1894 - ö. 30 Mayıs 1981Madde AdıGörüntüle
17Şakir Muhammediyevd. 20 Mayıs 1865 - ö. 10 Kasım 1923Madde AdıGörüntüle
18Şakir Şevketd. 1847 - ö. 1878Madde AdıGörüntüle