Madde Detay

Asıl adı Takıyeddîn’dir. Mâil mahlasını kullandı. Kerkük’te Piryâdiler Mahallesi’nde 1285/1868-69 yılında doğdu. Kerkük’ün ünlü şairlerinden Kâbil’in küçük oğludur. Kerkük’te mahalle mektebine devam etti. Daha sonra medrese öğrenimi gördü ve bir süre hocalık yaptı. Bu yüzden halk arasında Molla Taki diye tanındı. Kerkük’ün ünlü şairlerinden Hicrî Dede ve Piryâdî Ömer Fevzi’ye edebiyata dair dersler verdi. Gençlik yıllarında kimya ve remil ilimleriyle uğraştı. Hayatı boyunca hiç evlenmedi. Kazancını hatta babasına ait bazı eşyaları altın elde etme ümidiyle satmaktan kaçınmadı. Bir rivayete göre babası henüz hayatta iken Şam’a (1325/1907-08), başka bir rivayete göreyse Hicaz’a gitti ve burada vefat etti (1333/1914-15). Ata Terzibaşı’nın Mâ’il’in yeğeni Mehmet Emîn Sıddık Efendi’den aktardığı bilgilere göre vefat tarihi ve mezarı belli değildir, babasının ölümünden sonra Birinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru asker olarak İstanbul’a gitmiş, orada bir ara konferanslar verip halktan yardım istemiş, kendisine para verdiklerinde de reddetmiştir (Öbek vd. 2013: 186).

Mâ’il uzun boylu, zayıf ve narin bir görünüşe sahip olup dindar bir kimseydi.

Eserlerini bir arada toplamamıştır. Türkçe şiirleri yanında Farsça kaleme alınmış manzumeleri de vardır. Yerli yazma mecmualardaki manzumelerinin bir kısmı Ata Terzibaşı tarafından yayımlanmıştır (Öbek vd. 2013: 186-196).

Şiirleri sağlam ve tutarlıdır. İbareleri kusursuz ve akıcıdır. Bazen tekrara düşmüş, sanatlı bir söyleyişi tercih etmiştir. Gazelleri âşıkâne olup babası Kâbil’in tesirinde kalmış ve babasının bazı gazellerini tanzir etmiştir. 

Erdoğan Taşralı, Ayşe (2007). Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.

Öbek, Ali İhsan, Ayşe Taşralı (hzl.). (2013). Av. Atâ Terzibaşı Kerkük Şairleri. 1. Kitap. İstanbul: Ötüken Yay.

Saatçi, Suphi (1997). “Kâbil”. Başlangıcından Günümüze Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Nesir-Nazım). C. 6. Ankara: KB Yay. 389-390.

Gazel

Senden meded ey sâki ki sûz-i cigerim var

Bir câm sun âteşli dil-i pürşererim var

Râh-ı ademe pîr ü civân azm edecektir

Bir âb-ı safâ ver ki o râha seferim var

Gel dâire-i çeşm-i pür-âbımda makâm et

Ey göz bebeğim gör ki ne hoş dürr-i terim var

Eflâke yeter derd-i dilsûz ü figânım

Seyr et güzelim aşkın elinden nelerim var

Cem‘iyyet-i bîgâneyi ey mâh-ı şebârâ

Lutfun ile şâd eylediğinden haberim var

Bir bendesiyim dergeh-i erbâb-ı kemâlin

Ger var ise ol sâyede ancak değerim var

Mâil ne kadar kemter isem fahr-i hayâtım

Kâbil gibi üstâd-ı sühan bir pederim var

(Öbek, Ali İhsan ve Ayşe Taşralı (hzl.). (2013). Av. Atâ Terzibaşı Kerkük Şairleri. 1. Kitap. İstanbul: Ötüken Yay. 193.)