Emin Haki

(d. 16 Ekim 1889 / ö. 1 Nisan 1921)
Şair, yazar, memur
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul Balat’ta doğdu. Babası Aziz Mahmud Hüdaî türbedarı Hafız Hüseyin Avni Efendi’dir. Henüz çocukken babasını kaybetti.İlk öğrenimini Eğrikapı Mekteb-i Rüştiyesi'nde gören Hâkî, zaruretler yüzünden öğrenimine devam edemedi. On beş yaşında Defter-i Hakanî Muhasebe Kalemine çırak alındı. 1909’da Mektubî Kalemine atandı. Yirmi yaşlarında Mevleviliğe bağlandı. Ardından Bektaşiliğe yöneldi ve şair Edib Harabî’nin sohbetlerine katıldı. Daha sonra tekrar Mevlâna’nın ruhaniyetine sığındı (Erbay, Tozlu ve Şimşek, 2005).

İttihat ve Terakki Fırkası’na kaydoldu. Şahit olduğu çıkar çatışmaları sebebiyle partiden ayrıldı. Gönüllü olarak Balkan Harbi’ne katıldı. Birinci Dünya Savaşı’nda tekrar askere çağrıldı. 46. Fırkayla cepheye gitti. Mütarekenin imzalanması ve savaşın sona ermesi üzerine 1918'de terhis edildi.

Birinci Dünya Savaşı'nın bitişiyle terhis olup memuriyete dönen Hâkî, 1 Nisan 1921'de veremden öldü. Cenazesi, Üsküdar’da Haşim Baba dergâhı haziresinde Mevlevi şeyhlerinden şair Ahmed Rasima Dede’nin ayak ucuna defnedildi.

İlk kalem denemelerini Rüşdiye’de öğrenci olduğu yıllarda yapar. Yakın dostu İhsan Mahvî’nin tespitiyle, sadece iptidai tahsiline rağmen, harikulâde zekâsı Emin Hâkî’yi bir şair olarak yetiştirmiştir (1921, s. 11). Hâkî, 29 Mayıs 1913'te ilk sayısı yayımlanan Mektepli dergisinin “sermuharriri” (başyazarı) olarak görev yapar. Dergide şiirleri ve çocuklara yönelik ibretli hikâyeleri yayımlanır.

Balkan Savaşı sırasında yazdığı ve annesine ithaf ettiği “Vaveylâ-yı Teessür” adlı şiir, Emin Hâkî’nin vatan aşkını dile getiren örneklerden biridir. Daha önce Namık Kemal’in "Vaveylâ" şiirinde rastlanan “anne vatan” tasavvuru, Emin Hâkî’nin şiirinde de ifadesini bulur. “Vâveylâ-yı Teessür”, kanla yıkanan vatan manzarası karşısında Emin Hâkî’nin samimi feryadıdır (Erbay Tozlu ve Şimşek, 2005). Altı şiirin yer aldığı İkaz adlı tek şiir kitabında millî edebiyatın ve Mehmed Akif tarzı realist tavrın takipçisidir. Bu yönüyle o, şiirde sosyal muhtevayı ve faydayı öne çıkaran bir şairdir.

Millî Hikâyeler Kütüphanesi'nin ilk kitabı olarak yayımlanan Tassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk ise dönemin sosyal sorunlarına ışık tutan hikâyelerden oluşur.

Kaynakça

Emin Hâkî (1911). İkaz, İstanbul: Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, 1911

Emin Hâkî (1914). Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocuk, İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.

Erbay, Erdoğan, Tozlu, Selahattin, Şimşek, Tacettin (2005). Potin ve Şiir-Emin Hâki'nin Hayatı ve Eserleri, Erzurum: Suna Yayınları.

İnal, İbnülemin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri, c.1, İstanbul: Dergâh Yayınları.

Selçuk, Hayri (1979). Emin Hâkî, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.3, İstanbul: Dergâh Yayınları.

İhsan Mahvi (1921). Emin Hâkî, Mahfil, nr. 13.

Yaşar Şadi (1921). Dümû-ı Teessür, Mahfil, nr. 19

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ TACETTİN ŞİMŞEK
Yayın Tarihi: 28.11.2019
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
İkazArtin Asaduryan ve Mahdûmları Matbaası / İstanbul1911Şiir
Taassubun Neticesi Yahut Farmason ÇocukŞirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul1914Hikâye
Taassubun Neticesi Yahut Farmason Çocukİkinci Adam Yayınları / İstanbul2018Hikâye

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hür Yumerd. 1955 - ö. 1994Doğum YeriGörüntüle
2ATÂYÎ, Nev‘î-zâded. ? - ö. 1635Doğum YeriGörüntüle
3Nezihe Muhittind. 1889 - ö. 10 Şubat 1958Doğum YeriGörüntüle
4Zeki Mesut Alsand. 15 Mayıs 1889 - ö. 24 Eylül 1984Doğum YılıGörüntüle
5Hamza Hekimzade Niyazid. 6 Mart 1889 - ö. 18 Mart 1929Doğum YılıGörüntüle
6İsmail Hikmet Ertayland. 1889 - ö. 18 Aralık 1967Doğum YılıGörüntüle
7Süleyman Vehbid. 1864 - ö. 12 Eylül 1921Ölüm YılıGörüntüle
8KÂŞİF, Hafız Mehmed Kâşif Efendid. 1863 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
9ZİYA, Yusufd. 1858 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
10Zuhal Kuyaşd. 1923 - ö. 3 Kasım 2014MeslekGörüntüle
11İbrahim Tezölmezd. 14 Nisan 1960 - ö. -MeslekGörüntüle
12Tarık Torund. 29 Mart 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Muazzez Tahsin Berkandd. 1899 - ö. 4 Ekim 1984Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ahmet Emin YALMANd. 1888 - ö. 19 Aralık 1972Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Celal Sahir Erozand. 29 Eylül 1883 - ö. 16 Kasım 1935Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16EMÎN, Hacı Mehmed Emîn, Ortaköylüd. ? - ö. 1911 ds.Madde AdıGörüntüle
17EMÎN, Mehmed Emin Beyd. ? - ö. 1748-48Madde AdıGörüntüle
18REFÎ', Mehmed Emîn Refî'd. ? - ö. 1859Madde AdıGörüntüle