Madde Detay

Abdulmâlik Hilmî, 1865 yılında Kosova Prizren’e bağlı Ravsa kasabasında doğmuştur. İlk tahsilini Ravsa’da tamamladıktan sonra, Prizren’e gidip Mehmet Paşa Medresesi’ne yazılmıştır. Aynı medresenin yüksek kısmından mezun olmuş ve meşhur müderris Recep Hulusi Efendi’den icazet almışt­ır. Yine burada Recep Hulusi Efendi’nin tasavvuf derslerini takip etmiştir. Derslerde üstün başarı sağlayan Abdulmâlik Hilmî, hocasının sevgisini ve takdirini kazanmış, bu sebepten hocası ona el vermiştir. Abdulmâlik Hilmî, medreseyi bitirdikten sonra kendi doğum yeri olan Ravsa’ya gelerek bir tekke inşa ettirmiştir. Şair, 1928'de Prizren’de vefat etmiştir (Özcan 1994: 8-10).

Abdulmâlik Hilmî’nin en büyük özelliklerinden biri, öğrenci­lerine İslâmiyet’in yanı sıra Türklük şuurunu da kazandırmasıdır. Müslümanlık ile Türklüğü eş gören Abdulmâlik Hilmî, "Ne zamandan beri Müslümansın?" sorusunu "Ne zamandan beri Türksün?" olarak sormuştur (Kuzay Demir 2013: 343).

Türkçe ve Arnavutça divan yazan şairin Türkçe divanı, 1991 yılında Hüseyin Özcan tarafından Gazi Üniversitesinde hazırlanan "Abdulmalik Hilmi Divanı ve Tahlili" adıyla yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Divanının dışında, Bedrettin Simavnî’nin Varidat adlı eserini Türkçe şerh etmiştir. Ayrıca Pîr Muhammed Nûr'ül-Arabî’ye ait olan Hz. Ali’nin evradını Türkçeye çevirmiştir. Ayrıca, şairin çeşitli risaleleri bulunmaktadır (Özcan 1994: 8-10).

Bir şiirinde tasavvuf felsefesindeki vahdet düşüncesi “Gel âşık cem olalım/ Zikrullaha hem varalım Vahdet meyinden içelim İçemezsin demedim mi?... Küntü kenzin sırrı budur/ Hilmiden söyleyen odur/ Lâ mevcûde illâ hû dur/ Tanıyamazsın demedim mi?” şeklinde işlenir (Kuzay Demir 2013: 354-355). Hilmî, şiirlerinde sıklıkla nefis mücadelesini işlemiştir. Bu konuda yazmış olduğu bir şiirinde Hz. Muhammed'in "Nefsini bilen, Rabbini bilir" hadisinden de yararlanarak nefse aldanmadan Hakk yolunda olmayı konu etmiştir. Bir diğer şiirinde ise Fecr Suresinin ayetlerine yer vermiştir (Kuzay Demir 2013: 377-379).

Şairin en bilinen şiirlerinden biri tespihin sırrına dair yazmış olduğu uzun şiiridir. 132 beyitten oluşan bu şiirinde çeşitli ayetlere de yer vererek tespihin sırrını işlemiştir (Kuzay Demir 2013: 382-384). Hilmî'nin, Kosova Türklerinin dinî tasavvufî halk şiiri ürünleri içinde besmelenin önemi hakkında söylediği ve yazıya geçirdiği bir şiiri bulunur. Bu şiirde pek çok ayet ve hadisten yararlanan şair, besmelenin sırlarına da ışık tutar (Kuzay Demir 2013: 384-385).