ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmet

(d. 1870 / ö. 1933)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1870’te, bugün Tokat’a eskiden Zile’ye bağlı bulunan Artova ilçesinin Tuzla köyünde dünyaya gelmiştir. Okuyup yazması olmayan ümmi bir halk âşığıdır. Asıl adı Mehmet’tir. Baba adı Recep, anne adı Şerife’dir. Çok yoksul bir yaşam sürmüş, Maşat köyünün sığırcılığını yaparak geçimini sağlamıştır. Uzun yıllar Zile’nin Maşatova köylerinde dolaşıp mahalli âşık olarak ün kazanmıştır. Zefil Necmi mahlasını kullanan âşığa halk, boyunun kısa oluşundan dolayı Küçük Âşık adını yakıştırmış ve çevrede bu adla da tanınmıştır. Zefil yöre ağzında sefil anlamında kullanılmaktadır. 1933 yılında Tokat’ın Fecirgen köyünde vefat etmiştir.

Ümmi olmasına karşın tasavvufi bilgilere hakimdir. Doğaçlama söylediği şiirlerinde: "Âşık olan kelamından bellolur/ Hayır işi şerre yazmaz âşıklar/ Mürşit meydanında pişer hallolur/ Nefs-i emareye uymaz âşıklar" biçiminde üstün söyleyiş gücü görülmektedir. Çok iyi saz çalıp cemlerde zakirlik yapmıştır. Kimi şiirlerinin: "Zefil Necmi dünya bana dar oldu/ Masiva elinden işim zor oldu/ Feryad ü figanım ah ü zar oldu/ Saz oldu vücudum tel ne ilazım" gibi felsefi boyutunun ön planda oluşu dikkat çekmektedir. Pek çok şiirinin duvazimamlar biçiminde oluşu, Bektaşi kültürünü çok iyi bildiğini göstermektedir. Yoksul bir kişi olduğu ve zor bir yaşam sürdüğü: "Bir dem yaya oldum bir dem atlandım/ Bir dem zehirlendim bir dem tatlandım/ Dünyanın her cefasına katlandım/ Çile tekmil olup biteneş kadar" biçimindeki yöresel söyleyişlerle yüklü deyişinde görüldüğü gibi sanatına da yansımıştır.

Kaynakça

Yardımcı, Mehmet, Hayrettin İvgin (1988). Zileli Âşık Zefil Necmi. Ankara: Özen Mat.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 04.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İHYÂ, Ömer İhyâüddin Efendid. 1876-77 - ö. 1909Doğum YeriGörüntüle
2NEVRUZ BACI/NEVRUZA, Nevruz Oylumd. 1932 - ö. 10.10.1995Doğum YeriGörüntüle
3KÂMİLÎd. ? - ö. 1862Doğum YeriGörüntüle
4ABBAS, Mollad. 1870? - ö. 1920Doğum YılıGörüntüle
5Ahmet Reşit Reyd. 1870 - ö. 14 Ağustos 1955Doğum YılıGörüntüle
6Hüseyin Kazım Kadrid. 1870 - ö. 17 Ocak 1934Doğum YılıGörüntüle
7Süleyman Sudid. 1890 - ö. 1933Ölüm YılıGörüntüle
8Aliasgar Kemald. 25 Aralık 1878 - ö. 16 Haziran 1933Ölüm YılıGörüntüle
9SÜLEYMAN DEDEd. 1860\\\'lar - ö. 1932-1933Ölüm YılıGörüntüle
10MEMMED BAYRAMOVd. 1912 - ö. ?MeslekGörüntüle
11YORAMOĞLU, Ahmet Yarand. 1955 - ö. ?MeslekGörüntüle
12MEMMED ELİ KEREFİSLİd. ? - ö. 1966MeslekGörüntüle
13KINALI, Memet Kınalıd. 1923 - ö. 26.03.2009Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14POSTACI, İbrahim Özcanlıd. 02.03.1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15LÜTFÜ GÜLTEKİNd. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16İSA KOÇd. 1947 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17MELİHÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ALİ, Ali Özdemird. 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle