Madde Detay

Ahmed, Akhisar’da doğmuştur (Erdoğru 1994: 2). Akhisarî veya Saruhanî olarak anılmaktadır (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 26). Halvetiyye tarikatinden bir şeyh olup mücahid ve müttaki bir zat olduğu vurgulanmaktadır (Erdoğru 1994: 2). H. 1041 (m. 1631-1632)’de vefat etmiştir. Mezarı da Akhisar’daki Uzuntaş kabristanındadır (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 26).

Eserleri Arapça ve Farsça olup tamamı yazma hâlindedir. Bursalı Mehmed Tahir’de (1333: 26; Erdoğru 1994: 3) ve muhtemelen buradan naklen, yazma kataloglarında ona ait gibi kaydedilen Dekâ‘iku’l-Hakâ‘ik isimli eser onun değil, h. 750 (m. 1349)’da vefat eden ve Hindistan’da Mevleviliği yaymaya çalışan Ahmed-i Rûmî isimli başka bir sufîye aittir (Yazıcı 1989: 131).

Eserleri şunlardır:

1. Mecâlisü’l-Ebrâr ve Mesâlikü’l-Ahyâr: Arapça’dır. İmam Begâvî’nin Mesâbihü’s-Sünne isimli eserinden seçilmiş yüz hadisin mutasavvıfâne şerhi olup yazarın en meşhur eseridir (Erdoğru 1994: 2-3; Cunbur 2002: 193-194).

2. Hâşiye alâ Tefsîr-i Ebu’s-Suud min Sûre-i Rum ilâ Sûre-i Duhan (Talikat): Ebu’s-Suud Tefsiri üzerine Rum suresinden Duhan suresine kadar yazılmış Arapça bir açıklamadır (Erdoğru 1994: 3; Cunbur 2002: 193).

3.Şerh-i Dürrü’l-Yetim mine’t-Tecvîd li’l-Birgivî: Arapça, tecvid hakkında bir eserdir.

4. Risâletü’t-Taklîd: Cunbur, tasavvuf hakkında olduğunu yazıyorsa da (2004: 194), eser yazma kataloglarında tespit edilememiştir.

5. Risâle fi Zikri’l-Lisân ve Kalb: Adından fakihler ve mutasavvıflar arasında daimi bir tartışma konusu olan olan zikrin nasıl yapılması gerektiğine dair bir eser olduğu anlaşılmaktadır. Yazma kataloglarında tespit edilememiştir.

6. Risâle-i Duhâniyye: Cunbur, tasavvuf hakkında olduğunu bilgisini veriyorsa da (2004: 194), eser yazma kataloglarında bulunamamıştır.

7. Risâle-i Riyâiyye: Cunbur, tasavvuf üzerine olduğunu kaydetmekteyse de (2004: 194), eser yazma kataloglarında tespit edilememiştir.

8. el-Müennesat: Arapça gramer kitabıdır (https://www.yazmalar.gov.tr/detay_goster.php?k=80443).

9. Mir’ât Hâşiyesi: Fıkıh hakkındaki meşhur Mir’ât isimli esere yaplımış bir açıklamadır (Erdoğru 1994: 3) 

10. Binâ Şerhi: Sarf ilmine dair Sarf isimli esere yapılmış bir şerhtir (Erdoğru 1994: 3).

Bursalı Mehmed Tahir, risalelerinin büyük bir kısmını içeren bir mecmuanın İzmir Müftü Câmii Kütüphanesi’nde olduğunu ve kendisinin de bu risaleleri gördüğünü yazıyorsa da (Erdoğru 1994: 3) yazma kataloglarında izine rastlanmamıştır.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri I. İstanbul: Maarif-i Umûmiye Nezareti Yay.

Cunbur, Müjgân (2004). "Ahmed-i Rûmî", Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. I. Ankara: AKM Yay. 194.

Erdoğru, M. Akif (hzl.) (1994). Bursalı Mehmed Tahir bin Rifat, Aydın Vilâyetine Menbûb Meşâyih, Ulemâ, Şuarâ, Müverrihîn ve Etibbânın Terâcim-i Ahvâli. İzmir: Akademi Kitabevi Yay.

Yazıcı, Tahsin (1984). "Ahmed-i Rûmî". İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 131.