Ahmet Cevat

(d. 5 Mayıs 1892 / ö. 1937)
şair, yazar, çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan’ın İstiklal şairi Ahmet Cevat, Gence’de doğmuştur. Küçük yaşta yetim kalmış; ağabeylerince okutulmuştur. 1912’de öğretmenlik yapmaya başlamıştır. 1912-1913 yıllarında, yirmili yaşlarda olan Ahmet Cevat, 1912 Balkan Savaşında ve Trakya Cephesinde bizzat Türk ordusuna katılmıştır. 1915’te Ermeni katliamına maruz kalmış, Kars-Erzurum yöresine yardım amacıyla düzenlenen “Kardaş Kömeği” adıyla bilinen faaliyetlere katılmıştır. I. Dünya Savaşı yıllarında, işgal edilerek Batum’a bağlanan Artvin’de, Rize’de, Trabzon’da ve Erzurum’da bulunmuştur. 1920 - 1922 yıllarında Guba Halk Maarif müdürü olarak görev yapmıştır. 1930-1933 yıllarında Gence'de Azerbaycan Tarım Enstitüsünde Azerbaycan ve Rus dilleri kürsüsünde öğretmen, doçent ve kürsü başkanı olarak görev yapmıştır. 1934'te Azerbaycan Devlet Neşriyyatının tercüme bölümünde editörlük; 1935-1936 yıllarında Azerbaycan stüdyosunda belgeseller düzenleyen şube müdürü olarak görev yapmıştır. (Salmanlı R. İstiklal şairi Ahmet Cevat hakkında) 1920’de Azerbaycan’ın Rusya tarafından işgalinden sonra, Stalin’in "Büyük Temizlik" tasfiye hareketi sonucunda karşı devrimcilik gibi asılsız suçlamalarla tutuklanmış ve askeri mahkeme kararıyla ölüm cezasına çarptırılmıştır. 1937’de de kurşuna dizilerek öldürülmüştür. 1955’te SSCB başsavcısı Ahmet Cevat’a karşı ileri sürülen bütün suçlamaların asılsız olduğunu belirtmiş; ancak hakkında beraat kararı öldürüldükten sonra çıkmıştır. KGB baskısı altındaki ailesi de ancak 1950’den sonra zindandan kurtulabilmiştir (AhmetCevat-https://ahmet-cevat)

Ahmet Cevat “Türk Birliği” fikrini savunan bir şairdir. Ahmet Cevat'ın kurtarıcı olarak gördüğü Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması, Türk Ordusu’nun dağıtılması, Anadolu’nun idaresiz kalışı ve hele çok sevdiği İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesi, onu duygu yüklü şiirler yazmaya itmiştir. Türkiye’deki şiir akımının etkisi altında kalan Ahmet Cevat'ın yaratıcı kişiliğinde Türkiye’nin önemli bir yeri vardır. Yaşadığı dönemde diğer aydınlar gibi Ahmet Cevat da Türkiye’yi yakından izlemiş ve Türkiye’nin toplumsal ve kültürel hayatıyla sıkı ilişkiler içerisinde olmuştur. Azerbaycan'da yaşananlardan ötürü Türkiye’den çok şey umulmuştur. Hatta bu beklentiler; şehitlerin ve Türk ordusunun “ Çırpınırdı Karadeniz” gibi şiirlerine de yansımıştır. Nitekim Türk ordusu Azerbaycan’ı hem İngiliz işgalinden kurtarmış, hem de Rus ve Ermeni baskısına karşı kollamıştır. Bazı şirlerinde de 1915’te Sarıkamış’ta şehit olan askerler, maddî imkânsızlıklardan dolayı hastalıklara yakalanan öğretmenler ve dini yanlış yorumlayan kişiler vb. konular şiirlerinde işlenmiştir. (https://edebiyat ve sanat akademisi.com)

Ahmet Cevat, Türk dünyasının en etkili fikir adamı Gaspıralı İsmail Bey'in “Dilde, Fikirde İşte Birlik” prensibini benimsemiştir. Ziya Gökalp, Ömer Seyfeddin ve Ali Cânip Yöntem’in kullandığı yaşayan Türkçe’nin, Türk Dünyası’nın ortak dili olduğunu savunmuştur. Dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle kaleme aldığı şiirlerinin müzikal değeri yüksektir ve üslubu akıcıdır. Türkiye’de millî marş gibi coşku ile söylenen “Çırpınırdın Karadeniz” şarkısının güftesi de ona aittir. (Afina Memmedli: Ahmet Cavad ve Türkiye)

Kaynakça

https://yenidenergenekon.com. AhmetCevat (21.05.2019).

Özgürlük ve Kahramanlık Şairi: Ahmet Cevat- https://yenidenergenekon.com (15.05.2019).

https://edebiyat ve sanat akademisi.com/sairler/detay/ahmet-cevad-semkir-hayati-ve-siirleri/1174 (17.06.2019)

Salmanlı R. İstiklal şairi Ahmet Cevat hakkında / / Azerbaycan. - 2003. - 28 Mayıs. - S.6.

Rzalı R. Altunlar yurdudur bu fakir ülke. - Azerbaycan himninin yazarlarından biri / / Azerbaycan. - 2002. - 28 Mayıs. - S.8.

Rzayeva M. Ahmet Cevad'ın hakkını tanıyan Türkiye oldu / / Doğu. - 2006. - 28 fevr. - S.6.

Mustafayeva G. Bağımsız Azerbaycan Cumhuriyetinin Ahmet Cevat yaratıcılığında rolü / / Adalet. - 2006. - 10 Mart. - S.7.

Kusarda ilk dünyevi okulu Ahmet Cevat düzenleyip: (Gelişmiş maarif adamı, savaş ve emek veteranı Sabir Piroğlanovun Ahmet Cevat hakkında anıları) / / Azerbaycan. - 2005. - 28 Mayıs. - S.16.

Afina Memmedli."Ahmet Cavad ve Türkiye" kitabı / 2010. İlim ve Tahsil. Bakü. s.160.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. FİDAN UĞUR ÇERİKAN
Yayın Tarihi: 05.09.2019
Güncelleme Tarihi: 26.10.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
“Koşma”Şiirler Mecmuası / Bakü1916Şiir
DalgaŞiirler Mecmuası / Bakü1919Şiir
"İstiklal Uğruna Şiirler"- / İstanbul1928Şiir
Seçilmiş Eserleri: B.: "Doğu-Batı",İki Cilt.- / -2005Şiir
Sen Ağlama, Ben Ağlaram ... (Şerler buklet; poemalar).-B.: Yazıcı,- / -1991Şiir
Hak bağıran ses / tərt. ve önsöz A.Aliyevanındır. - B.: Nicat,- / -1991Şiir
Çırpınırdı Karadeniz: (Şiir) /Yeni Azerbaycan. Sent.- / Halk Gazetesi1992 / 2001Şiir
Gelme Besmele /- / Azerbaycan1994Şiir
Şekspir’in “Othello” sunu Türkçe'ye tercüme- / --Çeviri
Puşkin’in şiirlerini Azerbaycan diline tercüme- / --Çeviri

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1YAHYA BEY DİLGEMd. ? - ö. 1838/1840Doğum YeriGörüntüle
2OTAĞLI/DAĞLI, Ramiz Özlerd. 1925 - ö. 2018Doğum YeriGörüntüle
3Nigar Refibeylid. 29 Haziran 1913 - ö. 9 Ekim 1981Doğum YeriGörüntüle
4ÂYET, Âyetullah Kurutluoğlud. 25.07.1892 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ETHEM, İbrahim Ethem Arıkand. 1892 - ö. 1965Doğum YılıGörüntüle
6Burhan Cahit Morkayad. 1892 - ö. 20 Ocak 1949Doğum YılıGörüntüle
7KAZIMd. 1857 - ö. 1937Ölüm YılıGörüntüle
8Sıdık Karaçevd. 1900 - ö. 1937Ölüm YılıGörüntüle
9BİLAL, Bilal Mustafaoğlu Mikayılovd. 12.03.1872 - ö. 26.11.1937Ölüm YılıGörüntüle
10Mustafa Ergin Kılıçd. 29 Ekim 1977 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Hıdır Işıkd. 1979 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Metin Demirtaşd. 17 Mart 1938 - ö. 27 Eylül 2014MeslekGörüntüle
13Cengiz Abdullayevd. 7 Nisan 1959 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Abdürehim Esedoğlu Hakverdiyevd. 4 Mayıs 1870 - ö. 12 Aralık 1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Alim Rifat Yeşerend. 1951 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16AHMET ERDEMd. 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17AHMET, Ahmet Bilgind. 1929 - ö. 1995Madde AdıGörüntüle
18Ahmet Hilmi Kalaçd. 1888 - ö. 1996Madde AdıGörüntüle