Madde Detay
AKLÎ, Mehmed Aklî Efendi
(d. ?/? - ö. 1099/1687-88)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şairin asıl adı Mehmed, doğum yeri İştib'dir. "İştibî Mehmed Efendi" adıyla meşhur olmuştur. Ailesi ve yakın çevresi hakkında bilgimiz yoktur. (Çapan 2005: 397; İnce 2005: 483; Güzel 2012: 385). Şair, ilim tahsili için İstanbul'a gelmiş, Ankaravî Mehmed Efendi'den mülazım olmuştur. Bazı kasabalarda kadılık yapmıştır. Belirli görevler sonucu kırk akçelik medreseye kadar yükselmiş, bu görevde iken azledilmiştir, Azil olayından sonra görev değiştiren Aklî, Nemçe seferine serasker olan Yeğen Osman Paşa'nın yanında “Ordu Kadısı” olarak görev yaptı. İsyan ve fesadını izhar eden Yeğen Osman Paşa'ya padişah tarafından ceza uygulanınca, Aklî de, Paşa’nın idaresi altında bulunmakla bu cezadan nasibini aldı ve 1099/1687-88 yılında katledildi. (Çapan 2005: 397; İnce 2005: 483; Özcan, 1989: 58-59; Güzel 2012: 385).
İştibli Aklî'yi tanıtırken Safâyî, Sâlim ve Belîğ’deki bilgileri aynen aktaran Sadettin Nüzhet Ergun, onun XVIII. yüzyıl şairi olarak tanıtır (Ergun 399 ; Çapan 2005: 397; İnce 2005: 483; Güzel 2012: 385). Bu üç tezkirede de 1099/1687-88 yılında katledildiği belirtilen bir şair için Sadettin Nüzhet Ergun’un başka bir tarih vermesi doğru değildir. (Ergun 1936-1945: I/399).
Şairin 1099/1687-1688 yılında, katledildiği konusunda Mecelletü'n-Nisab ve Sicill-i Osmanî dışındaki kaynaklar birleşmektedirler.(Müstakimzade 2000: 321, Mehmet Süreyya 1308-15/ 1890-97: IV/189).
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl)(1999). İsmâil Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyli Zübdeti'l-Eş'âr. Ankara: AKM Yay.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi Tezkire-i Safâyî: Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâ’idi’l-Eş’âr İnceleme-Metin-İndeks. Ankara: AKM Yay.
Ergun, Saadettin Nüzhet (1936-1945). Türk Şairleri C. 1. İstanbul: Bozkurt Matbaası. 399.
Güzel, Bilal (hzl.) (2012). Kemiksizzâde Safvet Mustafa ve Nuhbetü'l-Âsâr min-Ferâidi'l-Eş'âr İsimli Şair Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay.
Mehmed Süreyyâ (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmire.
Müstakimzâde Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay. 321.
Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAKYayın Tarihi: 25.07.2014Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
O 'âşık kim şeb-i hicrânda ebrûnı hayâl eyler
Dem-â-dem sîneye nâhûn urur şekl-i hilâl eyler
Dehânun fikr ider hüsnün kitâbı dâ'imâ elde
Anunçün Aklî-i dil-teng her gün hasb-ı hâl eyler
***
Seyr et o şâhı tâze hat-ı müşk-bûyıla
Sulh itdi milk-i hüsnde gûyâ adûyıla
Sür âsitânına yüzüni sen de Akliyâ
Hâk-i derinde hidmetin it âb-ı rûyıla
(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay. 58-59).
**
Ser-i kûyun gören meyl-i behişt-i câvîdân itmez
Ruhun seyreyleyenler ârzû-yı hûriyân itmez
Dime itmez nigâh-âşinâyı 'Aklî-i zâra
Budur tarz-ı cevânîn iltifât-ı âşıkân itmez
(Güzel, Bilal (hzl.) (2012). Kemiksizzâde Safvet Mustafa ve Nuhbetü'l-Âsâr min-Ferâidi'l-Eş'âr İsimli Şair Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.385).
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 25.07.2014Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
O 'âşık kim şeb-i hicrânda ebrûnı hayâl eyler
Dem-â-dem sîneye nâhûn urur şekl-i hilâl eyler
Dehânun fikr ider hüsnün kitâbı dâ'imâ elde
Anunçün Aklî-i dil-teng her gün hasb-ı hâl eyler
***
Seyr et o şâhı tâze hat-ı müşk-bûyıla
Sulh itdi milk-i hüsnde gûyâ adûyıla
Sür âsitânına yüzüni sen de Akliyâ
Hâk-i derinde hidmetin it âb-ı rûyıla
(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay. 58-59).
**
Ser-i kûyun gören meyl-i behişt-i câvîdân itmez
Ruhun seyreyleyenler ârzû-yı hûriyân itmez
Dime itmez nigâh-âşinâyı 'Aklî-i zâra
Budur tarz-ı cevânîn iltifât-ı âşıkân itmez
(Güzel, Bilal (hzl.) (2012). Kemiksizzâde Safvet Mustafa ve Nuhbetü'l-Âsâr min-Ferâidi'l-Eş'âr İsimli Şair Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.385).
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 22.11.2020Eserlerinden Örnekler
O 'âşık kim şeb-i hicrânda ebrûnı hayâl eyler
Dem-â-dem sîneye nâhûn urur şekl-i hilâl eyler
Dehânun fikr ider hüsnün kitâbı dâ'imâ elde
Anunçün Aklî-i dil-teng her gün hasb-ı hâl eyler
***
Seyr et o şâhı tâze hat-ı müşk-bûyıla
Sulh itdi milk-i hüsnde gûyâ adûyıla
Sür âsitânına yüzüni sen de Akliyâ
Hâk-i derinde hidmetin it âb-ı rûyıla
(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay. 58-59).
**
Ser-i kûyun gören meyl-i behişt-i câvîdân itmez
Ruhun seyreyleyenler ârzû-yı hûriyân itmez
Dime itmez nigâh-âşinâyı 'Aklî-i zâra
Budur tarz-ı cevânîn iltifât-ı âşıkân itmez
(Güzel, Bilal (hzl.) (2012). Kemiksizzâde Safvet Mustafa ve Nuhbetü'l-Âsâr min-Ferâidi'l-Eş'âr İsimli Şair Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.385).
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
O 'âşık kim şeb-i hicrânda ebrûnı hayâl eyler
Dem-â-dem sîneye nâhûn urur şekl-i hilâl eyler
Dehânun fikr ider hüsnün kitâbı dâ'imâ elde
Anunçün Aklî-i dil-teng her gün hasb-ı hâl eyler
***
Seyr et o şâhı tâze hat-ı müşk-bûyıla
Sulh itdi milk-i hüsnde gûyâ adûyıla
Sür âsitânına yüzüni sen de Akliyâ
Hâk-i derinde hidmetin it âb-ı rûyıla
(Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri “Vakâyiü’l-Fuzalâ”. C. 3. İstanbul: Çağrı Yay. 58-59).
**
Ser-i kûyun gören meyl-i behişt-i câvîdân itmez
Ruhun seyreyleyenler ârzû-yı hûriyân itmez
Dime itmez nigâh-âşinâyı 'Aklî-i zâra
Budur tarz-ı cevânîn iltifât-ı âşıkân itmez
(Güzel, Bilal (hzl.) (2012). Kemiksizzâde Safvet Mustafa ve Nuhbetü'l-Âsâr min-Ferâidi'l-Eş'âr İsimli Şair Tezkiresi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.385).
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Meslek | Görüntüle |
11 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Meslek | Görüntüle |
12 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Meslek | Görüntüle |
13 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Recep Bulut | d. 1923 - ö. 4 Aralık 2017 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Şükrü Ramo | d. 1918 - ö. 1988 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | FEHMÎ/TALİBÎ, Hasan Fehmi Tezdoğan | d. 1885 - ö. 1951 | Madde Adı | Görüntüle |