Madde Detay
ALİ, Almalılı
(d. ?/? - ö. ?/?)
Tekke Şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
19. yüzyılda yaşamış bir âşık olan Ali’nin doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemektedir. Bir şiirinde 1293 yılından bahsetmektedir. Bu şiire göre tahminen ölümü de 19. yüzyılın sonlarına denk düşmektedir. Ankara Keskin’in Almalı köyünde doğan Ali, çevre köylerde de çalıp söylemiştir. Şiirlerinde "Sefil Ali, Sefil Alim, Alim ve Öksüz Ali" mahlaslarını kullanmaktadır.
Aşkın dolusunu içen Ali’nin gönül gözünün de açık olduğu Almalı halkı tarafından söylenmektedir. Bir rivayete göre Ali, kendisini ziyaret etmeye gelen âşıkların gelişlerini, onlar bir günlük yoldayken hisseder ve eşine misafirler için hazırlanmasını söyler, sana da bir çıkın üzüm getiriyorlar der. Âşıkların gelmesinden bir süre sonra, Ali, kendisini ziyarete gelen Yazırlı Sefil Ali, İmatlı Âşık Mehmed ile birlikte Hacı Bektaş evlatlarından Cemal Efendi’nin babası Feyzullah Efendi’ye giderler. Onun huzurunda âşıklık maharetinden imtihan olurlar. Sıra Elmalılı Âşık Ali’ye gelince yaşça en küçükleri olduğundan Feyzullah Efendi küçük Âşık sıra sende der. Âşık Ali de “Ali’dir vallahi billah/ Nur-ı Feyzullah ism-i cemalsin” der ve Cemal Efendi’nin, Feyzullah Efendi’den doğacağına işaret eder. Feyzullah Efendi de bu olaydan sonra âşıklara Ali’yi senede bir defa ziyaret edin, o hepinizin ustasıdır diye tembih eder (Turan 1995: 150).
Hiç çocuğu olmayan Âşık Ali karısına ölümünün yakın olduğunu, kendisinden sonra sığır çobanı Mehmet Ağa ile evlenmesi gerektiğini söyler. Evlendikten sonra da bir kızları olacağını, bu çocuğun hastalanacağını, çocuğun Büyük Avşar’daki bal evinin ocağına götürüldüğü takdirde iyileşeceğini söyler. Ayrıca yolda bir kurda rastlayacaklarını ve karısının aklına kendisini getirirse onu kurtaracağını söyler. Almalı köylüleri bu olayın aynen gerçekleştiğini söylemektedirler (Turan 1995: 150,151).
Âşık Ali ölümü esnasında, Âşık Fatma odada pek çok çuval görmüş, bunlar nedir diye sorduğunda Ali, “Bunlar benim söylediğim mücevheratlardır.” cevabını vermiştir. Ali aynı zamanda Fatma’dan evin arka tarafına bakmasını istemiş. Fatma bakınca, pek çok deve ve beyaz giyinmiş insanlar görmüş. Fatma “Bunlar nedir, kimdir?” diye sorunca Ali, “Baştaki deve beni götürecek, arakadaki develer de şimdiye kadar kazandığım mücevheratı götürecektir.” Cevabını vermiştir. Âşık Fatma, Âşık Ali’nin söylediklerinin gerçekleştiğini ifade etmiştir (Turan 1995: 151). Âşık Ali döneminin âşıkları arasında ikinci Verani olarak anılır. Âli’nin elde fazla şiirinin bulunmadığını ifade eden Fatma Ahsen Turan, Koçu babalı Hakverdi’ye ait cönkte bulunan şiirlerini, Âşık Bektaş’tan, ustası Âşık Musa’dan öğrendiği şiirlerine ve Âşık Musa’dan dinlediği şiirlere çalışmasında yer vermiştir (Turan 1995: 152). Turan'ın doktora çalışmasında yer alan şiirlerine bakılarak Ali'nin sade bir dille Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin aşkını dile getirdiği görülmektedir. Bektaşi neşvesiyle yazdığı şiirlerinde ilahi aşkı anlatmıştır. Ayrıca öğüt veren şiirleri de mevcuttur.
Kaynakça
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. HİLAL ERDOĞANYayın Tarihi: 18.02.2015Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Öğütleme
Gel gönül kimseyi kemsani sanma
Ahirinde ettiğini bulursun
Doğru git yoluna azıcı olma
Yetemen menzile geri kalırsın
Ne menzildir cehd eyleyip gittiğin
Yar mıdır ağyar mıdır meyil kattığım
Yolunda düş gelir kemlik ettiğin
Etme kulum sonra pişman olursun
Bu dünyaya kem gözle bakıcı olma
Ettiğini başa kakıcı olma
Hatırlar yap gönül yıkıcı olma
Er kişinin intizarını alırsın
Eriş bir gerçeğin hizmetin eyle
Müşkilin var ise mürşide söyle
Yükün nizama vur matafın tayla
Tanıyıp miskanı haddin bilirsin
Sefil Alim sapma Hakkı’n rahından
Hizmet et destur al pir dergehanından
Urum padişahının hem diyarından
Böyle adil Han’ı nerede bulursun
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 152-153.
Koşma
Yası matem ayı doğdu dulundu
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şurda derdimize derman verildi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şu ayda ağlada çeşmini silme
Bunda aç gözünüde sen gafil kalma
Çeşmin revan olurda zayolur sanma
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Kestiler başını atdılar naara
Dünyada ahretde yüzleri gara
Bir içim su vermediler gülyüzlü yâre
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Oniki imamları düşürdün kana
Çok figan eyledi Şehriban ana
Daim mahşer günü mümün olana
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Ebül Kasım düğmelerin çözmedi
Gülsüm Zeynep elvelasın üzmedi
Fadimana ciğerini közledi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Sefil Ali Kerbelayı hakkı için
Ser verdiler Hüseyinin pakiçin
Cennet-i alada cömert hakk için
Ağla gözler Hüseyinin aşkiçin
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 154.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 18.02.2015Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Öğütleme
Gel gönül kimseyi kemsani sanma
Ahirinde ettiğini bulursun
Doğru git yoluna azıcı olma
Yetemen menzile geri kalırsın
Ne menzildir cehd eyleyip gittiğin
Yar mıdır ağyar mıdır meyil kattığım
Yolunda düş gelir kemlik ettiğin
Etme kulum sonra pişman olursun
Bu dünyaya kem gözle bakıcı olma
Ettiğini başa kakıcı olma
Hatırlar yap gönül yıkıcı olma
Er kişinin intizarını alırsın
Eriş bir gerçeğin hizmetin eyle
Müşkilin var ise mürşide söyle
Yükün nizama vur matafın tayla
Tanıyıp miskanı haddin bilirsin
Sefil Alim sapma Hakkı’n rahından
Hizmet et destur al pir dergehanından
Urum padişahının hem diyarından
Böyle adil Han’ı nerede bulursun
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 152-153.
Koşma
Yası matem ayı doğdu dulundu
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şurda derdimize derman verildi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şu ayda ağlada çeşmini silme
Bunda aç gözünüde sen gafil kalma
Çeşmin revan olurda zayolur sanma
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Kestiler başını atdılar naara
Dünyada ahretde yüzleri gara
Bir içim su vermediler gülyüzlü yâre
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Oniki imamları düşürdün kana
Çok figan eyledi Şehriban ana
Daim mahşer günü mümün olana
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Ebül Kasım düğmelerin çözmedi
Gülsüm Zeynep elvelasın üzmedi
Fadimana ciğerini közledi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Sefil Ali Kerbelayı hakkı için
Ser verdiler Hüseyinin pakiçin
Cennet-i alada cömert hakk için
Ağla gözler Hüseyinin aşkiçin
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 154.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
Öğütleme
Gel gönül kimseyi kemsani sanma
Ahirinde ettiğini bulursun
Doğru git yoluna azıcı olma
Yetemen menzile geri kalırsın
Ne menzildir cehd eyleyip gittiğin
Yar mıdır ağyar mıdır meyil kattığım
Yolunda düş gelir kemlik ettiğin
Etme kulum sonra pişman olursun
Bu dünyaya kem gözle bakıcı olma
Ettiğini başa kakıcı olma
Hatırlar yap gönül yıkıcı olma
Er kişinin intizarını alırsın
Eriş bir gerçeğin hizmetin eyle
Müşkilin var ise mürşide söyle
Yükün nizama vur matafın tayla
Tanıyıp miskanı haddin bilirsin
Sefil Alim sapma Hakkı’n rahından
Hizmet et destur al pir dergehanından
Urum padişahının hem diyarından
Böyle adil Han’ı nerede bulursun
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 152-153.
Koşma
Yası matem ayı doğdu dulundu
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şurda derdimize derman verildi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şu ayda ağlada çeşmini silme
Bunda aç gözünüde sen gafil kalma
Çeşmin revan olurda zayolur sanma
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Kestiler başını atdılar naara
Dünyada ahretde yüzleri gara
Bir içim su vermediler gülyüzlü yâre
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Oniki imamları düşürdün kana
Çok figan eyledi Şehriban ana
Daim mahşer günü mümün olana
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Ebül Kasım düğmelerin çözmedi
Gülsüm Zeynep elvelasın üzmedi
Fadimana ciğerini közledi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Sefil Ali Kerbelayı hakkı için
Ser verdiler Hüseyinin pakiçin
Cennet-i alada cömert hakk için
Ağla gözler Hüseyinin aşkiçin
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 154.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Öğütleme
Gel gönül kimseyi kemsani sanma
Ahirinde ettiğini bulursun
Doğru git yoluna azıcı olma
Yetemen menzile geri kalırsın
Ne menzildir cehd eyleyip gittiğin
Yar mıdır ağyar mıdır meyil kattığım
Yolunda düş gelir kemlik ettiğin
Etme kulum sonra pişman olursun
Bu dünyaya kem gözle bakıcı olma
Ettiğini başa kakıcı olma
Hatırlar yap gönül yıkıcı olma
Er kişinin intizarını alırsın
Eriş bir gerçeğin hizmetin eyle
Müşkilin var ise mürşide söyle
Yükün nizama vur matafın tayla
Tanıyıp miskanı haddin bilirsin
Sefil Alim sapma Hakkı’n rahından
Hizmet et destur al pir dergehanından
Urum padişahının hem diyarından
Böyle adil Han’ı nerede bulursun
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 152-153.
Koşma
Yası matem ayı doğdu dulundu
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şurda derdimize derman verildi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Şu ayda ağlada çeşmini silme
Bunda aç gözünüde sen gafil kalma
Çeşmin revan olurda zayolur sanma
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Kestiler başını atdılar naara
Dünyada ahretde yüzleri gara
Bir içim su vermediler gülyüzlü yâre
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Oniki imamları düşürdün kana
Çok figan eyledi Şehriban ana
Daim mahşer günü mümün olana
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Ebül Kasım düğmelerin çözmedi
Gülsüm Zeynep elvelasın üzmedi
Fadimana ciğerini közledi
Ağla gözler Hüseyinin aşkına
Sefil Ali Kerbelayı hakkı için
Ser verdiler Hüseyinin pakiçin
Cennet-i alada cömert hakk için
Ağla gözler Hüseyinin aşkiçin
Turan, Fatma Ahsen (1995). 19. Yüzyılda Ankaralı Âşıklar ve Ayaşlı Ahmed Fahri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. 154.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | GÜHER HATUNÎ, Güher Hatun Sala | d. 1971 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | A. Kadir Bilgin (Ali Yıldırım) | d. 02 Nisan 1955 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | GÜHER HATUNÎ, Güher Hatun Sala | d. 1971 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | A. Kadir Bilgin (Ali Yıldırım) | d. 02 Nisan 1955 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | GÜHER HATUNÎ, Güher Hatun Sala | d. 1971 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | A. Kadir Bilgin (Ali Yıldırım) | d. 02 Nisan 1955 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | GÜHER HATUNÎ, Güher Hatun Sala | d. 1971 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | A. Kadir Bilgin (Ali Yıldırım) | d. 02 Nisan 1955 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | GÜHER HATUNÎ, Güher Hatun Sala | d. 1971 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Ülkü Uluırmak | d. 10 Eylül 1939 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | A. Kadir Bilgin (Ali Yıldırım) | d. 02 Nisan 1955 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |