ÂLÎ, Beyzâde Derviş Mustafa Âlî Efendi

(d. ?/? - ö. 982/1574\\\'ten sonra)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl ismi Mustafa olan ve Bey-zâde unvanıyla şöhret bulan Âlî [Fâizî: آلى / Ahdî, Riyâzî ve Tuhfe: عالى], İstanbulludur. Eğitimini yarıda bırakarak Halvetî tarikatına giren Âlî, Derviş Mustafa ve Mustafa Çelebi olarak da anılmaktadır. Tarikat içerisinde marifetle meşgul olan Âlî, aynı zamanda Farsça öğrenmiş, aruz ve muammaya da vâkıf olmuştur. Şiir ve inşada maharetli olan Âlî, özellikle tarih düşürme konusunda devrinde takdir görmüştür. Kanuni Sultan Süleyman (d.900/1494-ö.974/1566)’ın Kerbela sahrasında yaptırdığı çeşmeye söylediği tarih kıt’asıyla şöhret kazanmıştır. Riyazi, bu tarihin Fuzuli’ye ait olarak gösterilmesinin -tarihin Fuzuli’nin ölümünden (963) bir sene sonraya tekabül etmesi dolayısıyla- hata olduğunu söyler. Sultan III. Murad (953/1546-1003/1595)’ın tahta çıkışında (8 Ramazan 982/22 Aralık 1574) hayatta olan şairin (Deniz 2002: 316) ölüm tarihi tam olarak bilinmemektedir.

Kaynakça

Deniz, Sebahat (2002). “Âlî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 1. Ankara: AKM Yay. 316.

Fâizî Kaf-zâde. Zübdetü’l-Eş’âr. Millet Kütüphanesi. AE. Nu: 1325. vr. 5a.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.  C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Riyâzî Mehmed Efendi. Riyâzü’ş-Şuarâ. Millet Kütüphanesi. AE Nr. 765. vr. 90a.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ. Ankara: AKM Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. AHMET DOĞAN
Yayın Tarihi: 02.08.2014
Güncelleme Tarihi: 23.08.2021

Eserlerinden Örnekler

Gûyiyâ bu çeşme bir sakkâ durur

Râh-ı Hak’da teşne eyler cüst ü cû

Lü’lesi anun dehendür su dili

Dil döker kime olursa rû-be-rû

Su gibi ezberlemiş okur revân

Mâ-cerâ-yı dehri ‘Âlî sû-be-sû

Önine kim gelse dir târîh içün

                                Mâ Hüseyn ile Hasan ‘aşkına su 

(Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî, Gülşen-i Şu’arâ. Ankara: AKM Yay. 433-434. Riyâzî Mehmed Efendi. Riyâzü’ş-Şuarâ. Millet Kütüphanesi. AE Nr. 765. vr. 90a.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Atilla Atalayd. 1963 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Güngör Tekçed. 17 Eylül 1937 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3TÂ'İB, İsmâ'ild. ? - ö. 1714-15Doğum YeriGörüntüle
4Atilla Atalayd. 1963 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Güngör Tekçed. 17 Eylül 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6TÂ'İB, İsmâ'ild. ? - ö. 1714-15Doğum YılıGörüntüle
7Atilla Atalayd. 1963 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Güngör Tekçed. 17 Eylül 1937 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9TÂ'İB, İsmâ'ild. ? - ö. 1714-15Ölüm YılıGörüntüle
10Atilla Atalayd. 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Güngör Tekçed. 17 Eylül 1937 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12TÂ'İB, İsmâ'ild. ? - ö. 1714-15Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Atilla Atalayd. 1963 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Güngör Tekçed. 17 Eylül 1937 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15TÂ'İB, İsmâ'ild. ? - ö. 1714-15Madde AdıGörüntüle