Madde Detay
ALİ DAYI, Ali Açık
(d. 1925 / ö. 05.05.2002)
Şoför
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Ali Açık olan âşık, şiirlerinde Ali Dayı mahlasını kullanır. 1925'te Sivas'ın Yıldızeli ilçesine bağlı Çubuk köyünde dünyaya gelmiştir. Babası Mehmet Ali Bey, annesi Seyitgillerden Keziban Hanım'dır. Bağlı bulunduğu sülale yörede Deli Haliloğlular olarak bilinir. Ailesi, çevredeki diğer ailelere nazaran ekonomik anlamda iyi seviyededir. Bu açıdan Ali, çocukluğunda büyük sıkıntılar yaşamaz. Geniş bir ailede büyür. Yedi yaşına geldiğinde babası ve abisi köydeki bir husumet sebebiyle hapse girer. Böyle olunca Ali okula gidemez, ancak köy hocasından dini dersler alır. Babası birkaç yıl sonra tahliye olur, ancak tahliyeden bir yıl sonra vefat eder. Evin geçimi ve bunun beraberinde getirdiği sorumluluklar Ali'nin de sırtına biner. Abisi ancak yedi yıl sonra tahliye olur. Bu arada Ali, 1943'te Yıldızeli'nin Tat köyünden Vahide Hanım ile evlenir. Bu evlilikten ikisi erkek dokuzu kız olmak üzere toplam on bir çocuğu dünyaya gelir. 1944'te askere gider. 36 ay askerlik yapar ve 1947'de terhis olur. Askerlik dönüşü ayrı bir eve taşınır. Askerdeyken şoförlüğü öğrenir. Ehliyet alır. 1949'da köyünde muhtar olarak seçilir. 1954'te Sivas'a taşınır. Geçimini şoförlük yaparak kazanır. Uzun yıllar bu işi yapar. 1981'de Hacc'a gider. 1986'da eşi Vahide Hanım'ı kaybeder. Bu tarihten sonra kendi kabuğuna çekilir. Ali Açık, 5 Mayıs 2002 tarihinde vefat etmiştir (Kaya 1984: 28; Yıldız 2003: 349; Aslanoğlu 2006: 76; Kaya 2009: 265).
Şiirle ilgilenmeye on sekiz yaşında başlayan Ali Açık, badeli değildir. Klasik âşıklık geleneğinin pek çok unsurunu haiz değildir. Usta çırak ilişkisinden geçmemiştir. Rüya görme, bade içme, irticalen söyleyebilme, hikâye tasnif edebilme gibi unsurların uzağındadır. Şiirlerini yazarak üretir. Saz çalamaz. Yazdığı ilk şiirlerde mahlas kullanmayan âşık, daha sonradan Ali Dayı mahlasıyla şiirler yazar. Ali Dayı mahlasını almasının sebebi, çevresindeki pek çok kişinin onu bu şekilde çağırmasıdır. Şiire başladığı ilk yıllarda yazdığı şiirlerde daha çok beşeri aşk ve toplumsal konuları işlerken orta yaştan itibaren daha felsefi ve dinî konulara yönelir. Bilhassa Hacc'a gidip geldikten sonra dinî şiirlerinde bir artış görülür. Bunların dışında öğüt ve eleştiri içeren şiirleri de mevcuttur. Şiirlerinde yalın ve sade bir dil hâkimdir. Şiir kurgusu konusunda genel olarak başarılıdır. Dörtlük nazım birimini kullanır. Koşma ve semai en sık başvurduğu nazım şekilleridir (Kaya 1984: 28; Yıldız 2003: 349; Aslanoğlu 2006: 76; Kaya 2009: 265). Ali Dayı ile ilgili Kadir Pürlü tarafından Ȃşık Ali Dayı Hayatı ve Şiirleri (Pürlü 1992) adında bir kitap hazırlanmıştır. Söz konusu kitapta Ali Dayı'nın hayatı hakkında bilgi verilerek şiirlerinden örnekler sunulmuştur.
Kaynakça
Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları. C. 1. Sivas: Sivas Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay.
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. I. Sivas: Önder Matbaacılık.
Pürlü, Kadir (1992). Ȃşık Ali Dayı Hayatı ve Şiirleri. Sivas: Özel Baskı.
Yıldız, Alim (2003). Sivaslı Şâirler Antolojisi. İstanbul: Sivaslılar Vakfı Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARANYayın Tarihi: 07.01.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 07.01.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
İlişkili Maddeler
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | BİÇARE ABİDİN | d. 1860 - ö. 1936 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | KUL OZAN, Fahrettin Öztoprak | d. 16.01.1954 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HASGÜL, Hasan Hüseyin Erim | d. 1945 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Nüvit Özdoğru | d. 5 Mayıs 1925 - ö. 20 Haziran 2002 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Sabri Tatov | d. 1925 - ö. 2010 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Nüvit Özdoğru | d. 5 Mayıs 1925 - ö. 20 Haziran 2002 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Sabri Tatov | d. 1925 - ö. 2010 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Nüvit Özdoğru | d. 5 Mayıs 1925 - ö. 20 Haziran 2002 | Meslek | Görüntüle |
11 | Sabri Tatov | d. 1925 - ö. 2010 | Meslek | Görüntüle |
12 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Nüvit Özdoğru | d. 5 Mayıs 1925 - ö. 20 Haziran 2002 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Sabri Tatov | d. 1925 - ö. 2010 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Nüvit Özdoğru | d. 5 Mayıs 1925 - ö. 20 Haziran 2002 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Sabri Tatov | d. 1925 - ö. 2010 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | CERRAHÎ, Behzat Tokdemir | d. 1919/1925? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |