FERYÂDÎ, Mehmet (Deli Baba)

(d. ?/1824 - ö. ?/1904)
Tekke Şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmet olan âşık, kesin olmamakla beraber 1824 yılında, Sivas Divriği’nin Derimli (eski adı Ganut) köyünde doğmuştur. Babasının adı Yusuf’tur. Soy olarak, Sarı Saltıklılardandır. (Aslanoğlu 1985: 66). Dedelik yapmış, ömür boyu pek çok yerler dolaşmıştır. Divriği’den Kars’a kadar müritleri olmuştur. Ailesi Mehmet küçük yaşta iken, Zara’nın Zoğallı köyüne yerleşmiştir. Fiziksel olarak uzun boylu, ince yapılı ve ak sakallı biridir. Halk, onun adını kullanmamış, “Derviş Baba” olarak bilmiştir. Ahmet, Hüseyin ve Hasan adında üç oğlu olmuştur. Ahmet, Kangal’ın Soğukpınar köyüne yerleşince, Mehmet de onunla beraber bu köye gitmiş ve 1904’te vefat etmiştir (Özmen 1998: 423). Mezarı Soğukpınar köyündedir.

“Sarı turna” adını verdiği sazını usta derecede çalmıştır. Saza o derece hâkimdir ki, sazına “Deli Derviş Perdesi” diye bir de perde eklemiştir. Bu perde, yirminci yüzyılda Divriği civarındaki âşıklar tarafından kullanmıştır. Hatta bir Ermeni şaire kızıp sazın perdelerini bozmuş, sazı perdesiz dahi çalmıştır. Şiirlerinde önceleri Kul Yusuf mahlasını kullanmıştır. (Aslanoğlu 1985: 65). Şiirlerini de genellikle bu duygu ve düşüncelerle dile getirmiştir. Bazı şiirlerinde fikrî ve dert konularını işlemiştir (Aşkun 1973: 38). Şiir tekniği güçlü bir şairdir.

 

 

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (1973). "Bir Demette Beş Çiçek", Sivas Folkloru. 6 (7): 13.

Aslanoğlu, İbrahim (1985). Söz Mülkünün Sultanları. İstanbul: Erman Yay.

Aslanoğlu. İbrahim (2006). Sivas Meşhurları. C. 1. Ankara: Sivas Valiliği Yay. 

Aşkun, Vehbi Cem (1945). “Feryadî”, Yayla. 30-31: 7-8.

Aşkun, Vehbi Cem (1973). Yerme ve Güldürüler. Ankara: Eti Matbaası. 

Ergun, Sadedin Nüzhet (1956). Bektaşî-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi. 

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C.II. Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1968). Tekke Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.

Özmen, İsmail (1998). Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. 4. Ankara: Saypa Yay.

Sevengil, Refik Ahmet (1967). Çağımızın Halk Şairleri. İstanbul: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. DOĞAN KAYA
Yayın Tarihi: 27.11.2014
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Bölek Seninle

Bugün gam yükünün tüccarı geldi

Çekemem bu derdi bölek seninle

Seni seven âşık sararıp soldu

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Yine gam yüküne tüccar ben oldum

Bulmadım Lokman’ı arada kaldım

Medet Mürvet dedim kapına geldim

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Seherde okunur Allahuekber

Duyunca titirer ol Bab-ı Hayber

Selman’ın carına yetişen Haydar

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Gerçek âşık gafletinden uyanır

Muhammed’in gül rengine boyanır

Ancak bu cefaya Eyüp dayanır

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Bağımıza gazel düştü güz oldu

Geçti giden günler ömür az oldu

Feryâdî’nin yaraları yüz oldu

Çekemem bu derdi bölek seninle

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 2. Sivas: Sivas Valiliği Yay. 334-335.

 

Bazı Bazı

Bu kadar cevr etme aziz sultanım

Ya n’olur insafa gel bazı bazı

Halime rahimsin ruh-ı revanım

Bana da keremler kıl bazı bazı

 

Sen arifsin ne dediğim bilirsin

Yareli gönlüme merham olursun

Her dem ciğerime neşter vurursun

Şad eyle gönlümü gül bazı bazı

 

Gamze-i hançeri sineme salma

Hazer kıl efendim ahımı alma

Çok ise noksanım kusura kalma

Şaşar bildiğinden kul bazı bazı

 

Uğruna koymuşum can ile seri

Hilafım yok candan severim seni

Bunca yıldır esir ettin sen beni

Kadirim kıymetim bil bazı bazı

 

Dedi ki Feryâdî “Laübalimsin

Canımın cananı servi dalımsın

Halimden bilmez bir kanlı zalimsin

Perişan gönlümü al bazı bazı”

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 2. Sivas: Sivas Valiliği Yay. 336.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1EMİNE, Emine Özlerd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2CEVDET, Cevdet Ülgerd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3KUL TAHİR, Tahir Aslantaşd. 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4EMÎN/VAHÎD, Solaklar Kethudâsı-zâde Mehmed Emîn Vahîd Efendid. 1824 - ö. 1887Doğum YılıGörüntüle
5FÂ'İZ, Mahmûd Paşad. 1824 - ö. 1867Doğum YılıGörüntüle
6SÂFÎ, Ahmed Sâfî, Tokatlıd. 1824 - ö. 1873Doğum YılıGörüntüle
7ÂSIM, Küçük Filibeli-zâded. 1856 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
8ABDURRAHMAN SÜREYYÂ, Mîrdûhî-zâded. 1841 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
9VEHBÎ, İbrahimd. ? - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
10DERTLİ, Köse Recebd. ? - ö. 1911Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11EDHEM BABA, Aydonatlıd. ? - ö. 1906Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12NİGÂHÎ BABAd. 1780\\\'ler - ö. 1860Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ÂSIM, Mehmed Âsım Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14EŞELİOĞLU/ÖKSÜZ MEHMET, Mehmet Taşteped. 1922 - ö. 2013Madde AdıGörüntüle
15MEHMET EMİN ERTEMd. 1895 - ö. 01.08.1943Madde AdıGörüntüle