FERYÂDÎ, Mehmet (Deli Baba)

(d. ?/1824 - ö. ?/1904)
Tekke Şairi
(Tekke / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmet olan âşık, kesin olmamakla beraber 1824 yılında, Sivas Divriği’nin Derimli (eski adı Ganut) köyünde doğmuştur. Babasının adı Yusuf’tur. Soy olarak, Sarı Saltıklılardandır. (Aslanoğlu 1985: 66). Dedelik yapmış, ömür boyu pek çok yerler dolaşmıştır. Divriği’den Kars’a kadar müritleri olmuştur. Ailesi Mehmet küçük yaşta iken, Zara’nın Zoğallı köyüne yerleşmiştir. Fiziksel olarak uzun boylu, ince yapılı ve ak sakallı biridir. Halk, onun adını kullanmamış, “Derviş Baba” olarak bilmiştir. Ahmet, Hüseyin ve Hasan adında üç oğlu olmuştur. Ahmet, Kangal’ın Soğukpınar köyüne yerleşince, Mehmet de onunla beraber bu köye gitmiş ve 1904’te vefat etmiştir (Özmen 1998: 423). Mezarı Soğukpınar köyündedir.

“Sarı turna” adını verdiği sazını usta derecede çalmıştır. Saza o derece hâkimdir ki, sazına “Deli Derviş Perdesi” diye bir de perde eklemiştir. Bu perde, yirminci yüzyılda Divriği civarındaki âşıklar tarafından kullanmıştır. Hatta bir Ermeni şaire kızıp sazın perdelerini bozmuş, sazı perdesiz dahi çalmıştır. Şiirlerinde önceleri Kul Yusuf mahlasını kullanmıştır. (Aslanoğlu 1985: 65). Şiirlerini de genellikle bu duygu ve düşüncelerle dile getirmiştir. Bazı şiirlerinde fikrî ve dert konularını işlemiştir (Aşkun 1973: 38). Şiir tekniği güçlü bir şairdir.

 

 

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (1973). "Bir Demette Beş Çiçek", Sivas Folkloru. 6 (7): 13.

Aslanoğlu, İbrahim (1985). Söz Mülkünün Sultanları. İstanbul: Erman Yay.

Aslanoğlu. İbrahim (2006). Sivas Meşhurları. C. 1. Ankara: Sivas Valiliği Yay. 

Aşkun, Vehbi Cem (1945). “Feryadî”, Yayla. 30-31: 7-8.

Aşkun, Vehbi Cem (1973). Yerme ve Güldürüler. Ankara: Eti Matbaası. 

Ergun, Sadedin Nüzhet (1956). Bektaşî-Kızılbaş Alevi Şairleri ve Nefesleri. İstanbul: İstanbul Maarif Kitaphanesi. 

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C.II. Sivas: Sivas Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü.

Kocatürk, Vasfi Mahir (1968). Tekke Şiiri Antolojisi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.

Özmen, İsmail (1998). Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. 4. Ankara: Saypa Yay.

Sevengil, Refik Ahmet (1967). Çağımızın Halk Şairleri. İstanbul: yyy.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. DOĞAN KAYA
Yayın Tarihi: 27.11.2014
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Bölek Seninle

Bugün gam yükünün tüccarı geldi

Çekemem bu derdi bölek seninle

Seni seven âşık sararıp soldu

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Yine gam yüküne tüccar ben oldum

Bulmadım Lokman’ı arada kaldım

Medet Mürvet dedim kapına geldim

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Seherde okunur Allahuekber

Duyunca titirer ol Bab-ı Hayber

Selman’ın carına yetişen Haydar

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Gerçek âşık gafletinden uyanır

Muhammed’in gül rengine boyanır

Ancak bu cefaya Eyüp dayanır

Çekemem bu derdi bölek seninle

 

Bağımıza gazel düştü güz oldu

Geçti giden günler ömür az oldu

Feryâdî’nin yaraları yüz oldu

Çekemem bu derdi bölek seninle

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 2. Sivas: Sivas Valiliği Yay. 334-335.

 

Bazı Bazı

Bu kadar cevr etme aziz sultanım

Ya n’olur insafa gel bazı bazı

Halime rahimsin ruh-ı revanım

Bana da keremler kıl bazı bazı

 

Sen arifsin ne dediğim bilirsin

Yareli gönlüme merham olursun

Her dem ciğerime neşter vurursun

Şad eyle gönlümü gül bazı bazı

 

Gamze-i hançeri sineme salma

Hazer kıl efendim ahımı alma

Çok ise noksanım kusura kalma

Şaşar bildiğinden kul bazı bazı

 

Uğruna koymuşum can ile seri

Hilafım yok candan severim seni

Bunca yıldır esir ettin sen beni

Kadirim kıymetim bil bazı bazı

 

Dedi ki Feryâdî “Laübalimsin

Canımın cananı servi dalımsın

Halimden bilmez bir kanlı zalimsin

Perişan gönlümü al bazı bazı”

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 2. Sivas: Sivas Valiliği Yay. 336.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BENLİ/BENLİ HÜSEYİN, Hüseyin Karadağd. 1939 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2BAKİ, Baki Arsland. 1934 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SEREN, Salih Cand. 02.03.1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4NÂ'İLd. 1824 - ö. 1885Doğum YılıGörüntüle
5NÛRÎ, Tokatlıd. 1824? - ö. 1884?Doğum YılıGörüntüle
6MUSTAFA NÛRÎ PAŞAd. 1824 - ö. 1890Doğum YılıGörüntüle
7Vecihid. 1869 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
8SEBÂTÎ, Hâfız Mehmed Sebâtüddîn Efendid. 1846 - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
9ABDURRAHMAN FEHMÎd. ? - ö. 1904Ölüm YılıGörüntüle
10BAHİKd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11İSMAİLd. 1820 - ö. 1870Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12ZEMİNÎd. 1838 - ö. 1908Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13ESİF, Mehmed Deded. 1698/99 (?) - ö. 1732/33Madde AdıGörüntüle
14Sıtkı M. Erinçd. 16 Nisan 1940 - ö. 22 Nisan 2015Madde AdıGörüntüle
15SUN’Î, Debbağ-zâde, Sun'ullah Sun'î Efendid. ? - ö. 1688Madde AdıGörüntüle