Madde Detay

1972’de Tebriz’de doğan Âşık Ali İbadî Karahanlı’nın söylediğine göre ailesi Karahanlı tayfasındandır ve babası Hacı Bayram, Karadağ’ın Muğan bölgesinin Sulukışlak köyünden yaklaşık elli yıl önce Tebriz’e göç etmiştir (Özdamar 2016).

Âşık Ali İbadî’nin babası Hacı Bayram, âşık olmamasına rağmen sesi çok güçlü ve güzelmiş; âşıklar gibi irticalen birçok şiir okuyabilir, destan anlatabilir; ancak saz çalamazmış. Babasının âşıklık geleneğine olan ilgisi, oğlu Ali’nin de âşıklık sanatına merak duymasını sağlar ve Âşık Ali İbadî Karahanlı, yedi yaşında saz öğrenmeye başlar (Özdamar 2016).

Âşık Hüseyin Kirişanlı, Âşık Sadakat Genceli ve annesinin dayısı Âşık Mesum Növrüzî Karahanlı’dan âşık edebiyatı ve saz eğitimi alan Âşık Ali İbadî, çıraklığını tamamlayarak 1995 yılında âşıklık yapmaya başlar. Âşıklık eğitimi devam ederken on beş yaşında bir öğrenciyken okul festivallerinde saz çalıp şiir okuyan Âşık Ali, bu festivallerde birçok kez dereceye girer (Özdamar 2016).

Ustalarından aldığı eğitim dışında bu gelenekle ilgili hem basılı yayınları okuyarak hem de usta âşıklarca kaset ve CD’lere kayda alınmış şiir ve destanları dinleyerek repertuvarındaki şiir, destan ve âşık havası sayısını artıran Âşık Ali İbadî, âşıklığa başladıktan kısa bir süre sonra sesinin güzelliği ve güçlülüğü sayesinde önce Tebriz’de sonrasında İran’ın birçok şehrinde tanınan ve aranan bir âşık olur (Özdamar 2016).

Bu tanınırlık, Tebriz’de onlarca kasete türkü okumasını sağlar. Ayrıca video olarak CD’ye kaydettirdiği Köroğlu Destanı’nın ilk kolu olan Mehter Alı Kolu, onun diğer âşıklar tarafından da saygınlığının artmasını sağlar. Çünkü bu kol, İran Türkleri arasındaki varyantlarından oldukça farklıdır ve koldaki macera, Köroğlu’nun babasının gençliğinden başlayarak Begüm Hanım’la evlenmesine; Köroğlu’nun doğması, ad alması, erginleşmesi, atlarını ve kılıcını temin ettikten sonra Çamlıbel’e yerleşmesine kadarki süreci ele alır.

Başta Tebriz olmak üzere İran’ın birçok şehrinde toylara ve çeşitli programlara katılarak sanatını icra etmektedir (Özdamar 2016).

Şiirlerinde “Ali Karahanlı, Karahanlı” mahlaslarını kullanan Âşık Ali İbadî Karahanlı, Tebriz âşık şiirinde usta âşıklarca yaratılan ancak günümüzde genç âşıklarca yaratılmaya cesaret edilemeyen birçok şiir türünü, büyük bir ustalıkla yaratır. Onun bu özelliğinde aldığı eğitim dışında doğuştan gelen yeteneğinin de etkisi vardır. Tabiatta var olan seslerden oluşturulan “ses üste tecnis” örneği olarak yaratılan “hıh hıh” redifli şiiri, Tebrizli diğer âşıklar tarafından da okunmaktadır; “Ovsare (devenin ağzının bağlandığı ip) elinde gelende servan (kerbanbaşı)/ Yatışsa deveni ay eyler hıh hıh (deveyi yatırmak için çıkarılan ses)/ Goruğa (korunan yer, çevrili alan) düşende gıylıyar (bağırmak) çoban/ Gayalar (taşlamak) keçini ay eyler hıh hıh/ Guzuçular guzuları gırhanda/ Elinde gırgırıh (koyun kırkma aleti) ay eyler hıh hıh” (Özdamar 2017: 193).

Tebriz âşık muhitinde “dil terpenmez” türünde yani şiiri oluşturan kelimelerde “d, r, l, y, c” sesleri kullanılmadan şiir yaratan âşıklar, usta âşık kabul edilmektedir. Geçmişte usta âşıklar tarafından yaratılan bu türde şiir yaratan âşık Tebriz âşık muhitinde oldukça azdır. Âşık Ali İbadî Karahanlı’nın yarattığı “bah bah” redifli şiir de bu türe örnektir; “Ah hebibim mehe (duman) bah bah/ Bağa bah bah, behe (ayva) bah bah/ Hamı bahıb miyve bağa/ Behbehe (peh peh) bah, behe (peh, iyi) bah bah” (Özdamar 2017: 194).

Düğünler dışında, geçtiğimiz yıllarda Sevgi Âşıklar Grubu’yla, günümüzde ise Sehend Âşıklar Grubu’yla programlara katılan Âşık Ali İbadî, Tebriz’de yaşamakta ve sanatını bu şehirde devam ettirmektedir.