ALI

(d. ?/? - ö. ?/?)
âşık
(Âşık / 18. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

18. yüzyıl Azerbaycan sahası âşıklarından olup hayatı hakkındaki bilgiler yok denecek kadar azdır. Sözlü kaynaklardan elde edilen şiirlerinden hareketle Karacadağlı olduğu söylenebilir. Dönemindeki âşıklar arsında “ustad âşık” olarak kabul görmesi yanında pek çok âşığı yetiştirmiş olduğu düşüncesini doğurmuştur. Azerbaycan sahasındaki kaynaklarda Molla Penah Vagif’e yakınlığından söz edilmektedir. 

Onun şiirlerinin yazılı kaynaklar yerine sözlü kaynaklardan tespit edilmesi, Azerbaycan sahasında değişik yüzyıllardaki Alı mahlaslı onlarca âşığın olması bunların şiirlerinin karışmasına sebep olmuştur. Aşıg Alı’nın eser ölçütünde bir çalışması yoktur. Bununla birlikte Türkiye ve Azerbaycan’da yayımlanan bazı kaynaklarda hakkında bilgi bulunmaktadır (Telli Saz Ustadları 1964: 27-29). Azerbaycan sahası âşık şiirinin geraylı (8’li koşma) ve goşma (koşma)larıyla öne çıkmıştır. Şiirlerin tamamı hece vezniyle olup dili sadedir. Geraylı ve goşmalarında daha çok sevgili, ayrılık vb. konuları işlemiştir. Elde bulunan şiirlerinde hareketle edebî sanatları yerli yerinde kullanması ve şiirlerindeki ayak(kafiye)ların sağlamlığına bakılırsa geleneği iyi bilen bir âşıktır. Aşağıdaki dörtlükte kendisini övmesi, günümüzdeki söyleyişiyle bir profesörle denk tutulması, ilmin madeni olduğundan söz edilmesi ve bu sözün duyanların kendisini dinlemeye geldiğini anlatması da yukarıdaki düşünceleri kuvvetlendirmektedir. "Bu esirde şairlerin hanısan/Müderrise berabersen ye’ni sen/Elmin ma’denisen gövher kanısan/Eşidenler sözüm demine gelmiş" (Sakaoğlu, Alptekin, Şimşek 2000: 129).

Kaynakça

Ahundov, Ehliman (1964). Telli Saz Üstadları. Bakı: Azerneşr Neşriyat.

Ahundov, Ehliman, Tehmasib Ferzeliyev, İsrafil Abbasov (1983), Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. Bakı: “Elm” Neşriyatı.

Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Nesir-Nazım) 2/ Azerbaycan Türk Edebiyatı II (1993). Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (1985). Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri. İstanbul: Halk Kültürü Yay.

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (2000), Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri Antolojisi I (16-18. Yüzyıllar). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. ALİ BERAT ALPTEKİN
Yayın Tarihi: 06.02.2015
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Geraylı

Ay ağalar bele mi olar
Halı yardan ayıranlın
Gayıdıb sarpa düşermiş
Yolu yardan ayrılanın

Dağdan duman ötmez imiş
Gül tikansiz bitmez imiş
İşe güce getmez imiş
Eli yardan ayrılanın

Dağlardan duman çekilir
Gedip ümmane tökülür
On beş yaşından bükülür
Beli yardan ayrılanın

Eli deyir alır imiş
Derdi cana salır imiş
Söylemekden galır imiş
Dili yardan ayrılanın 

Sakaoğlu, Saim, Ali Berat Alptekin, Esma Şimşek (2000). Azerbaycan Âşıkları ve Halk Şairleri Antolojisi I (16-18. Yüzyıllar). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. 127-128. 


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SEVİL HIDIROVAd. 04.05.1973 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Mevlüt Süleymanlıd. 18 Mart 1943 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SEVİL HIDIROVAd. 04.05.1973 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Mevlüt Süleymanlıd. 18 Mart 1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SEVİL HIDIROVAd. 04.05.1973 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Mevlüt Süleymanlıd. 18 Mart 1943 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10SEVİL HIDIROVAd. 04.05.1973 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Mevlüt Süleymanlıd. 18 Mart 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13SEVİL HIDIROVAd. 04.05.1973 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Mevlüt Süleymanlıd. 18 Mart 1943 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15MEMMED ÇODAROĞLU MEMMEDOVd. 1922 - ö. ?Madde AdıGörüntüle