ALİ, Nattâ'-zâde Seyyid Ali Efendi

(d. ?/? - ö. 941/1534/35)
divan şairi, kadı
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kendisi ve ataları Bağdatlıdır. Dedesi Seyyid Nattâ sanıyla tanınan Seyyid Mehmed, babası ise Seyyid Zeynelâbidîn’dir. Alî Efendi, tezkire yazarı Âşık Çelebi’nin babasıdır (Kılıç 2010: 1119).

Seyyid Mehmed, nat’ sanatında meşhur olduğu için Seyyid Nattâ’ diye tanınırdı. Emîr Sultan (770/1368-833/1430) Anadolu’ya gelirken Bağdat’a uğrayıp Seyyid Nattâ’’ın evinde konakladı. Daha sonra Emîr Sultan ve Seyyid Nattâ’ Bursa’ya geldiler. Devrin padişahı Yıldırım Bâyezîd onların gelişlerinden memnun olup kendi kızını Emîr Sultan’a, veziri İshâk Paşa’nın kızını Seyyid Nattâ’a verip Emîr Sultan’a imaret ve cami, Seyyid Nattâ’a da Ebû İshâkıyye denilen bir zâviye ve mescit yaptırdı. Ayrıca, şeyh, nâzır-ı sâdât ve adı geçen zâviyeye mütevelli olarak görevlendirdi (Kılıç 2010: 1119).

Fetret devrinde Emîr Sultan, Monlâ Fenârî ve Seyyid Nattâ’ Timurîlere esîr düştüler. Bir müddet sonra seyit ve ilim erbabı olmaları sebebiyle Timur tarafından serbest bırakıldılar. Seyyid Nattâ’ hacca gidip orada evlendi ve nattâ’lık işiyle geçimini sağladı. Sultan Murad tahta geçince Seyyid Nattâ’ın ününü işitip İstanbul’a davet etti. Nattâ’'ın Şehzâde Mehmed’in sünnet düğünü için hazırladığı nat’lar ve simâtlar Sultan Murad’ın hoşuna gidince ölene kadar Seyyid Nattâ’ı himaye etti. Seyyid Nattâ’ın ölümünden sonra yerine oğlu Seyyid Zeynelâbidîn nâzır-ı sâdât olmuş, Sultan Mehmed’den ve Sultan Bâyezîd’den ihsânlar görüp Sultan Bâyezîd’ın saltanatının ilk yıllarında vefat etmiştir (Kılıç 2010: 1119, 1120).

Seyyid Alî, babası Seyyid Zeynelâbidîn’nin ölümünden sonra ilimle meşgul oldu. Leys Çelebi’den mülazım oldu. Çeşitli yerlerde kadılık yaptı. Çok iyi Farsça bilen şair, özellikle muamma yazmada ve tarih düşürmede ustadır. Ayrıca müfret ve beyitleri vardır. Şair Filibe kadısı iken Irak seferi sırasında 941/1534-35 tarihinde vefat etti. “Mâte âlu’l-betûl” şairin ölümüne düşürülen tarihtir. Sicill-i Osmanî’de şairin vefat tarihi 948/1541 olarak verilmiştir (Akbayar 1996: 250).

Seyyid Alî’nin beş oğlu vardır. Bunların biri tezkire yazarı Âşık Çelebi, diğeri ise Hâkî mahlasıyla şiirler yazan Mehmed Şâh’tır. Âşık Çelebi, tezkiresinde kardeşi Hâkî’ye de yer vermiştir.

 

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 

Kayabaşı, Bekir (hzl.)(1997). Kaf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l Eşâr’ı. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nâil Tuman, Tuhfe-i NâilîDîvân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. ŞERİFE ÖRDEK
Yayın Tarihi: 03.04.2014
Güncelleme Tarihi: 22.08.2021

Eserlerinden Örnekler

Bî-sütûn işitdi hecründe dilün feryâdını

Derd ile gögsin geçürdi yâd idüp Ferhâd’ını

 

La’l-i dil-ber var iken meyl eylemezdi şekkere

Bilse ‘âlemde eger ki tûtî agzı dadını

***

Âh şâhum kim yazarlar her der ü dîvârda

Âhı âhumdur muhakkak şâhı şâhumdur benüm

(Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâirü'ş-Şuarâ. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay. 1122.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91Doğum YeriGörüntüle
2YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
3VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807Doğum YeriGörüntüle
4KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91Doğum YılıGörüntüle
5YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Doğum YılıGörüntüle
6VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807Doğum YılıGörüntüle
7KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91Ölüm YılıGörüntüle
8YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Ölüm YılıGörüntüle
9VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807Ölüm YılıGörüntüle
10KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91MeslekGörüntüle
11YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.MeslekGörüntüle
12VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807MeslekGörüntüle
13KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KAVSî, Kavsî Çelebid. ? - ö. 1590-91Madde AdıGörüntüle
17YÜSRÎ, Hamamcı-zâde İsmâil Ağad. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
18VÂSIF, Ahmed Vâsıf Efendid. 1738-39 - ö. 1807Madde AdıGörüntüle