Madde Detay
ALİ RIZA, Ali Rıza Yalçın
(d. 1929 / ö. 23.05.1990)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Ali Rıza Yalçın olan âşık, şiirlerinde Ali Rıza mahlasını kullanır. 1929'da Sivas'ın Divriği ilçesine bağlı Çamşıhı yöresi köylerinden Kaygısız'da (Gölveren) dünyaya gelmiştir. Babası Hüseyin Bey, annesi Şehriban Hanım'dır. Ali Rıza, Hüseyin-Şehriban çiftinin sekiz çocuğunun beşincisidir. Hüseyin Bey öğretmendir. Dolayısıyla Ali Rıza'nın köydeki diğer ailelere nazaran daha iyi şartlar altında büyüdüğü söylenebilir. İlkokulu Şahin köyünde okur. Daha sonra Yıldızeli Pamukpınar Öğretmen Okulu'na kaydolur, ancak okulunu tamamlayamaz. Burada 20. yüzyılın önemli âşıklarından Ȃşık Veysel Şatıroğlu ile tanışır. Gençliği köyde, tarım ve hayvancılık işleriyle geçer. Balova köyünden Haydar Toprak'ın kızı Sultan Hanım ile evlenir. Bu evlilikten Gülçiçek, Niyazi ve Şehriban isimlerinde üç çocuğu dünyaya gelir. Askerlik görevini tamamladıktan sonra ailesini de yanına alarak İstanbul'a taşınır. İstanbul'un Ümraniye ilçesinde kendi yaptırdığı müstakil bir evde yaşamaya başlar. Bir dönem İstanbul'da faaliyet gösteren Çamşıhı Derneği'nin başkanlığını yapar. Bu görevi esnasında yöresine bir ortaokul yaptırır. 1980'de emekli olur ve evinin yakınlarında bir tuhafiye dükkanı işletmeye başlar. Oldukça mütevazi bir kişiliğe sahiptir. Böbreklerinden yaşadığı sıkıntı sebebiyle ilaç kullanırken bir ilacın yan etkisi sonucu 23 Mayıs 1990 tarihinde vefat eder. Mezarı İstanbul Ümraniye Aşağı Dudullu kabristanlığındadır (Kaya 2009: 304; Yıldız 2003: 370; Kaya 2002: 41; Kalkan 1991: 374).
Ali Rıza Yalçın, halk şiirine ve saza çevresindeki âşıkların etkisiyle yönelmiştir. Zira Çamşıhı yöresi âşıklık geleneği hususunda kendine has bir ekol olarak değerlendirilebilir. Çocuk yaşta gittiği cem törenlerinde dinlediği türküler ve okuduğu usta malı deyişler, geleneğe yaklaşmasında önemli rol oynamıştır. Saz çalmada oldukça mahirdir. Saz çalma dışında geleneğin diğer unsurlarının biraz uzağındadır. Klasik anlamda bir ustası yoktur. Yıldızeli'nde öğrenci iken tanıştığı Ȃşık Veysel Şatıroğlu'nu kendisine örnek alır. Şiirlerinde adını mahlas olarak kullanır. Şiirlerinde daha ziyade aşk, din ve yurt konularını işler. Teknik olarak başarılı şiirler üretir. Kullandığı nazım birimi dörtlüktür. Koşma, semai ve destan ise en çok başvurduğu nazım şekilleridir.
Ali Rıza, sadece nazım konusunda değil; edebiyatın diğer şubelerinde de kalem oynatır. Çamşıhı ile ilgili hikâyeler ve oyunlar yazmıştır. Türk Folklor Araştırmaları dergisinde Çamşıhı ile ilgili üç yazısı neşredilmiştir. 1973'te Kara Saban adlı bir şiir kitabı çıkarmıştır. "Ekin idim Harman Oldum" başlıklı şiiri Ruhi Su tarafından seslendirilmiştir. Ruhi Su, bu eserin de yer aldığı albümü ile Fransa'da Altın Plak kazanmıştır (Kaya 2009: 304; Yıldız 2003: 370; Kaya 2002: 41; Kalkan 1991: 374). Ali Rıza Yalçın ile ilgili İsmail Metin tarafından Ali Rıza Yalçın (Metin 2002) adında bir kitap hazırlanmıştır. Eserde, âşığın hayatı hakkında bilgi verilerek şiirlerinden örnekler sunulmuştur.
Kaynakça
Kalkan, Emir (1991). XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. I. Sivas: Önder Matbaacılık.
Kaya, Doğan (2002). Çamşıhı Ozanları. Ankara: Çamşık Hüseyin Abdal Derneği Yay.
Metin, İsmail (2002). Ali Rıza Yalçın. Sivas: Çamşık Hüseyin Abdal Derneği Yay.
Yıldız, Alim (2003). Sivaslı Şâirler Antolojisi. İstanbul: Sivaslılar Vakfı Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARANYayın Tarihi: 07.01.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Yayın Tarihi: 07.01.2019Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Kara Saban | Şahsi Yayın / İstanbul | 1973 | Şiir |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | AHMET TURAN YANCI | d. 1932 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RÜSTEM, Rüstem Bostancı | d. 1948 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | TURAN/ÂMÂ TURAN, Turan Karakaş | d. 04.02.1940 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MEHMET, Mehmet Kurnaz | d. 1929 - ö. 05.02.2018 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Süleyman Bektaş | d. 1929 - ö. 19 Eylül 1996 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | AHMET CANSIZ | d. 1929 - ö. 26.12.1992 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MEHMET, Mehmet Kurnaz | d. 1929 - ö. 05.02.2018 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Süleyman Bektaş | d. 1929 - ö. 19 Eylül 1996 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | AHMET CANSIZ | d. 1929 - ö. 26.12.1992 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MEHMET, Mehmet Kurnaz | d. 1929 - ö. 05.02.2018 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | Süleyman Bektaş | d. 1929 - ö. 19 Eylül 1996 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | AHMET CANSIZ | d. 1929 - ö. 26.12.1992 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | MEHMET, Mehmet Kurnaz | d. 1929 - ö. 05.02.2018 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | Süleyman Bektaş | d. 1929 - ö. 19 Eylül 1996 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | AHMET CANSIZ | d. 1929 - ö. 26.12.1992 | Madde Adı | Görüntüle |