ALİ RIZA, Ali Rıza Yalçın

(d. 1929 / ö. 23.05.1990)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Ali Rıza Yalçın olan âşık, şiirlerinde Ali Rıza mahlasını kullanır. 1929'da Sivas'ın Divriği ilçesine bağlı Çamşıhı yöresi köylerinden Kaygısız'da (Gölveren) dünyaya gelmiştir. Babası Hüseyin Bey, annesi Şehriban Hanım'dır. Ali Rıza, Hüseyin-Şehriban çiftinin sekiz çocuğunun beşincisidir. Hüseyin Bey öğretmendir. Dolayısıyla Ali Rıza'nın köydeki diğer ailelere nazaran daha iyi şartlar altında büyüdüğü söylenebilir. İlkokulu Şahin köyünde okur. Daha sonra Yıldızeli Pamukpınar Öğretmen Okulu'na kaydolur, ancak okulunu tamamlayamaz. Burada 20. yüzyılın önemli âşıklarından Ȃşık Veysel Şatıroğlu ile tanışır. Gençliği köyde, tarım ve hayvancılık işleriyle geçer. Balova köyünden Haydar Toprak'ın kızı Sultan Hanım ile evlenir. Bu evlilikten Gülçiçek, Niyazi ve Şehriban isimlerinde üç çocuğu dünyaya gelir. Askerlik görevini tamamladıktan sonra ailesini de yanına alarak İstanbul'a taşınır. İstanbul'un Ümraniye ilçesinde kendi yaptırdığı müstakil bir evde yaşamaya başlar. Bir dönem İstanbul'da faaliyet gösteren Çamşıhı Derneği'nin başkanlığını yapar. Bu görevi esnasında yöresine bir ortaokul yaptırır. 1980'de emekli olur ve evinin yakınlarında bir tuhafiye dükkanı işletmeye başlar. Oldukça mütevazi bir kişiliğe sahiptir. Böbreklerinden yaşadığı sıkıntı sebebiyle ilaç kullanırken bir ilacın yan etkisi sonucu 23 Mayıs 1990 tarihinde vefat eder. Mezarı İstanbul Ümraniye Aşağı Dudullu kabristanlığındadır (Kaya 2009: 304; Yıldız 2003: 370; Kaya 2002: 41; Kalkan 1991: 374).

Ali Rıza Yalçın, halk şiirine ve saza çevresindeki âşıkların etkisiyle yönelmiştir. Zira Çamşıhı yöresi âşıklık geleneği hususunda kendine has bir ekol olarak değerlendirilebilir. Çocuk yaşta gittiği cem törenlerinde dinlediği türküler ve okuduğu usta malı deyişler, geleneğe yaklaşmasında önemli rol oynamıştır. Saz çalmada oldukça mahirdir. Saz çalma dışında geleneğin diğer unsurlarının biraz uzağındadır. Klasik anlamda bir ustası yoktur. Yıldızeli'nde öğrenci iken tanıştığı Ȃşık Veysel Şatıroğlu'nu kendisine örnek alır. Şiirlerinde adını mahlas olarak kullanır. Şiirlerinde daha ziyade aşk, din ve yurt konularını işler. Teknik olarak başarılı şiirler üretir. Kullandığı nazım birimi dörtlüktür. Koşma, semai ve destan ise en çok başvurduğu nazım şekilleridir.

Ali Rıza, sadece nazım konusunda değil; edebiyatın diğer şubelerinde de kalem oynatır. Çamşıhı ile ilgili hikâyeler ve oyunlar yazmıştır. Türk Folklor Araştırmaları dergisinde Çamşıhı ile ilgili üç yazısı neşredilmiştir. 1973'te Kara Saban adlı bir şiir kitabı çıkarmıştır. "Ekin idim Harman Oldum" başlıklı şiiri Ruhi Su tarafından seslendirilmiştir. Ruhi Su, bu eserin de yer aldığı albümü ile Fransa'da Altın Plak kazanmıştır (Kaya 2009: 304; Yıldız 2003: 370; Kaya 2002: 41; Kalkan 1991: 374). Ali Rıza Yalçın ile ilgili İsmail Metin tarafından Ali Rıza Yalçın (Metin 2002) adında bir kitap hazırlanmıştır. Eserde, âşığın hayatı hakkında bilgi verilerek şiirlerinden örnekler sunulmuştur.

Kaynakça

Kalkan, Emir (1991). XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri. C. I. Sivas: Önder Matbaacılık.

Kaya, Doğan (2002). Çamşıhı Ozanları. Ankara: Çamşık Hüseyin Abdal Derneği Yay.

Metin, İsmail (2002). Ali Rıza Yalçın. Sivas: Çamşık Hüseyin Abdal Derneği Yay.

Yıldız, Alim (2003). Sivaslı Şâirler Antolojisi. İstanbul: Sivaslılar Vakfı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR BAŞARAN
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Kara SabanŞahsi Yayın / İstanbul1973Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1AHMET TURAN YANCId. 1932 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2RÜSTEM, Rüstem Bostancıd. 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3TURAN/ÂMÂ TURAN, Turan Karakaşd. 04.02.1940 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MEHMET, Mehmet Kurnazd. 1929 - ö. 05.02.2018Doğum YılıGörüntüle
5Süleyman Bektaşd. 1929 - ö. 19 Eylül 1996Doğum YılıGörüntüle
6AHMET CANSIZd. 1929 - ö. 26.12.1992Doğum YılıGörüntüle
7MEHMET, Mehmet Kurnazd. 1929 - ö. 05.02.2018Ölüm YılıGörüntüle
8Süleyman Bektaşd. 1929 - ö. 19 Eylül 1996Ölüm YılıGörüntüle
9AHMET CANSIZd. 1929 - ö. 26.12.1992Ölüm YılıGörüntüle
10MEHMET, Mehmet Kurnazd. 1929 - ö. 05.02.2018Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Süleyman Bektaşd. 1929 - ö. 19 Eylül 1996Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12AHMET CANSIZd. 1929 - ö. 26.12.1992Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13MEHMET, Mehmet Kurnazd. 1929 - ö. 05.02.2018Madde AdıGörüntüle
14Süleyman Bektaşd. 1929 - ö. 19 Eylül 1996Madde AdıGörüntüle
15AHMET CANSIZd. 1929 - ö. 26.12.1992Madde AdıGörüntüle