M. Mazhar Alphan

(d. 22 Mayıs 1941 / ö. -)
Yazar, Şair, Araştırmacı, Ekonomist , Bankacı
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Artvinde doğdu. Firdevs Hanım ile Edebiyat Öğretmeni olan Muzaffer Alphan'ın oğludur. İlköğrenimini Bağlarbaşı İlkokulu’nda, ortaöğrenimini Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı. Avusturya’da Karl Franzens Üniversitesi’nde Hukuk ve Siyasal Bilgiler öğrenimi gördü. Aynı üniversitede doktora yaptı. Bir süre İTÜ’de çalıştı. Bilimsel çalışmaları 1970 İstanbul Teknik Üniversitesi Bülteninde Almanca yayımlanarak içte ve dışta birçok üniversiteye gönderildi. İşçi ücretleriyle ilgili yazdığı "Yeni Bir Metot" adlı makalesi Amerika’da Contents of Comtemporary Mathematical Journals'da da (1972) yayımlandı. Bankacılık Sektörü’nde bir ilk olan “Şubelerimizde Pazarlama ve Kar Planlaması” kitabının hazırlanışında grup başkanı olarak imzasını attı. 1973’te Türkiye İş Bankası Eğitim Müdürlüğü’ne girdi, 1976’da teftiş kuruluna geçti. 1989’da ilk görevine döndü ve 1994’te emekli oldu. İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesinde Araştırma Görevlisi olarak yaptığı çalışmalar sonucu, işçi ücretlerinin tayiniyle ilgili yeni bir metot geliştirdi. Aşk, Kül ve Köz ile 1996 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü’nü (övgüye değer), Yaşam Yankılandığı Yerden Sürer ile Mehmet Başaran Şiir Yarışması’nda başarılı oldu (2003), 40. Hacıbektaş Şiir Yarışması’nda ikincilik (2003), Karşıyaka Belediyesi Homeros Emek Ödülü (2004) aldı. Sanatçı halen şiir yazmaya devam etmektedir.

Kendisinin deyimiyle çocuk yaşta, karşı cinse beslediği duyguların dışavurumu sonucu, şiire başladı. Somut bir insana duyulan bu aşk, Allah'a yönelik bir aşka dönüştü ve bundan dolayı da çoğu şiiri tasavvuf ağırlıklı oldu. Alphan, kendi şiirini anlatırken "Kendimi bildim bileli tefekküre dalar, Allahın doğada yansıyan tüm güzelliklerinde, kendimi arardım. Hâlâ da aramaktayım. Aşk; İnsanın varoluşundan günümüze kadar ve sonrası süreç içinde yaşanacak en kutsal, bir o kadar da bir güce, enerjiye hizmet için duyumsayacağımız bir ilişkiler yumağıdır. Bu yumak, cenine düştüğümüz (ölüm ve yaşam birlikteliği) andan itibaren, çözüleceğine daha da karmaşık bir hal almaktadır. Soru ve yanıtları yetersiz kalmaktadır. Her şeye rağmen bu arayışım sürüp gidecek. Özetle; Şiir benim yaşam felsefemdir. Kendimi kendimden süzüp duru ve yalın halimle bir anahtara dönüşüp, ölüm ve yaşamın anlamını açmak, benim tek hedefim olmuştur." demektedir. Şiirlerinin konuları toplumsal, ekonomik, sosyal, politik ve tasavvuf ağırlıklıdır. Şiirlerinde genellikle Türkçe sözcük kullanmaya özen gösteren şair, kısa ve öz yazmayı hedeflemiştir. Şiirleri Pir Sultan Abdal, Karşı, Yeni Biçem, ABeCe, Promete, Damar, Çağdaş Türk Dili, Türk Dili Dergisi, Mor Taka, Kurşun Kalem, Eliz, Afrodisyas, Kıyı, Dize, Mühür, Ünlem, Temren, Yaklaşım, Varlık ve Düşlem gibi dergilerde yayımlandı. Düşlem Dergisi’nin kurucuları arasında yer aldı. 1997’de Sürgün Kitabevi’ni kurdu, yönetti.

Alphan, kendisi hakkında yazılmış yazıları Söz Örse Düşer adlı kitapta toplamıştır. Mehmet H. Doğan, kendisi için “M. Mazhar Alphan (1941) da adını geç duyuranlardan. İlk kitabını 1991’de çıkarmış: Evim Önü Yeşil Pınar. Bu yıl yayımlanan ikinci kitabı Dağılsın Bulutlar’da güzel, pırıltılı şiirler buldum.” (Alphan 2017: 11). Öner Yağcı ise, Alphan’ın şiirlerini şu şekilde değerlendirmiştir: Çoğunlukla kısa dizeli ve dörtlüklerden oluşan şiiriyle Alphan, sözcüklerle insan yüreğinin derinliklerini araştırıyor. “Rüzgâr yunus emre’yi dolar diline / nazım’ın saçları dalgalanır / göverir şiirlerim başaklarda” dizelerinde olduğu gibi, açık seçik söylemin yanı sıra sözcüklerin müziğiyle yarattığı büyüde gizlediği şiirleriyle de Alphan’ın emekle yoğunlaştırdığı bir kitabın sahibi olduğu görülüyor.” (Alphan 2017: 21). Muzaffer Uyguner ise kendisi hakkında “Alphan, tasavvufun yollarında sevgiyi bulmuş ve bu sevgiyi insancıl bir sevgiye de dönüştürmüştür.. Şiirlerini değişik dize düzeni ile yazmakta ve sözcükleri çok değişik anlamlarda da kullanarak demek istediğini şiirine yerleştirmektedir. Sevgi inancı bütün şiirlerinde yansıtılmaktadır.” demektedir (Alphan 2017: 38). Veysel Çolak ise, Alphan’ı ve onun şiirlerini şu şekilde değerlendirmiştir: “M. Mazhar Alphan'ın "Aşk, Kül ve Köz" (1997) adlı dördüncü kitabı Kitabın adını oluşturan "Aşk, Kül ve Köz" sözcüklerine bakıldığında; M. Mazhar Alphan'ın Şeyh Galip'ten bu yana, Türk şiirinin temel izleklerinden yola çıktığı anlaşılıyor. Dilsel bağlamda da gerçekleştiriliyor bu halkalanma. Sözcük dağarını ona göre oluşturuyor. Tamlamalara, eğretilemelere yaslanarak kurmuyor şiirini. Soyutlamayı bu olanakta aramıyor. Doğrudan söylemeye yöneliyor. Seçtiği sözcüklerin yan anlamlarında aranıyor imgeyi. Buluyor da. Sözcükler yan yana geldiğinde, üçüncü bir sözcük doğsun istiyor. Çünkü o sözcüklerle yazıyor şiirini. M. Mazhar Alphan, derisini yüzdürecek kadar Hallaç-ı Mansur, Karacaoğlan kadar somut bir aşkın peşinde bu kitaptaki şiirlerinde. Bu aşka tapınacak kadar inançlı. İnsan gibi; sınırda bir şiir. Alphan'ın kendini katlayarak geliştirdiği bir şiir. İyi bir cehennem. Büyük bir ateş. “Aşk, Kül ve Köz" adlı kitabından sonra M. Mazhar Alphan'ın işi daha zor. Bu sözlerimi karşılayan değil, silen şiirler var bu kitapta.” (Alphan 2017: 44-45). Son olarak Ahmet Günbaş ise Alphan’ın şiirlerini şu şekilde değerlendirmiştir: “İki farklı yönelim var Alphan’ın şiir kurgusunda: İlkinde tüm etkilenimleri modern şiirin kapısına yığarak kendi sesiyle geliştirmeye çalıştığı, özde, biçemde engel tanımaz bir yönelim; ikincisinde -belki bu yönelimin şiir alıştırmaları sayılabilecek- daha çok alt bir dille kaleme aldığı, oldukça birbirine benzeyen, neredeyse etkilenimleri yedeğinde tutan bir şiir kurgusu egemen. Ne var ki her ikisinde de aşk bahsinde kusuru yok. Kazdıkça yeni gizler dökülüyor ortalığa.” (Alphan 2017: 24-25).

Kaynakça

Alphan, Mazhar (2017). Söz Örse Düşer, Nezih-Er Yayınları.

Altınkaynak, Hikmet (2017). Türk Edebiyatında Yazarlar ve Şairler Sözlüğü, Can Yayınları.

Gültaş, Veysel (2003). Kadı Burhanettinden Günümüze Hukukçu Şairler Antolojisi, Toplumsal Dönüşüm Yayınları.

Kolektif,Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, S. 364.

Nizam, Onur (2018). "Mazhar Alphan'la Görüşme". 11.10.2018.

Özkan, Abdullah- Durbaş, Refik (2003). Cumhuriyetten Günümüze Türk Şiiri Antolojisi, Boyut Yayınları, İstanbul.

Yalçın, Murat (2001). Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, YKY, İstanbul.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ONUR NİZAM
Yayın Tarihi: 09.09.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Evim Önü Yeşil PınarToraman Matbaacılık / Ankara1991Şiir
Dağılsın BulutlarRepar / İstanbul1994Şiir
Köpüğü Kırık Dalgaİleri Kitabevi / İzmir1995Şiir
Aşk Kül ve Közİleri Kitabevi / İzmir1997Şiir
Yaşam Yankılandığı Yerden Sürer/ Köpüğü Kırık Dalga ve Aşk/ Kül ve KözToplumsal Dönüşüm / İstanbul2001Şiir
Şimdi SanaEtki/Dize / İzmir2004Şiir
Kendine UçurumEtki/Dize / İzmir2006Şiir
Kaos ve DeltaEtki/Dize / İzmir2007Şiir
Kuşlukçiçeğiİleri Kitabevi / İzmir2008Şiir
Söz Örse DüşerMor Taka / Trabzon2011Deneme
İnsanın Kırılgan SesiMor Taka / Trabzon2011Şiir
“Oku!” Dedim KendimeMühür Kitaplığı / İstanbul2012Şiir
Bulutun SöylediğiMühür Kitaplığı / İstanbul2014Hikâye
MayaMühür Kitaplığı / İstanbul2015Şiir
Özgürlükler DestanıKurşun Kalem / İzmir2016Şiir
Yapma Mazhar!Kurşun Kalem / İzmir2016Hikâye
Söz Örse DüşerKurşun Kalem / İzmir2017Deneme
GirdapMühür Kitaplığı / İstanbul2018Roman
Şimdi İstanbul toplu istanbul şiirleriKlaros / İstanbul2019Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İlkiftar Ezbercid. 20 Nisan 1976 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Aydanur Saraçd. 29 Temmuz 1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3EFKÂRÎ, Adem Şentürkd. 28.06.1900 - ö. 15.05.1980Doğum YeriGörüntüle
4Mukaddes Akmand. 1941 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Mazhar Candand. 1941 - ö. 8 Mart 2011Doğum YılıGörüntüle
6ALİ, Ali Rıza Kayad. 1941 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Enver Atılgand. 13 Ocak 1931 - ö. 25 Ocak 1995MeslekGörüntüle
8Sırrı Akatayd. 1916 - ö. 1982MeslekGörüntüle
9İhsan Kudretd. 10 Temmuz 1918 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Polat Onatd. 21 Ekim 1979 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Alper Canıgüzd. 13 Şubat 1969 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Niyazi Hicran Damlad. 1913 - ö. 26 Nisan 1953Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Mazhar Candand. 1941 - ö. 8 Mart 2011Madde AdıGörüntüle
14Nazım Hikmet Rand. 20 Kasım 1901 - ö. 3 Haziran 1963Madde AdıGörüntüle
15Alphan Akgüld. 17 Kasım 1974 - ö. ?Madde AdıGörüntüle