Madde Detay

Asıl adının Mustafa veya Mustafa Bedreddîn olduğu tahmin edilen şair, 1156/1743-44 yılında Kerkük’te doğdu. Babası Ali Efendi’dir. Yerli toplama şiir mecmualarında Ebu Bekir-zâde Mustafa Bedrî olarak geçmektedir. Bir ara Kerkük’ten ayrıldı. Mesleğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. 1236/1820-21 yılında seksen yaşında iken vefat etti.

Uzun boylu, perişan halli, zamanının büyük bir bölümünü kahvede oturarak geçiren bir kimseydi.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Tek yazma nüsha olarak günümüze gelen ve klasik divan tertibinde düzenlenen eserin 1196/1781-82 yılında yazıldığı tahmin edilmektedir. Gazeller, terci-i bend, müseddes, muhammes, rubai ve kasidelerden oluşmaktadır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

2. Edebî Risâle: İlk yaprağı eksik olduğu için bu mensur eserin adı tespit edilememiştir. 1190/1776-77 yılında yazıldığı belirtilen eser, on dokuz bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Eserde, şiirde geçen mûy, cebîn, ebrû, çeşm, müjgân, rû-cemâl, hatt, hâl, leb-i la‘l, dendân, dehân, zenehdân, gerdan, sîm-ber, sâid, engüşt, kadd, miyân, sâk gibi kelimeler şiir örnekleri ile açıklanmıştır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

3. Aşk Risâlesi (Risâletün fi Bahsi’l-‘Aşk ve Ahvâli’l-Muhtelifât, Beyân-ı ‘Aşk u Muhabbet ve Meratib-i Hâlât): 1190/1776-77 yılında yazılan bu küçük mensur eser, mecazi aşk temasını işlemektedir (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

4. Mi‘râc-ı Nebî: Yüz beyitten oluşan bu manzume Hz. Muhammed'in miracını anlatmaktadır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

Arapça ilimlerde bilgili ve Fars edebiyatında kalem sahibi bir kimseydi. Kerkük’ün meşhur olmayan şairleri arasında olup şiiri pek güçlü değildir. Aşk Risalesi adlı eserinde mecazi aşkı tasvir etmeğe çalışmışsa da bunu pek başaramamıştır. Eski şairlerden birçok mazmun iktibas ettiği ve özellikle de Fuzûlî’nin etkisinde kaldığı görülmektedir (Erdoğan Taşralı 2007: 48-49). Şiirleri, Kerkük ağzının zevk ve ahengini ortaya koyması bakımından ilgi çekicidir.

Erdoğan Taşralı, Ayşe (2007). Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.

Saatçi, Suphi (yty.). “Bedrî”. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi Irak (Kerkük) Türk Edebiyatı. C. 6. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/11220,bedripdf.pdf?0 [erişim tarihi: 14.11.2014].

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). C. 1. “Bedrî”. İstanbul: Dergâh Yay. 373. 

Ünver, Niyazi (2002). “Kudsî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay. 194.

Gazel

Ey Müselmânlar n’olub dünyâda râhat kalmamış

Gülşen-i âlemde bir bûy-ı muhabbet kalmamış

Gün bugün mihnet füzûn devrân muhâlif baht târ

Cevr bî-gâyet gam artuk hîç izzet kalmamış

Asl-ı merdüm-zâdeler kem nâm-ı nâ-dân ser-firâz

Bî-nihâyet zulm insâf u mürüvvet kalmamış

Kal‘a-i gerdûn binâ-yı burc-bârûsu harâb

Dehr pür-âşûb âsâr-ı sa‘âdet kalmamış

Nûr-ı ikbâl oldu zulmet zulmet-i erbâb nev‘

Tâli‘-i sâhib-i hünerde evc-i behcet kalmamış

Çok cihân derdin çeken yok âhiret fikrin gören

Sâhib-i himmet kanı âlemde himmet kalmamış

Halk kem gayret bî-ülfet hem-dem nâ-mihribân

Dost düşmân pek hukûk ile sadâkat kalmamış

Râh muhavvif hem refîk (ü) nâ-muvâfık bî-delîl

Menzil-i maksûd dûr âmâl inâyet kalmamış

Ref‘ olub rahm-ı meveddet mevc urur bahr-i gurûr

Âlim ü câhil müsâvî ilme rağbet kalmamış

Sâhib-i fazl ise mahv olmuş denîler ser-bülend

Keffe-i mîzân-ı devrânda adâlet kalmamış

Her alâmetler görünmüş vaktdir Mehdî çıkar

Tab‘i deccâle çok İslâma gayret kalmamış

Bedriyâ âhir zamânda bu alâmetler gerek

Hayf kim çok kimsede havf-ı kıyâmet kalmamış

(Erdoğan Taşralı, Ayşe (2007). Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi. 62-63.)