BEDRÎ, Ebu Bekir-zâde Mustafa Bedrî, Mustafa Bedreddîn

(d. 1156/1743-44 - ö. 1236/1820-21)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adının Mustafa veya Mustafa Bedreddîn olduğu tahmin edilen şair, 1156/1743-44 yılında Kerkük’te doğdu. Babası Ali Efendi’dir. Yerli toplama şiir mecmualarında Ebu Bekir-zâde Mustafa Bedrî olarak geçmektedir. Bir ara Kerkük’ten ayrıldı. Mesleğine dair bir bilgi bulunmamaktadır. 1236/1820-21 yılında seksen yaşında iken vefat etti.

Uzun boylu, perişan halli, zamanının büyük bir bölümünü kahvede oturarak geçiren bir kimseydi.

Eserleri şunlardır:

1. Dîvân: Tek yazma nüsha olarak günümüze gelen ve klasik divan tertibinde düzenlenen eserin 1196/1781-82 yılında yazıldığı tahmin edilmektedir. Gazeller, terci-i bend, müseddes, muhammes, rubai ve kasidelerden oluşmaktadır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

2. Edebî Risâle: İlk yaprağı eksik olduğu için bu mensur eserin adı tespit edilememiştir. 1190/1776-77 yılında yazıldığı belirtilen eser, on dokuz bölüm hâlinde düzenlenmiştir. Eserde, şiirde geçen mûy, cebîn, ebrû, çeşm, müjgân, rû-cemâl, hatt, hâl, leb-i la‘l, dendân, dehân, zenehdân, gerdan, sîm-ber, sâid, engüşt, kadd, miyân, sâk gibi kelimeler şiir örnekleri ile açıklanmıştır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

3. Aşk Risâlesi (Risâletün fi Bahsi’l-‘Aşk ve Ahvâli’l-Muhtelifât, Beyân-ı ‘Aşk u Muhabbet ve Meratib-i Hâlât): 1190/1776-77 yılında yazılan bu küçük mensur eser, mecazi aşk temasını işlemektedir (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

4. Mi‘râc-ı Nebî: Yüz beyitten oluşan bu manzume Hz. Muhammed'in miracını anlatmaktadır (Erdoğan Taşralı 2007: 48).

Arapça ilimlerde bilgili ve Fars edebiyatında kalem sahibi bir kimseydi. Kerkük’ün meşhur olmayan şairleri arasında olup şiiri pek güçlü değildir. Aşk Risalesi adlı eserinde mecazi aşkı tasvir etmeğe çalışmışsa da bunu pek başaramamıştır. Eski şairlerden birçok mazmun iktibas ettiği ve özellikle de Fuzûlî’nin etkisinde kaldığı görülmektedir (Erdoğan Taşralı 2007: 48-49). Şiirleri, Kerkük ağzının zevk ve ahengini ortaya koyması bakımından ilgi çekicidir.

Kaynakça

Erdoğan Taşralı, Ayşe (2007). Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.

Saatçi, Suphi (yty.). “Bedrî”. Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi Irak (Kerkük) Türk Edebiyatı. C. 6. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/11220,bedripdf.pdf?0 [erişim tarihi: 14.11.2014].

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). C. 1. “Bedrî”. İstanbul: Dergâh Yay. 373. 

Ünver, Niyazi (2002). “Kudsî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 2. Ankara: AKM Yay. 194.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİK
Yayın Tarihi: 27.11.2014
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Ey Müselmânlar n’olub dünyâda râhat kalmamış

Gülşen-i âlemde bir bûy-ı muhabbet kalmamış

 

Gün bugün mihnet füzûn devrân muhâlif baht târ

Cevr bî-gâyet gam artuk hîç izzet kalmamış

 

Asl-ı merdüm-zâdeler kem nâm-ı nâ-dân ser-firâz

Bî-nihâyet zulm insâf u mürüvvet kalmamış

 

Kal‘a-i gerdûn binâ-yı burc-bârûsu harâb

Dehr pür-âşûb âsâr-ı sa‘âdet kalmamış

 

Nûr-ı ikbâl oldu zulmet zulmet-i erbâb nev‘

Tâli‘-i sâhib-i hünerde evc-i behcet kalmamış

 

Çok cihân derdin çeken yok âhiret fikrin gören

Sâhib-i himmet kanı âlemde himmet kalmamış

 

Halk kem gayret bî-ülfet hem-dem nâ-mihribân

Dost düşmân pek hukûk ile sadâkat kalmamış

 

Râh muhavvif hem refîk (ü) nâ-muvâfık bî-delîl

Menzil-i maksûd dûr âmâl inâyet kalmamış

 

Ref‘ olub rahm-ı meveddet mevc urur bahr-i gurûr

Âlim ü câhil müsâvî ilme rağbet kalmamış

 

Sâhib-i fazl ise mahv olmuş denîler ser-bülend

Keffe-i mîzân-ı devrânda adâlet kalmamış

 

Her alâmetler görünmüş vaktdir Mehdî çıkar

Tab‘i deccâle çok İslâma gayret kalmamış

 

Bedriyâ âhir zamânda bu alâmetler gerek

Hayf kim çok kimsede havf-ı kıyâmet kalmamış

(Erdoğan Taşralı, Ayşe (2007). Atâ Terzibaşı, Kerkük Şairleri: 1. Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi. 62-63.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NEVRES, Nevres-i Sâlisd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
2TIFLÎ, Ahmed Tıflî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SÂLİH, Şeyh Mehmed Sâlih Talebânîd. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
4NEVRES, Nevres-i Sâlisd. ? - ö. 19. yy.Doğum YılıGörüntüle
5TIFLÎ, Ahmed Tıflî Çelebid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SÂLİH, Şeyh Mehmed Sâlih Talebânîd. ? - ö. 19. yy.Doğum YılıGörüntüle
7NEVRES, Nevres-i Sâlisd. ? - ö. 19. yy.Ölüm YılıGörüntüle
8TIFLÎ, Ahmed Tıflî Çelebid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9SÂLİH, Şeyh Mehmed Sâlih Talebânîd. ? - ö. 19. yy.Ölüm YılıGörüntüle
10NEVRES, Nevres-i Sâlisd. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11TIFLÎ, Ahmed Tıflî Çelebid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12SÂLİH, Şeyh Mehmed Sâlih Talebânîd. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13NEVRES, Nevres-i Sâlisd. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle
14TIFLÎ, Ahmed Tıflî Çelebid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SÂLİH, Şeyh Mehmed Sâlih Talebânîd. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle