Madde Detay
BUDALA, İsmail
(d. ?/? - ö. ?/?)
Tekke Şairi
(Tekke / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Edebiyatımızda “Budala” mahlasını kullanan beş âşık vardır. Bunlardan birincisi 17. yüzyılda yaşamış Alevi-Bektaşi şairi Budala (Ergun 1955: 69-72; Koz 1977: 469)’dır. İkincisi (Koçak 2000: 92-93) ve üçüncüsü Hasan Dede evladından olan Dedemoğlu Ali (ö. 1886) olarak bilinen Budala (ö. 1886) (Koçak 2000: 92-93; Öztelli 1973: 306 ve 356; Özmen 1998: 71-74; Sevengil 1965: 224-233); dördüncüsü Çorumlu Budala İsmail (Göksoy 2001: 24-26)’dir. Beşincisi de Divriğili Budala İsmail’dir. Budala İsmail hakkında bize ilk bilgileri halk bilimci Kutlu Özen vermiştir (Özen 1993: 205-216). Daha sonra aynı konuda Doğan Kaya’nın bir çalışması olmuştur (Kaya 2002: 14-23; Kaya 2001: 21-22). Alevi-Bektaşi şairi olan Budala İsmail hakkında bilinenler çok azdır. Asıl adı İsmail’dir ve şiirlerinde Budala, Budala İsmail yahut Kul Budala mahlaslarını kullanmıştır. 18. yüzyılda yaşadığı tahmin edilen Budala İsmail, Divriği’nin Şahin köyündendir. Budala İsmail, şiirlerinden de anlaşılacağı üzere Sultan Yalıncak Ocağı’na bağlıdır.
Genellikle Bektaşi itikadını dile getiren şiirler söylemiştir. Bunun yanında sosyal konulu şiirleri de vardır. İtikada bağlı terimlerin dışında dili sadedir. Şiirleri muhteva yönü ile oldukça kapsamlıdır. Çamşıhı yöresinde iyi saz çaldığı kulaktan kulağa aktarılmaktadır. Bilinen 23 şiiri vardır. Şiirleri genellikle 11 hecelidir. Şiirlerinin içinde birisi de divani tarzdadır (Kaya 2012: 223-225).
Kaynakça
Göksoy, Yılmaz (2001). “Büyükincirli Köyünden Âşık Budala İsmail”, Erciyes. 285 (9): 24-26.
Kaya, Doğan (2001). “Âşık Budala”, Erciyes. Eylül. 285: 21-22.
Kaya, Doğan (2002). Çamşık Ozanları. Ankara.
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay.
Kaya, Doğan (2012). “Divriğili Budala İsmail”, Alevilik Araştırmaları Dergisi. 4: 223-238.
Koçak, Yunus (2000). “Hasan Dede Evlatlarından Budala Adlı İki Ozan”, Yol. Kasım-Aralık. 8: 92-96.
Özen, Kutlu (l993). “Âşık Budala”, Bildiriler. Adana: Adana Valiliği-Çukurova Üniversitesi II. Uluslararası Karacaoğlan-Çukurova Halk Kültürü Sempozyumu. 205-2l6.
Özmen, İsmail (1998). Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi. C. 3. Ankara: Saypa Yayın Dağıtım.
Öztelli, Cahit (1973). Bektaşi Gülleri. İstanbul.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. DOĞAN KAYAYayın Tarihi: 06.02.2015Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Görünür
“Elhamdülillah” şükür gördüm de bildim
“Rabbü’l-Âlemin” Hak yola geldim
“Errahmanirrahim”den rahmet buldum
“Malikiyevmüddin” Ali görünür
“İnna atayna” sure-yi Kevser’in başı
Kevser dağıtmak Ali’nin işi
Hasan’ın oddan yoğruldu aşı
Hüseyin’in aldan tonu görünür
İmam Zeynel de zindanda durdu
“Hel etâ” suresi dilinde virdi
“Nasrun minallah” Bakır’a erdi
“Ve feth-i karib” Ca’fer yolu görünür
“Elem neşrahleke” “Yasin Kef Hâ”
Musa-yı Kâzım da çok çekdi cefâ
Irıza’yı sevmek mü’mine safâ
Muhabbetin doğru yolu görünür
“Ve’ş-şemsi” Muhammed Tâkî’de gördüm
“Ve aleyke” Nakî’ye erdim ayet-i Hak bildim
Can u gönülden ikrarım verdim
Kırklar meydanının zârı görünür
“Elif-lâ” dedim de bu dâra durdum
Askerî Mehdî’ye yüzümü sürdüm
Budala İsmail’in dârını gördüm
Hakk’ın bin bir ismi Ali görünür
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 480-481.
Neme Yetmez
Bülbül oldum gülistanda şakırım
Öz bağında biten gül neme yetmez
Süleyman’ım kuşdilinden okurum
Bana ta’lim olan dil neme yetmez
Derviş oldum pîr eteğin tutarım
Hakk’a doğru çekilmiştir katarım
Baykuş gibi garip garip öterim
Issız viraneler çöl neme yetmez
Aşk kitabın ele aldım yazarım
Daim Hakk’a doğru meylim nazarım
Neme gerek dağ başında gezerim
Ol Kerîm’e giden yol neme yetmez
Bu dünyanın n’olacağı ma’lumdur
Bu sırrın aslına inen Ali’mdir
Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür
Bana hırka ile şal neme yetmez
Budala’m sırrına kimseler ermez
Tevekkül malını erteye koymaz
Kişi kısmetinden ziyade yemez
Bana kısmet olan mal neme yetmez
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 481.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.02.2015Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Görünür
“Elhamdülillah” şükür gördüm de bildim
“Rabbü’l-Âlemin” Hak yola geldim
“Errahmanirrahim”den rahmet buldum
“Malikiyevmüddin” Ali görünür
“İnna atayna” sure-yi Kevser’in başı
Kevser dağıtmak Ali’nin işi
Hasan’ın oddan yoğruldu aşı
Hüseyin’in aldan tonu görünür
İmam Zeynel de zindanda durdu
“Hel etâ” suresi dilinde virdi
“Nasrun minallah” Bakır’a erdi
“Ve feth-i karib” Ca’fer yolu görünür
“Elem neşrahleke” “Yasin Kef Hâ”
Musa-yı Kâzım da çok çekdi cefâ
Irıza’yı sevmek mü’mine safâ
Muhabbetin doğru yolu görünür
“Ve’ş-şemsi” Muhammed Tâkî’de gördüm
“Ve aleyke” Nakî’ye erdim ayet-i Hak bildim
Can u gönülden ikrarım verdim
Kırklar meydanının zârı görünür
“Elif-lâ” dedim de bu dâra durdum
Askerî Mehdî’ye yüzümü sürdüm
Budala İsmail’in dârını gördüm
Hakk’ın bin bir ismi Ali görünür
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 480-481.
Neme Yetmez
Bülbül oldum gülistanda şakırım
Öz bağında biten gül neme yetmez
Süleyman’ım kuşdilinden okurum
Bana ta’lim olan dil neme yetmez
Derviş oldum pîr eteğin tutarım
Hakk’a doğru çekilmiştir katarım
Baykuş gibi garip garip öterim
Issız viraneler çöl neme yetmez
Aşk kitabın ele aldım yazarım
Daim Hakk’a doğru meylim nazarım
Neme gerek dağ başında gezerim
Ol Kerîm’e giden yol neme yetmez
Bu dünyanın n’olacağı ma’lumdur
Bu sırrın aslına inen Ali’mdir
Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür
Bana hırka ile şal neme yetmez
Budala’m sırrına kimseler ermez
Tevekkül malını erteye koymaz
Kişi kısmetinden ziyade yemez
Bana kısmet olan mal neme yetmez
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 481.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020Eserlerinden Örnekler
Görünür
“Elhamdülillah” şükür gördüm de bildim
“Rabbü’l-Âlemin” Hak yola geldim
“Errahmanirrahim”den rahmet buldum
“Malikiyevmüddin” Ali görünür
“İnna atayna” sure-yi Kevser’in başı
Kevser dağıtmak Ali’nin işi
Hasan’ın oddan yoğruldu aşı
Hüseyin’in aldan tonu görünür
İmam Zeynel de zindanda durdu
“Hel etâ” suresi dilinde virdi
“Nasrun minallah” Bakır’a erdi
“Ve feth-i karib” Ca’fer yolu görünür
“Elem neşrahleke” “Yasin Kef Hâ”
Musa-yı Kâzım da çok çekdi cefâ
Irıza’yı sevmek mü’mine safâ
Muhabbetin doğru yolu görünür
“Ve’ş-şemsi” Muhammed Tâkî’de gördüm
“Ve aleyke” Nakî’ye erdim ayet-i Hak bildim
Can u gönülden ikrarım verdim
Kırklar meydanının zârı görünür
“Elif-lâ” dedim de bu dâra durdum
Askerî Mehdî’ye yüzümü sürdüm
Budala İsmail’in dârını gördüm
Hakk’ın bin bir ismi Ali görünür
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 480-481.
Neme Yetmez
Bülbül oldum gülistanda şakırım
Öz bağında biten gül neme yetmez
Süleyman’ım kuşdilinden okurum
Bana ta’lim olan dil neme yetmez
Derviş oldum pîr eteğin tutarım
Hakk’a doğru çekilmiştir katarım
Baykuş gibi garip garip öterim
Issız viraneler çöl neme yetmez
Aşk kitabın ele aldım yazarım
Daim Hakk’a doğru meylim nazarım
Neme gerek dağ başında gezerim
Ol Kerîm’e giden yol neme yetmez
Bu dünyanın n’olacağı ma’lumdur
Bu sırrın aslına inen Ali’mdir
Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür
Bana hırka ile şal neme yetmez
Budala’m sırrına kimseler ermez
Tevekkül malını erteye koymaz
Kişi kısmetinden ziyade yemez
Bana kısmet olan mal neme yetmez
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 481.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Görünür
“Elhamdülillah” şükür gördüm de bildim
“Rabbü’l-Âlemin” Hak yola geldim
“Errahmanirrahim”den rahmet buldum
“Malikiyevmüddin” Ali görünür
“İnna atayna” sure-yi Kevser’in başı
Kevser dağıtmak Ali’nin işi
Hasan’ın oddan yoğruldu aşı
Hüseyin’in aldan tonu görünür
İmam Zeynel de zindanda durdu
“Hel etâ” suresi dilinde virdi
“Nasrun minallah” Bakır’a erdi
“Ve feth-i karib” Ca’fer yolu görünür
“Elem neşrahleke” “Yasin Kef Hâ”
Musa-yı Kâzım da çok çekdi cefâ
Irıza’yı sevmek mü’mine safâ
Muhabbetin doğru yolu görünür
“Ve’ş-şemsi” Muhammed Tâkî’de gördüm
“Ve aleyke” Nakî’ye erdim ayet-i Hak bildim
Can u gönülden ikrarım verdim
Kırklar meydanının zârı görünür
“Elif-lâ” dedim de bu dâra durdum
Askerî Mehdî’ye yüzümü sürdüm
Budala İsmail’in dârını gördüm
Hakk’ın bin bir ismi Ali görünür
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 480-481.
Neme Yetmez
Bülbül oldum gülistanda şakırım
Öz bağında biten gül neme yetmez
Süleyman’ım kuşdilinden okurum
Bana ta’lim olan dil neme yetmez
Derviş oldum pîr eteğin tutarım
Hakk’a doğru çekilmiştir katarım
Baykuş gibi garip garip öterim
Issız viraneler çöl neme yetmez
Aşk kitabın ele aldım yazarım
Daim Hakk’a doğru meylim nazarım
Neme gerek dağ başında gezerim
Ol Kerîm’e giden yol neme yetmez
Bu dünyanın n’olacağı ma’lumdur
Bu sırrın aslına inen Ali’mdir
Az yaşa çok yaşa sonu ölümdür
Bana hırka ile şal neme yetmez
Budala’m sırrına kimseler ermez
Tevekkül malını erteye koymaz
Kişi kısmetinden ziyade yemez
Bana kısmet olan mal neme yetmez
Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şairleri. C. 1. Sivas: Sivas Valiliği 1000 Temel Eser Yay. 481.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MUSTAFA, Mustafa Kavak | d. 1924 - ö. 2001 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | ELİF EDNA/ELİF ANA, Elif Türkyılmaz | d. ? - ö. 1940? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | EYÜP SARIOĞLU | d. 1941 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | MUSTAFA, Mustafa Kavak | d. 1924 - ö. 2001 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ELİF EDNA/ELİF ANA, Elif Türkyılmaz | d. ? - ö. 1940? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | EYÜP SARIOĞLU | d. 1941 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MUSTAFA, Mustafa Kavak | d. 1924 - ö. 2001 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | ELİF EDNA/ELİF ANA, Elif Türkyılmaz | d. ? - ö. 1940? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | EYÜP SARIOĞLU | d. 1941 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MUSTAFA, Mustafa Kavak | d. 1924 - ö. 2001 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | ELİF EDNA/ELİF ANA, Elif Türkyılmaz | d. ? - ö. 1940? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | EYÜP SARIOĞLU | d. 1941 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | MUSTAFA, Mustafa Kavak | d. 1924 - ö. 2001 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | ELİF EDNA/ELİF ANA, Elif Türkyılmaz | d. ? - ö. 1940? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | EYÜP SARIOĞLU | d. 1941 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |