Madde Detay

Asıl adı Hasan Tutal olan Âşık Devrani, 1928'de Sivas'ın Şarkışla ilçesine bağlı Hüyük köyünde dünyaya gelmiştir. Hüyük köyü Şarkışla’da Emlek Yöresi olarak adlandırılan ve çokça âşığın yetiştiği bir yerdir. Soyu baba tarafından Horasan’a dayanan Şeyh Merzuban-ı Veli’ye dayanan Âşık Devrani’nin babasının adı Ferhat, annesinin adı ise Kibar’dır. Babası, 1924'te, Sivas’ın Zara ilçesine bağlı Tekke köyünden gelip Devrani’nin doğduğu köy olan Hüyük’e yerleşmiştir. Devrani, küçük yaşlarda babasını, 1959'da da annesini kaybeder. Çocukluğu yoksulluk içerisinde geçen Âşık Devrani ailesine yardım için komşu köylerde çobanlık yapar. Köyünde okul olmadığı için okula da gidemeyen Devrani, okumayı yazmayı vatani görevini yerine getirirken Sarıkamış’ta öğrenir. Âşık Devrani, nüfus kayıtlarında yaşı dört yaş büyük kaydedildiğinden askere de dört yıl erken gitmek zorunda kalır. 1945 yılının şubat ayında Sarıkamış’ta askerken böbreklerinden ileri derecede rahatsızlanır, ameliyat geçirir ve doktorlar böbreğinin birini almak zorunda kalır. Geçirdiği bu ameliyat sonrasında altı ay Sivas’a hava değişimine gönderilir, bu süre sonunda kıtası değiştirilir ve Samsun 90. Piyade Alayı’na sevk edilir. Buraya geldikten sonra tekrar rahatsızlanan Devrani’ye çürük raporu verilip terhis edilir. 1953'te Yeter Hanım’la evlenen ve bu evlilikten bir oğlu ile dört kızı dünyaya gelen Âşık Devrani, 20 Şubat 1993 tarihinde Ankara’da vefat etmiştir etmiştir (Kaya 2009: 117; Yıldız 2003: 426; www.turkuler.com; www.huyuk.com).

Âşık Devrani, şiir yazmaya 1945'te askerdeyken geçirdiği rahatsızlık sonrası böbreğinin alınmasının ardından başlar. 1947'de de saz çalmayı öğrenir. Tanıştığı ve uzun süre birlikte vakit geçirdiği ustalardan Hasan Yüzbaşıoğlu, Âşık Veysel, Âşık Ali İzzet Özkan ve Âşık İzzet Savaş gibi âşıkların Devrani’nin şiir tekniğini ilerletmesinde büyük katkıları olur. Yine Âşık Ruhsati, Âşık Kemter, Âşık Agahi, Âşık Kul Sabri ve Âşık Hüseyin etkilendiği âşıklar arasında yer alır. Bilhassa Âşık Veysel ve Ali İzzet Özkan ile çok vakit geçirir, şiirlerini onlara kontrol ettirir ve onların eleştirilerini dikkate alarak kendini geliştirir. Aynı zamanda iyi bir saz ustası olan Âşık Devranî, yıllarca köy köy, şehir şehir dolaşıp âşıklık sanatını icra etmiş ve geleneğin yaşamasına katkı sunar. Bununla da yetinmez, 1975 yılından itibaren Almanya, Avusturya, Yugoslavya, Hollanda, Irak, İran ve Suriye gibi ülkelerde de çeşitli konserlere katılır ve programlar yapar. Şiir tekniği güçlü olup başta sosyal problemler olmak hemen her konuda şiirler üretmiştir. Yine döneminin siyasi ve güncel olaylarını şiirlerinde konu edinmiştir. Kıbrıs Harbi sırasında Mersin’de gerçekleştirilen bir mitingde Kıbrıs ile ilgili yazdığı şiiri çok beğenilmiş ve bu şiirden sonra şiirlerini halkla paylaşmaya başlamıştır. Âşık Devrani, Horasan erlerinden Seyh Merzubani Veli Sultan soyundan geldiği ve Ahioğulları sülalesinin bir mensubu olduğu için ayni zamanda bir Alevi dede ocağı mensubudur. Küçük yaşlardan itibaren cemlerde bulunur, Seyit Ağa ve İbrahim Ağa gibi amcalarından yol, yordam, edep, erkân, cem deyişleri ve düvaz imamları öğrenir. Daha sonra da âşıklık ve dedeliği birlikte sürdürür. Gittiği yerlere oturduğu meclislere sevgiyi, barışı ve dostluğu birlikte götürür, toplumsal dayanışmanın öğretilerini ve gereklerini hem bir Alevi dedesi olarak konuşmalarında hem de bir âşık olarak şiirlerinde anlatır. Çok sayıda ödül alan Âşık Devrani’nin kendi şiirlerini ihtiva eden Dergâha Varış (1963), Uyanalım (1968), Gerçek Ozan Susmaz (1969 ve 1974), Yırtık Aba (1991) adlarında dört adet şiir kitabı yayımlanmıştır (www.huyuk.com).