DİDARÎ, Behram Coşkun

(d. 1913 / ö. 22.01.1977)
Çiftçi
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Behram Coşkun olan Âşık Didarî, 1913'te Erzurum'un Oltu ilçesine bağlı Bahçecik köyünde doğmuştur. Oltu’nun ancak dar bir bölgesinde adı bilinen saz şairlerden biridir. Ömeroğulları’ndan Mevlut Oğlu Behram, soyadı kanunu dolayısıyla Coşkun soyadını almıştır" (Polat 1984: 20-22). Ana adı Hüri’dir. Şiirlerinde Didarî mahlasını kullanan âşık, sesinin güzel olmayışından kinaye olarak köyünde ve yakın çevresinde Bihuzur Baba lakabıyla da anılmıştır. Bazı kaynaklarda (Özarslan 2011: 381) geçen Bihuzur Baba ismini bu bilgiler ışığında değerlendirmek, yörede Bihuzur Baba isimli başka bir âşık aramamak açısından önemlidir (Vural 2012: 116-118). Didarî’nin tek evladı Hicabî, genç yaşında gurbete çıkıp Muğla’nın Fethiye ilçesi, Kemer nâhiyesinde vefat eder. Bu hadiseden sonra Didarî’nin en önemli meşguliyeti, yaya olarak sabahleyin erkenden Oltu’ya gidip akşam köyüne (Bahçecik) dönmek olur. Malullere maaş bağlanması hakkındaki kanundan istifade edebilmek için 25 Ağustos 1976 tarihinde müracaatta bulunur. Ancak gerekli işlemler tamamlanmadan 22 Ocak 1977 tarihinde vefat eder (Polat 1984: 20-22). Didarî, köyündeki mezarlığa defnedilmiştir.

Didarî, halk edebiyatı nazım şekilleri ve hece ölçüsüyle söylediği şiirlerinde çoğunlukla dinî tasavvufî konuları dile getirmiştir. Nazım Hikmet Polat, bu hususla ilgili olarak şöyle demektedir: “Genç yaşta Kadiri tarikatine intisâb eden Didarî’nin manzumelerinin çoğu dinî, tasavvufi söyleyişlerdir. İlham kısırlığıyla malul olan bu manzumelerde yüksek bir tasavvufi heyecan görülmediği gibi, şekle ait hususiyetleri bakımından dahi ortanın üstünde bir teknik müşahade edilemez” (Polat 1984: 20-22). Latin harflerini bilmeyen Didarî’nin eski yazıyı da şahsi gayretleriyle öğrendiğini söyleyen Nazım Hikmet Polat, hususi kütüphanesinde bulunan Didarî'ye ait şiir defterinin Arap harfleriyle ve âşığın kendi el yazısıyla yazıldığını, Arapça, Farsça asıllı olanlar dâhil, bütün kelimelerin mahallî ağızla söylenişine uygun şekilde yazılmasından ötürü bu yazıyı okuyabilmenin hayli güç olduğunu belirtir (Polat 1984: 20-22). Polat, bahsi geçen defterde yer alan birkaç manzumeyi küçük değişikliklerle ve Didarî’nin kendisinden dinleyip derlediği şekliyle yayımlamıştır (Polat 1984: 22-22). Elde olan şiir defterindeki çoğu şiirler dinî, tasavvufi içerikli olsa da bazı basılı kaynaklarda (Oltu 1989: 214), halk şiirinde yaygın olarak kullanılan aşk, gurbet, hasret gibi temaları dile getirdiği şiirleri de bulunmaktadır. Bu tür şiirlerinde, dinî tasavvufi şiirlerine göre daha kuvvetli bir duygu yoğunluğu göze çarpar. Akıcı bir dil kullandığı bu şiirlerinde, tabiatla dertleşir gibi söylediği samimi doğal bir ifade dikkat çeker. Standart Türkiye Türkçesi ile telaffuz edildiğinde, şiirin ölçü ve kafiye düzenini bozacak mahallî söyleyişler, dinî tasavvufi şiirlerindeki kadar dikkat çekici değildir. Bu tür şiirlerinde, ölçü ve kafiye hatalarına da fazla rastlanmaz.

Kaynakça

Dirican, Zeki vd. (1989).Oltu. Ankara: yyy.

Özarslan, Metin (2001). Erzurum Âşıklık Geleneği. Ankara: Akçağ Yay.

Polat, Nazım Hikmet (2009). "Tanınmayan Bir Saz Şairimiz Didarî". Kültür ve Sanat Dergisi. Nisan-Mayıs 1984. 37-38: 20-22.

Vural, Temel (2012). Sümmânî'den Günümüze Oltu Havzası Şairleri. Ankara: Bizim Büro Basımevi Yayın Dağıtım.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: TEMEL VURAL
Yayın Tarihi: 07.06.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Zeynep Delavd. 1980 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SEFİLÎ, Mevlüt Altaşd. 1950 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3POLATOĞLU, Yusuf Polatd. 28.10.1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MUHARREM ERTAŞd. 1913 - ö. 03.12.1984Doğum YılıGörüntüle
5GILMANÎ, Osman Altund. 1913 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Ali Türk Keskind. 1913 - ö. 24 Ekim 1986Doğum YılıGörüntüle
7MUHARREM ERTAŞd. 1913 - ö. 03.12.1984Ölüm YılıGörüntüle
8GILMANÎ, Osman Altund. 1913 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Ali Türk Keskind. 1913 - ö. 24 Ekim 1986Ölüm YılıGörüntüle
10MUHARREM ERTAŞd. 1913 - ö. 03.12.1984MeslekGörüntüle
11GILMANÎ, Osman Altund. 1913 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Ali Türk Keskind. 1913 - ö. 24 Ekim 1986MeslekGörüntüle
13MUHARREM ERTAŞd. 1913 - ö. 03.12.1984Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14GILMANÎ, Osman Altund. 1913 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Türk Keskind. 1913 - ö. 24 Ekim 1986Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MUHARREM ERTAŞd. 1913 - ö. 03.12.1984Madde AdıGörüntüle
17GILMANÎ, Osman Altund. 1913 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Ali Türk Keskind. 1913 - ö. 24 Ekim 1986Madde AdıGörüntüle