DİNDARÎ, Veli Recai Velibeyoğlu

(d. 16.08.1916 / ö. 30.04.1991)
Öğretmen
(Tekke / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Veli Recai Velibeyoğlu olan âşık 16 Ağustos 1916’da Kırşehir’in Mucur ilçesinde doğmuştur. Annesi Emine Hanım, babası müderris ve şer’iye mahkemesi reisi Mehmet Hayri Bey'dir. Babasının mesleğinden dolayı sülalesine “Şer’iyeciler” denir. Beşi başka anneden olmak üzere on iki kardeşi olan Velibeyoğlu, altıncı çocuk olarak dünyaya gelir. Kardeşleri Nuriye, Huriye, Şefika, Sadi, Mustafa Nuri, Pakize, Ali Hayati, Safura, Sabahaddin, Mahmut Şerafettin, Hasan Şemsettin ve Hüsnü Cenap adlarını taşır (Özkaynar 2014: 61-63).

İlkokulu Mucur’da okur. Adana Muallim Mektebinden 1938’de mezun olur. Arapça ve Farsçaya hâkimdir. Kuran-ı Kerim’i çok iyi öğrenir. İzmir’in Torbalı ilçesinde, Kırşehir’in Mucur ilçesine bağlı Yazıkınık, Acıöz ve Kurugöl köylerinde, Kırşehir Merkez İlkokulu ve Ortaokulunda ve İstanbul Halıcıoğlu İlkokulunda öğretmenlik yapar (1938-1968). İlkokul öğretmenliği yanında Kırşehir Merkez Ortaokulu öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi derslerine de girer (Özkaynar 2014: 63-65).

1942’de, İzmir Ödemiş 2. Dağ Alayı'nda emir subayı olarak askerlik yapar (Özkaynar 2014: 63). Fatma Hanım (1925-2000) ile evliliklerinden 1945'te Yusuf Olcaytuğ, 1947'de Süleyman Mesut, 1950'de Halil Selami, 1952'de Hayrunnisa Müjde ve 1957'de Mehmet Baki adlarında beş çocuğu olur (Özkaynar 2014: 64).

Şiire yönelmesinde Adana Muallim Mektebinde edebiyat öğretmeni olan Arif Nihat Asya’nın etkisi olur. Hatay’ın düşman işgalinden kurtarılması için Adana’ya giden Atatürk’ün huzurunda düzenlenen törende “Bayrak” şiirini okur ve Atatürk’ün takdirlerini kazanır. Eğitimci kimliği yanında şair, yazar, gazeteci ve yayıncı olarak da tanınır. 1956’da Mucur’da Define Matbaasını ve Velibeyoğlu Yayınlarını kurar. Mucur Gazetesinin basılmasında emeği geçer (1956-1962). Mucur Gazetesinde tefrika edilen araştırmalarının bir kısmını küçük kitap ve risaleler şeklinde yayımlar. İslam-Türk Gazetesinde çalışır (1963-1964). 1961-1965 yılları arasında Velibeyoğlu Takvimi’ni çıkarır. 1968’de öğretmenlikten emekli olur. İstanbul’da da bir süre matbaacılıkla uğraşır. İstanbul Aksaray’da bulunan evinin alt katında özel kütüphane kurarak çevresindekileri okumaya teşvik eder. Fatih’te yaptığı bir konuşmadan ötürü tutuklanır. Kısa süreli hapishane hayatından sonra da okumayı ve yazmayı sürdürür. 1991 yılı başlarında araba çarpması sonucu yaralanır. Tedavi görse de toparlanamaz ve 30 Nisan 1991’de 75 yaşında vefat eder. İstanbul Topkapı’da Anıt Mezarlık’ta defnedilir (Özkaynar 2014: 65-67).

Tekke ve âşık tarzı şiirlerinde Dindarî mahlasını kullanır. Bu mahlasın dışında Âşık Veli, Dindarî, Recai, Recai Baba, Veli ve Velibeyoğlu mahlaslarını kullandığı şiirleri de vardır. 350 civarında şiiri tespit edilen Velibeyoğlu, bu şiirlerinde hecenin 7, 8, 11, 14, 15, 16’li kalıpları yanında az da olsa 2, 3, 4, 5, 6, 9, 10, 12, 13’lü kalıplarını da kullanır (Özkaynar 2014: 79-83). Allah ve peygamber sevgisi, kaza ve kadere iman, dünyanın geçiciliği gibi dinî konuları, Türklük sevgisi, memleket sevgisi, kahramanlık gibi millî konuları yaygın olarak işler. Ayrıca aşk ve sevgili, gurbet ve özlem, zamandan şikâyet, insan ve toplum, eğitim, maddî ve manevî sıkıntılar, tabiat sevgisi gibi konularda da şiirler yazar (Özkaynar 2014: 137-165). Koşma, semaî, destan, kalenderî, divanî ve semaî nazım biçimlerini kullanarak âşık tarzı ve derviş tarzı nazım türlerinde şiirler oluşturur. Bu türler arasında tevhid, ilahî, münacaat, istiğfarnâme, naat, şefaatnâme, salâvatnâme, nasihatnâme, ibretnâme, salâtnâme, güzelleme, taşlama, öğütleme vb. yer alır (Özkaynar 2014: 90-103).

Öğüt ve hitap yoluyla anlatım, doğrudan anlatım, tahkiye, tasvir, soru cevap ve delil ve ispat yoluyla anlatım şekillerini tercih eder. Teşbih, teşhis ve intak, nida, istifham, irsal-i mesel, telmih gibi edebî sanatları daha çok kullandığı görülür. Atasözü, deyim, özlü söz, ayet ve hadis, dua ve beddua, sayı ve renk simgeciliğinden de çokça yararlanır (Özkaynar 2014: 104-136).

Çok okuyan ve çok yazan biridir. Bu sebeple Ahmet Mithat Efendi’ye benzetilir ve “yazı makinası” olarak adlandırılır. Halk şairleri, şiir kitapları ve seçme şiirler, Türk hükümdarları ve peygamberler tarihi, dinî ve millî konularla ilgili irili ufaklı 30 civarında derleme, araştırma, inceleme kitabı yayımlanır. Orman konulu bir piyes yazar (1966). Yayımlanmış dört şiir kitabı vardır. Çeşitli konularda ciltler dolusu ansiklopediler hazırlar. Yaklaşık 300 klasör tutarında yayımlanmamış kitapları arasında Bestekâr Şairler Ansiklopedisi, Büyük İslam- Türk Ansiklopedisi, Divanlar Kataloğu ve Şairleri, Edebiyat Takvimi, Fetva Yazarları, Hattat Şairler, İstanbul Kütüphaneleri Kılavuzu, Naatlar Koleksiyonu, Tasavvuf Ansiklopedisi, Tüm Türk Hakanları Ansiklopedisi, Türk Hamaset Şiirleri, Velibeyoğlu Sözlüğü: Osmanlıca (Arapça, Farsça, Türkçe Sözlük) de bulunur (Özkaynar 2014: 67-78).

İlk şiirlerinden bir kısmı Hicret Kuşları adlı şiir kitabında toplanır (1943). Esmâ’ül-Hüsnâ adlı şiir kitabında, Allah’ın 99 isminden her biri için yazdığı bir şiire yer verilir. Allah’ın isimlerini taşıyan şiirler, alfabetik sırayla verilir. Her şiirden önce o ismin anlamı, Kur’an-ı Kerim’de kaç ayette geçtiği ve bu ayetlerin hangileri olduğu açıklanır. Söz sanatlarına, atasözleri ve deyimlere, ayet ve hadislere başvurarak oluşturulan bu şiirler, hece ölçüsünün değişik kalıplarıyla ve dörtlüklerle veya beyitlerle kuruludur. Bu şiirlerden başka kitabın sonundaki “İçindekiler” kısmında Allah’ın 99 ismini anlatan müstakil bir şiire de yer verilir (1962). Azgın Aşkın Gönle Virdi adlı şiir kitabında 28 şiir bulunur. Kitaba adını veren şiir beşliklerle, diğerleri dörtlük birimiyle kuruludur. Eşine ithaf ettiği bir şiirinin de yer aldığı kitapta felek, özlem, Allah’a yakarış ve öğüt konulu şiirler vardır (1975). Âşık Dindarî -Dilinden- Eskimeyen Aşk adlı şiir kitabında aşk, bilginin önemi, din, öğüt, toplum ve zamandan şikâyet gibi çok çeşitli konuları işleyen 174 şiir bulunur. Şiirlerin çoğu didaktik olmakla birlikte lirik şiirleri de mevcuttur (1981). Araştırma-inceleme kitaplarında zaman zaman kendi şiirlerinden ve başka şairlerden şiirlerinden, işlenen konuya uygun düşen örneklere de yer verir. Bu şairler arasında Yunus Emre, Niyazi Mısrî, Şeyh Ahmed Kuddusî, Sümmanî, Müdamî, Şevkî, Köroğlu, Namık Kemal, Mehmet Akif Ersoy, Arif Nihat Asya, Orhan Şaik Gökyay, Hüseyin Nihal Atsız, Cemal Oğuz Öcal, Halim Yağcıoğlu, Faruk Nafiz Çamlıbel, Munis Faik Ozansoy, Yusuf Ziya Ortaç, İhsan Hınçer, İbrahim Alaaddin Gövsa, İsmail Hakkı Talas, Şükûfe Nihal Başar, Şeref Hanım vb. de bulunur. Bu şairlerden başka hakkında kitap yazdığı Geyveli Güvahî , Geyicikli Âşık Hasan ve Zâkirzâde Abdullah Bîçâre’den de etkilenir (Özkaynar 2014: 68-78).

Ormanları Kuralım, Saadete Erelim adlı piyes kitabı, çocuklar için yazılmış iki perdelik bir oyundur. Konuya uygun şarkı sözlerine yer verilen kitabın sonunda bu şarkıların notaları da yer alır (Özkaynar 2014: 69).

Kaynakça

Bahadır, Güner (2005). Âşık Dindarî, Hayatı, Sanatı, Şiirleri.  Araştırma Projesi. Kırşehir: Gazi Üniversitesi Kırşehir Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.

Issı, Ahmet Cüneyt (2004). “Mucur’un Ahmet Mithat Efendi’si ve “Ya Param Olaydı Ya Namussuz Olaydım” Benzeri Bir Serzenişin Acıtan Öyküsü: Veli Recai Velibeyoğlu ve Örneklerle Basılı Bütün Şiir Kitapları Antolojisi”. 1. Kırşehir Kültür Araştırmaları Bilgi Şöleni, Ahmet Günşen (hzl.). Kırşehir: Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Yay. 278- 288.

Özkaynar, Özlem (2014). Kırşehir Yöresi Âşıklık Geleneği ve Kırşehirli Âşık Dindarî. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BAYRAM DURBİLMEZ
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Hicret KuşlarıSühûlet Matbaası / İzmir1943Şiir
Ümmi Bir Âşık- Geyicik Köyünden Âşık HasanSümer Matbaası / Kayseri1947Derleme
Eşsiz Bir İnsan Örneği: Hazreti MuhammedErciyes Matbaası / Kayseri1953Araştırma
Müslüman Ahlakından Kırk YaprakErciyes Matbaası / Kayseri1953Araştırma
Cuma Namazı RehberiDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Diğer
28 Peygamber: İbrahim AleyhisselâmDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Araştırma
28 Peygamber 2: İdris AleyhisselâmDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Araştırma
28 Peygamber 3: Nuh AleyhisselâmDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Araştırma
28 Peygamber 4: Hûd AleyhisselâmDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Araştırma
28 Peygamber 5: Salih AleyhisselâmDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1956Araştırma
CehennemDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Araştırma
CinDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Araştırma
Hz. AliDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Biyografi
İslâm’da Meşhur İmamlarDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Biyografi
Kader: AlınyazısıDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Araştırma
SadakaDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1957Araştırma
FâsıkDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1958Araştırma
Kadir GecesiDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1958Araştırma
Ramazan- OruçDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1958Araştırma
SaffDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1958Araştırma
Çağımız Halk Şairlerinden Seçme ŞiirlerDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1960Antoloji
Geyveli GüvahîDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1960?Derleme
Cihat, Şehitlik ve GazilikDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1960İnceleme
BayrakDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1960Antoloji
İslâm Cep Lügat ve AnsiklopedisiVelibeyoğlu / Mucur- Kırşehir1960Diğer
Din SözlüğüDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1962Diğer
Esmâ’ül-HüsnâDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1962Şiir
Zâkirzâde Abdullah Bîçare DivanıDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1963Araştırma
Aşere-i Mübeşşere, Abdurrahman İbni AvfDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1963Araştırma
Zübeyr Bin El-AvvamDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1963Araştırma
Türk HükümdarlarıDefine Matbaası / Mucur- Kırşehir1964Araştırma
Ormanları Kuralım, Saadete ErelimKutulmuş Matbaası / Mucur- Kırşehir1966Tiyatro
Örneklerle Basılı Bütün Şiir Kitapları AntolojisiGüryay Matbaacılık / İstanbul1975Antoloji
Azgın Aşkın Gönle Virdi? / İstanbul1975Şiir
Âşık Dindarî -Dilinden- Eskimeyen AşkKardeşler Basımevi / İstanbul1981Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332Doğum YeriGörüntüle
2GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002Doğum YeriGörüntüle
4ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332Doğum YılıGörüntüle
5GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002Doğum YılıGörüntüle
7ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332Ölüm YılıGörüntüle
8GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002Ölüm YılıGörüntüle
10ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332MeslekGörüntüle
11GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002MeslekGörüntüle
13ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ÂŞIK PAŞA, ÂŞIKd. 1271-72 - ö. 3 Kasım 1332Madde AdıGörüntüle
17GÜRSEL, Gürsel Şahinoğlud. 1966 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Celâl Tekinerd. 1911 - ö. 2002Madde AdıGörüntüle