EMÎR ÇELEBİ/MEHMED

(d. ?/? - ö. 1049/1639-40)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl Adı Seyyid Mehmed'dir. "Tabib Emîr Çelebi" denmekle meşhurdur. Edirnelidir. 1034/1624-25'te yazmış olduğu Ünmûzecü’t-Tıb isimli kitabının ön sözünde bildirdiği üzere felsefe ve matematikten sonra hekimlik öğrenimine başladı. Bir çok bilgin ve üstad hekimin öğrencisi oldu, onlarla birlikte çalıştı. Mısır’da tahsilini tamamladıktan sonra burada Sultan Mehemmed Kalâvun Hastahanesi’nde başhekimlik yaptı. İstanbul'a döndükten sonra Unkapanı'nda muayenehane açtı. Burada asistanlarından Ali'nin adına Netîcetü’t-Tıb isimli eserini yazdı. Emîr Çelebi, Kapudan Receb Paşa'ya mensup bulunduğundan dolayı timar defterdarlığına, daha sonra da 1031/1621-22'de Hekimbaşı Musa Efendi’nin vefatı üzerine IV. Sultan Murad (salt. 1623-1640)'ın hekimbaşlığa tayin edildi. Ölünceye kadar on altı sene dokuz ay bu görevde kaldı. Emîr Çelebi aynı zamanda çeşitli ilim dallarında da malumat sahibi idi. Güzel konuşan ve hazır cevap olan hekimbaşı, her zaman padişahla birlikte bulunarak daima onun huyuna uygun hareket ve sohbet ettiğinden nüfuzu arttı, Musahiplik unvanını aldı. Emîr Çelebi zarif bir şahıs olmakla beraber ara sıra keyif verici maddeler kullanırdı. 1049/1639-40 yılında vefat etti.

Kaynakça

Adıvar, Adnan (1943). Osmanlı Türklerin İlim. İstanbul. Maarif Matbaası.107.

Bursalı Mehmed Tâhir (1333-42). Os­manlı Müellifleri. C. 3. İstanbul. Matbaa-i Âmire. 204.

Emîr Çelebi. Netîcetü’t-Tıb. Millet Ktp. AE. Nr. 340.

Emîr Çelebi. Ünmûzecü’t-Tıb. İstanbul Üniversitesi Ktp. Türkçe Yazmalar. Nr. 7043. vr. 7044.

Kurdoğlu, Veli Behcet (1967). Şair Tabipler. İstanbul: Baha Matbaası. 153-55.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 1258.

Mehmed Salâhaddin (1303). Osmanlılar Yahut Külliyat-ı Terâcim. İstanbul Şirket-i Mürettibiye Matbaası. 60.

Naima, Mustafa Naim. (1147/1734). Tarih-i Naimâ. (Ravzatü'l-Hüseyin fi-Hulâsât Ahbârü'l Hâfikeyn). C.3. İstanbul: Müteferrika Baskısı. 345.

Uludağ, Osman Şevki (1925) Beş-buçuk Asırlık Türk Tababeti Tarihi. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 222.

Ünver, A. Süheyl (1943). Tıb Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.162,170.

Yaltkaya, Şerafettin ve Kilisli Rifat Bilge (hzl.) (1941). Kâtip Çelebi Keşfü’z-Zünûn an Esâmi’l-Kütüb ve’l-Fünûn. C. 1. İstanbul: Maarif Vekilliği Yay. 531.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
Yayın Tarihi: 25.10.2014
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Ünmûzecü’t-Tıb’dan:

Der Medh-i Hazret-i Receb Paşa

Ey zahîr-i dîn-i devlet mazhar-ı lutf-ı Hudâ

V’ey muîn î mülk-i millet pertev-i nûr-ı hüdâ

Hazret-i pâşâ-yı 'âdil âsaf-ı pâkize-dil

Merd-i meydân-ı neberd ü şîr-i kühsâr-ı vegâ

Pehlevân-ı arsa-i rezm ü şecâ'at kim anun

Heybetinden şîrler kühsâre eyler ilticâ

Kulağı doldu sipihrin sanma bedr-oldu hilâl

Salalı nâm-ı bülendi nâleme sıyt ü sadâ

Hazret-i düstûr-ı ekrem dâver-i 'âli himem

Ma'den-i lûtf u kerem ser-çeşme-i cûd ü 'atâ

Ma’delet-küster kerem-bahşâ Receb Paşa o kim

Oldu hâk-i dergehinde mihr-i enver ber-gedâ

Nimet-i bî-minnetin mebzûl ü lütfun râygân

Hân-ı ihsân-ı firâvâne bu gün itdük salâ

Olmadı rencîde dil kimse zamânında senün

Sen 'atâ etdin yine her kim ki itdiyse hatâ

Devletinde yine bir gencîne keşf oldu bana

Hamdülillâh feth-i bâb oldu müyesser serverâ

Bir kitâbı kim o bir gencine-i pinhân idi

Himmetinle anı feth itdün olup himmet-nümâ

Nâmı Enmûzec bu fenn-i tıbda bir mahbûb idi

Kimseye açılmamıştı eylemişti ihtifâ

Keşf olup geldi göründi perde-i esrârdan

Zâhir oldu hüsn-i ânın eyledi mevzû’u hep

N'ola makbûl olsa nâm-ı pâkine etdim binâ

Cümleten teşrîhi anın verir sadra şifâ

Cümle te’sirâtı tıbbın bunda hep mevcûddur

Hırz-ı cân içün eğer yazılsa bu nüsha revâ

Okunup yazıldığınca bu kitâb-ı müstetâb

Safha-i eyyâmda dâim bula nâmın bekâ

Her ne denlü vasf olunsa zât-ı 'âlîdir yine

Âhir olsun söz hemân gel idelim ey dil du'â

Tâli' oldukça felekde rûz u şeb şems ü kamer

Feyz-yâb oldukça âsârı ile 'arz ü semâ

Kevkeb-i bahtın şeref burcunda bedr olup tamâm

Artar 'ömr ü devletin bulup terakkî dâimâ 

Reh-berin Hızr u Peygamber 'askerin feth ü zafer

Yâr ü yoldaşın olalar enbiyâ vü evliyâ

(Emîr Çelebi. Ünmûzecü’t-Tıb. İstanbul Üniversitesi Ktp. Türkçe Yazmalar. Nr. 7043 vr. 7044.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24Doğum YeriGörüntüle
2RÂHÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.Doğum YeriGörüntüle
4SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24Doğum YılıGörüntüle
5RÂHÎd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.Doğum YılıGörüntüle
7SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24Ölüm YılıGörüntüle
8RÂHÎd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.Ölüm YılıGörüntüle
10SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24MeslekGörüntüle
11RÂHÎd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
12SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.MeslekGörüntüle
13SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14RÂHÎd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SAFHÎ, Tavlabaşı-zâde Mustafad. ? - ö. 1723-24Madde AdıGörüntüle
17RÂHÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SÂDIK, Edirnelid. 1831 - ö. 1854 ds.Madde AdıGörüntüle