Madde Detay
EMÎR SULTÂN, Şemseddîn, Muhammed bin Alî, Şeyh Seyyid Muhammed Buhârî, Emîr Buhârî
(d. 770 ?/1368-69 ? - ö. 833/1429-30)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Adı Muhammed bin Alî, lakabı Şemseddîn’dir. 770/1368-69 yılı civarında doğduğu tahmin edilmektedir (Algül vd. 1995: 146). Ona; Buhara’da dünyaya geldiği için “Muhammed Buhârî”, seyyid olduğu için “Emîr Buhârî”, Yıldırım Bâyezîd’in damadı olduğu için de “Emîr Sultân” denmiştir. Seyyid Alî Hüseyin’in oğludur. Emîr Sultân, 793/1390-91’te Bursa’ya göç etmiş ve kendisini evlâdı gibi seven Yıldırım Bâyezid’in kızı Hundî Hatun’la evlenmiştir. Bursa’da Şemseddîn Fenârî’den ders ve icâzet almıştır. Yıldırım Bâyezîd’e Abbâsî halîfesi tarafından “Sultân-ı iklîm-i Rûm” unvanı verildiğinde kılıcını Emîr Sultân kuşatmıştır. Bursa’da herkesin manevi mercii olmuştur. Kendisine Yıldırım Bâyezîd’in gösterdiği sevgi ve hürmet, Çelebi Mehmed ve II. Murâd tarafından da gösterilmiştir. “İntikâl-i Emîr” terkibinin gösterdiği 833/1429-30 tarihinde Bursa’da vefat etmiştir. Türbesi Emîr Sultân Camii yanındadır. Dervişler asırlarca kafile hâlinde Bursa’ya yılda bir defa gelerek Emîr Sultân’ı ziyaret etmişler ve bu ziyaret ölümünden sonra da sürmüştür. Vefatından sonra müritlerinden Karasili Hasan Hoca yerine şeyh olmuştur. Halvetiyye ve Nakşibendiyye tarikatlarının Nurbahşiyye koluna mensup olduğuna dair bilgi çelişkili görülmüş ve Kübreviyye tarikatına mensubiyetinin daha doğru olduğu bildirilmiştir (Algül vd. 1995:147). Ayrıca, halifelerinden Hasan ve Lutfullâh Efendilerin kendisinden naklettikleri bilgiye göre (Müzîlü’ş-Şükûk ve Cenâhu’s-Sâlikîn’den aktaran Algül vd. 1995:148) onun tarikat silsilesi babadan oğula intikal ederek on iki imam vasıtasıyla Hz. Alî’ye bağlanmaktadır. Türk edebiyatında Emîr Sultân hakkında birçok manzume yazılmış olup bunlardan Bursalı Ahmed Paşa’nınki meşhurdur. Emîr Sultân için kaleme alınmış menâkıb-nâmeler mevcuttur. Bunlardan ikisi, halifelerinden Hasan Efendi’nin Müzîlü’ş-Şükûk’u ve Lutfullâh Efendi’nin Cenâhu’s-Sâlikîn’idir. Ayrıca İbrâhim bin Zeyneddîn’in Vesîletü’l-Metâlib fî Cevâhiri’l-Menâkıb’ı, Yahyâ bin Bahşî’nin Menâkıb-ı Cevahir’i, Ni‘metullâh'ın Menâkıb-ı Emîr Sultân’ı, Müdâmî’nin Dîvân-ı Müdâmî der-Vasf-ı Emîr Sultân’ı, Hüsâmeddîn’in Târîh-i Emîr Sultân’ı, Senâ’î’nin Menâkıb-ı Emîr Sultân’ı da önemli menâkıb-nâmelerdendir. Kaynaklarda Emîr Sultân’ın eser kaleme aldığına dair bir bilgi yoktur. Bunların bir kısmında onun Farsça ve Türkçe birkaç şiiri kaydedilmiş, ancak edebî kişiliğine dair bir değerlendirme yapılmamıştır.
Kaynakça
Algül, Hüseyin, N. Azamat (1995). “Emîr Sultan”. İslâm Ansiklopedisi. C. 11. İstanbul: TDV Yay. 146-148.
Âşıkpaşaoğlu Âşıkî (1949). Osmanlı Tarihleri I: Tevârîh-i Âl-i Osmân. nşr. H. N. Atsız. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.
Evliyâ Çelebi (1314-1318). Seyâhat-nâme. C. II. İstanbul.
Gelibolulu Mustafâ Âlî (1277). Künhü’l-Ahbâr. C. 5. İstanbul.
Hoca Sa’deddîn (1279). Tâcü’t-Tevârîh. C. I. İstanbul.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa
Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i
Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara:
Bizim Büro Yay.
Lâmi’î Çelebi (1288). Şehrengîz-i Bursa. Bursa. s. 11;
Mehmed Süreyyâ (1315). Sicill-i Osmânî. C. 5. İstanbul.
Mehmed Şemseddîn (1332). Yâdigâr-ı Şemsî. Bursa.
Müneccimbaşı (1285). Sahâifü’l-Ahbâr. C. 1, 3. İstanbul.
Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şakâyık-ı Nu’mâniyye ve Zeyilleri. İstanbul: Çağrı Yay.
Rüstem Paşa. Tevârîh-i Âl-i Osmân. İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi TY 2438. vr. 104b.
Sarı Abdullâh Efendi (1288). Semerâtü’l-Fu’âd. İstanbul.
Şemseddîn Sâmî (1306). Kâmûsü’l-A’lâm. C. 2. İstanbul.
Taşköprüzâde (1965). Eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâi’d-Düveli’l-Osmâniyye. hzl. A. Suphi Fırat. İstanbul.
Tayyarzâde Ahmed Atâ (1292). Târih-i Atâ. C. 1. İstanbul.
Yaltkaya, Şerefeddin, R. Bilge (hzl.) (1971). Kâtip Çelebi, Keşfü’z-Zünûn An Esâmi’l-Kütübi ve’l-Fünûn. C. I. İstanbul: MEB Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIKYayın Tarihi: 10.11.2014Güncelleme Tarihi: 06.11.2020Eserlerinden Örnekler
Tevhîde gel hadden aşma
Togru yolundan (gel) şaşma
Üç yüz altmış altı çeşme var
Baş(un)daki göl bizd’olur
Pîr Sultân bu yolda kuldur
Derdün okuyan bu dildür
Elif Hakk’a togru yoldur
Mîm istersen dâl bizd’olur
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa
Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i
Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara:
Bizim Büro Yay. 1257.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 10.11.2014Güncelleme Tarihi: 06.11.2020Eserlerinden Örnekler
Tevhîde gel hadden aşma
Togru yolundan (gel) şaşma
Üç yüz altmış altı çeşme var
Baş(un)daki göl bizd’olur
Pîr Sultân bu yolda kuldur
Derdün okuyan bu dildür
Elif Hakk’a togru yoldur
Mîm istersen dâl bizd’olur
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa
Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i
Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara:
Bizim Büro Yay. 1257.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 06.11.2020Eserlerinden Örnekler
Tevhîde gel hadden aşma
Togru yolundan (gel) şaşma
Üç yüz altmış altı çeşme var
Baş(un)daki göl bizd’olur
Pîr Sultân bu yolda kuldur
Derdün okuyan bu dildür
Elif Hakk’a togru yoldur
Mîm istersen dâl bizd’olur
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa
Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i
Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara:
Bizim Büro Yay. 1257.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Tevhîde gel hadden aşma
Togru yolundan (gel) şaşma
Üç yüz altmış altı çeşme var
Baş(un)daki göl bizd’olur
Pîr Sultân bu yolda kuldur
Derdün okuyan bu dildür
Elif Hakk’a togru yoldur
Mîm istersen dâl bizd’olur
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Tuhfe-i Nâilî - Divân Şâirlerinin Muhtasar Biyografileri. C. II. Ankara: Bizim Büro Yay. 1257.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Meslek | Görüntüle |
11 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Meslek | Görüntüle |
12 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Meslek | Görüntüle |
13 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | BAHÂ, Es’ad bin Yahyâ el-Buhârî, Es’ad Bahâ Efendi | d. ? - ö. 1225-26 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | NÂSİRÎ, İSMET, Hoca Fahreddîn İsmetullâh İbn Mes’ûd-ı Buhârî | d. 1365 - ö. 1436-37 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | HÂLİS, Mirza Abdüssettâr Hâlis | d. ? - ö. 1837 | Madde Adı | Görüntüle |