Madde Detay

Zarif Türk'ün doğum tarihi nüfus kâğıdında 22.01.1931 olarak yazılıdır, ancak Türk'ün kendisi nüfus kâğıdının on iki yaşında çıkarıldığını ve aslında 1929 doğumlu olduğunu ifade etmektedir. Aslen Terekeme/Karapapak Türkü olan âşığın doğum yeri Ağrı'nın Tutak ilçesidir. Büyük dedesi ve ailesi 93 Harbinde Kafkaslarda Rusya’nın baskısının artması nedeniyle Kars’a göç eder, Rusların Kars'ı işgalinin ardından Sivas’ın Tutmaç köyüne yerleşir. Cumhuriyet’in ilanından sonra annesi Şükriye Hanım ve babası Mehmet Bey burada evlenirler. Elvan isminde bir kızları olur, ancak ölür. Dedesi, amcaları kısaca bütün aile Sivas’tan Ağrı’ya göç ederken Sivas’ın Zara ilçesinde at arabasının yayı kırılınca burada kalırlar. Burada Zarif Türk doğar. Onun için de ismini annesi ve babası Zarif koyar. Zarif, henüz altı aylıkken ateşli bir hastalık geçirmiş ve büyük oranda görme yeteneğini kaybetmiştir. Çocukluğu Tutak’ta geçen âşık, 12 yaşında sünnet ettirilmiş ve onun sünnet düğününe Âşık Namaz gelmiş ve iki gün köyde kalmıştır. Gözlerinden dolayı Zarif Türk okula da askere de gidememiştir. Zarif'in çocukluk ve gençlik yıllarında Ağrı, Kars ve Erzurum’da güçlü halk âşıkları bulunmaktadır. Zarif'in amcasının, Çıldırlı Âşık Şenlik'e duyduğu hayranlığı sık sık dile getirmesi Zarif Türk’ü etkiler ve on üç yaşından itibaren duyduğu her şeyi hıfzetmeye çaba gösterir. Sesi güzel olduğu için düğünlerde, kahvelerde türkü söyler, yirmi beş yaşından sonra da hikâye anlatmaya başlar. Zarif Türk, saz çalmasını öğrenmek istemiş, ancak çevresindekilerin günah demeleri onun öğrenme şevkini kırmıştır (Taş 2018: 7-15). Zarif Türk, 1999 yılından beri Bursa’nın Yıldırım ilçesine bağlı Pir Emir mahallesinde eşi Dilber Hanım, oğlu, gelini ve üç torunuyla birlikte yaşamaktadır.

Zarif Türk; Âşık Murat Çobanoğlu, Âşık Reyhanî, Âşık Şeref Taşlıova, Âşık İlhami Demir, Âşık Mustafa Karataş, Âşık Namaz, Âşık İhsan Karakılıç, Âşık Müdami, Âşık Rüstem Alyansoğlu, Demirci Hasan, Karslı Hasan ve İslam Erdener gibi usta âşıkları dinlediğini ve örnek aldığını ifade eder. Türk’ün ilk öğrendiği hikâye Lâtif Şah hikâyesidir. Bu hikâyeyi amcası Gökçe Türk’ten ve Nadan mahlasıyla şiir yazan Şair Hamit Yalçın’dan öğrenmiştir. İlk öğrendiği âşık ezgisinin tecnis olduğunu, zarıncı, Köroğlu, güzelleme, civan öldüren makamlarını da sonradan öğrendiğini söyleyen Zarif, anlattığı hikâyelerde manzum kısımlara geldiğinde hangi makamla söylediğini belirtir. Hikâyelerin manzum kısımlarına da genellikle “ey aman" diyerek başlar. Anlattığı hikâyelerin diğer bir özelliği de hikâyelerin arasına kendi ifadesiyle Serküşte koymasıdır.

Sesi oldukça gür ve güzel olan âşık, ilerleyen yaşına rağmen yorulmadan yedi- sekiz saat hikâye anlatabilmektedir. Kahramanların duygularını sesine yansıtabilmektedir. İslâm Erdener’in Âşık Şenlik Divanı'nı ezbere okuyan Zarif Türk, Ercişli Emrah ile Selvihan, Lâtif Şah, Sevdakâr, Üreyze Hanım, Yaralı Mahmut, Zülâl Şah ve İbrahim Bey hikâyelerini anlatabilmektedir (Taş 2018: 11-15). Hikâyeci yalnızca Zülâl Şah ve İbrahim Bey hikâyesinde mahlas kullanmıştır. Âşığın anlattığı hikâyeler hakkında Hülya Taş tarafından "Tutaklı Zarif Türk'ten Derlenen Halk Hikâyeleri" adlı bir eser hazırlanmıştır.