EŞREF-İ SÂNÎ, Şeyh Seyyid Mehmed

(d. ?/? - ö. 1109/1698)
divan şairi
(Tekke / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Mehmed’dir. Altmış üç yaşında vefat ettiği bilgisi dikkate alındığında 1635’li yıllarda İznik’te doğmuş olmalıdır. (Ekinci 2013: 152) Babası Eşrefzâde hânkâhı şeyhlerinden Lutfullah Efendi’dir. Eşrefoğlu Rûmî’nin neslindendir. Nisbesi Şeyh Seyyid Mehmed Eşref-i Sânî’dir. XVII. asır mutasavvıf şairlerinden olan Eşref-i Sânî’nin hayatı hakkında bilinenler oldukça sınırlıdır. Kâdirî tarikatının Eşrefiyye şubesi postnişînlerindendir. Şair, ilk eğitimini babası Lutfullah Efendi’den aldı. 1104 /1692 tarihinde babasının vefat etmesi üzerine adı geçen dergâha şeyh oldu. İzzeddin Efendi, Şerâfeddin Efendi, Muhyiddin Efendi ve Abdullah Efendi adında dört oğlu vardır. (Kara-Atlansoy 1997: 94)1109 Zilkade’sinde/ Mayıs-Haziran 1698'de Mudurnu'da vefat etti. Ayvansarâyî’ye göre Eşrefoğlu Rûmî türbesinde, Şemseddin Ulusoy, Hüseyin Vassâf ve Sadeddin Nüzhet’e göre ise Abdürrahim Tirsî türbesinde medfundur. (Ekinci 2013: 152; Kara-Atlansoy 1997: 94; Ergun (yty): 1357; Akkuş-Yılmaz, 2011: 105).

Şiirlerinde Eşref-i Sânî ve Sânî Eşref mahlaslarının kullanan şairin Yadigâr-ı Şemsî’de mükemmel bir divanı olduğu bilgisi kayıtlıdır. Yapılan kütüphane ve katalog taramalarında bu esere rastlanmamıştır. Diğer mutasavvıf şairler gibi Eşref-i Sânî de şiirlerinde ilâhî aşkı sade bir dille samimî şekilde terennüm etmiştir. Şiirlerinde, dedesi Eşrefoğlu Rûmî’nin tesiri görülmektedir.

Kaynakça

Alparslan, Cevat (2010). Bolu'dan Yetişen Seçkin İnsanlar. Bolu: Bolu Araştırmaları Merkezi Yay. 

Ekinci, Ramazan (hzl.) (2013). Hafız Hüseyin Ayvansarâyî, Vefeyât-ı Ayvansarâyî. İstanbul: Buhara Yay.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (ty.) Türk Şairleri. C. III. yyy.

Kara, Mustafa, Kadir Atlansoy (hzl.) (1997). Bursa Dergâhları, Yâdigâr-ı Şemsî I-II. Bursa: Uludağ Yay.

Komisyon, (1979),“Eşref-i Sânî”. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Dergâh Yay. C. 3. 115.

Kurnaz, Cemal, M. Tatcı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 2. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Yılmaz, Ali, Mehmet Akkuş (hzl.) (2011). Hüseyin Vassaf, Sefîne-i Evliyâ C. 1. İstanbul: Kitabevi Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. RAMAZAN EKİNCİ
Yayın Tarihi: 10.02.2014
Güncelleme Tarihi: 06.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Karârım yokdur ey dil-ber görelden sen dil-ârâyı

Cemâlin görmek içün ben açarım cânda yarayı

 

Şarâb-ı Lâ-yezelîden sunup sâkî mey-i bâkî

Safâsından olup esrük niderem câm-ı hamrâyı

 

Yecûz ü lâ-yecûziden geçürdi ilm-i Rabbânî

Hayâl-i hüsnüne düşdüm niderem ak u karayı

 

Sabâ yeli ki zülfinden kokular getürür câna

Virürem yoluna yârin Semerkand ü Buhâra’yı

 

Habîbin hakkıçün yâ Rabb bu Sânî Eşref’e rahm it

Şühûdın aynına dâim göre ol bedr olan ayı

Ergun, Sadeddin Nüzhet (ty.) Türk Şairleri. C. III. 1357.

 

Gazel

Gönülde âteş-i aşk ile yanmış tâze dâgım var

Benim bu tekyegâh içre söyünmez bir çerâgım var

 

Bana olmaz mukâbil kimse meydân-ı muhabbetde

Elimde tîg-ı himmet gibi bir yalın bıçagım var

 

Aceb mi gûşe-i uzletde dâ’im itikâf itsem

Benim bu kâinâtın iltifâtından ferâgım var

 

Bu Sânî Eşref’in hiç bâb-ı arza ihtiyâcı yok

Muhammed Mustafâ gibi benim bir sıgnacagım var

Yılmaz, Ali-Akkuş, Mehmet (hzl.) (2011). Hüseyin Vassaf, Sefîne-i Evliyâ. İstanbul: Kitabevi Yay. C. 1. 106.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585Doğum YeriGörüntüle
2KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21Doğum YeriGörüntüle
3MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585Doğum YılıGörüntüle
5KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21Doğum YılıGörüntüle
6MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585Ölüm YılıGörüntüle
8KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21Ölüm YılıGörüntüle
9MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585MeslekGörüntüle
11KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21MeslekGörüntüle
12MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SELÂMÎ, Mustafa (İznikli)d. ? - ö. 1585Madde AdıGörüntüle
17KUTBÎ/PAŞA ÇELEBİ, Gıyaseddin Efendid. ? - ö. 1520/21Madde AdıGörüntüle
18MECİKLİOĞLU, Sadrî Efendid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle