FÂ'İZÎ, Bâkî-zâde Es'ad Fâizî Efendi b. Abdurrahman Efendi

(d. 1025/1616/1617 - ö. Cemâziyelâhır 1076/Aralık 1665/Ocak 1666)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Es‘ad’dır. 1025/1616-1617 yılında doğdu. Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü (İpekten vd. 1988: 125)’ne göre İstanbul’da doğmuştur. Babası, ünlü divan şairi Bâkî (Abdulbâkî Mahmûd Efendi)’nin oğlu olan ve Halep, Şam, Kudus, Mısır kadılığı yapan (Akbayar 1996a: 9) Bâkî-zâde Abdurrahman Efendi (ö. 1045/1635-1636)’dir. Bu yüzden Bâkî-zâde, Bâkî-zâde Es'ad Fâ'izî Efendi olarak tanındı. Es'ad Fâizî Efendi genç yaşında medrese öğrenimine başladı. Şeyhülislam Yahya Efendi’den mülâzım oldu. Kırk akçelik medreseden mazul iken sırasıyla Zilkade 1050/Şubat Mart 1641’de İbrahim Efendi yerine Hacı Hasan-zâde, Safer 1054/Nisan-Mayıs 1644’te Hamdî-zâde Seyyid Mehmed Efendi yerine Hasan Efendi, Recep 1055/Ağustos-Eylül 1645’te Bolulu Mustafa Efendi yerine Ali Paşa-yı Atik medreselerine müderris olarak atandı. Muharrem 1058/Ocak-Şubat 1648’de Abdurrahîm-zâde Abdullah Efendi yerine Sahn-ı Seman medreselerinden birine müderris oldu. Daha sonra Recep 1059/Temmuz-Ağustos 1649’da Birader-zâde Ahmed Efendi yerine Üsküdar’daki Mihrümah, Şaban 1061/Temmuz-Ağustos 1651’de Seyyid Abdüssettâr Mustafa Efendi yerine Eyüp, Ramazan 1063/Temmuz-Ağustos 1653’te İzzetî Şeyh Mehmed Efendi yerine Süleymaniye medreselerine müderris olarak tayin edildi. Cemâziyelâhır 1066/Mart-Nisan 1656’da Hace-zâde Mes‘ûd Efendi yerine Galata kadılığına getirildi. Galata kadılığı kısa sürdü ve aynı yılın Şevval (Temmuz-Ağustos)’inde azledilip Keşan kazası arpalık olarak verildi. Safer 1075/Ağustos-Eylül 1664’te Ömer Efendi yerine Edirne kadısı oldu ve bu görevden Safer 1076/Ağustos-Eylül 1665’te el çektirildi. Cemâziyelâhır 1076/Aralık 1665 (Ocak 1666)’da vefat etti. Öldüğünde 51 yaşındaydı. Atalarından Nişancı Mehmed Paşa Camii haziresine gömüldü. Tuhfe-i Nâ’ilî (Kurnaz-Tatçı 2001: 738)’de Tevfik Efendi Camii haziresinde gömülü olduğu yazılıdır. İsmail Remzi Efendi adlı bir oğlu vardır (Özcan 1989: 322-323; Akbayar 1996b: 487; Cunbur 2004: 15 ).

Eserlerine dair bir bilgi bulunmamaktadır. Şeyhî Mehmed Efendi’nin ifade ettiğine göre şiirleri vardır. Fâ’izî mahlasını kullandı. Güzel ahlâklı, güler yüzlü, alçak gönüllü, hoş sohbet ve ağırbaşlı bir şair idi (Özcan 1989: 323). Güftî’nin övdüğü nadir şairlerdendir. Güftî’ye göre herkes tarafından beğenilmiş, nükteli ve muhayyel bir söyleyişi vardır (Yılmaz 2001:196-198).

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay. 292.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996a). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 1. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 90.

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996b). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 487.

Cunbur, Müjgân (2004). “Fâ’izî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 4 Ankara: AKM Yay. 15.

İpekten, Halûk, Mustafa İsen, Recep Toparlı, Naci Okçu ve Turgut Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.  125.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 738.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. vr. 335b.

Özcan, Abdulkadir (hzl.) (1989). Şeyhî Mehmed Efendi Şakaik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri-Vekâyiü’l-Fudalâ-I. İstanbul: Çağrı Yay. 322-323.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1979). “Fâ’zî, Esad (Bâkîzâde)”. C.. 3.  İstanbul: Dergâh Yay. 149.

Yılmaz, Kâşif (hzl.) (2001). Güftî ve Teşrîfâtü’ş-Şu‘arâsı. Ankara: AKM Yay. 196-198.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİK
Yayın Tarihi: 07.03.2014
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Cân teşne-i zülâl-i leb-i la‘l-i yârdür

Dil mübtelâ-yı turra-i zülf-i nigârdur

 

Hayrân iden gubâr-ı hatundur bizi şehâ

Yohsa hüsünde hâl ü hatun âşıkârdur

(Abdülkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdetü’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay. 292.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987Doğum YeriGörüntüle
4Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987Doğum YılıGörüntüle
7Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987Ölüm YılıGörüntüle
10Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987MeslekGörüntüle
13Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Tan Tolga Demircid. 1975 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Zehra İpşiroğlud. 12 Şubat 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Suavi Koçerd. 1909 - ö. 12 Haziran 1987Madde AdıGörüntüle