FERYÂDÎ, Dervîş Hasan, Dervîş Hasan Efendi, Şeyh Hasan, Şeyh Hasan Baba

(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Feryâdî Erzurumludur. Asıl adı Dervîş Hasan’dır. Şeyh Hasan, Şeyh Hasan Baba, Dervîş Hasan Efendi olarak da bilinmektedir. Erzurum’un saraç esnafındandır. Bayburt’a yerleşmişse de bunun tarihi ve sebebi bilinmemektedir. Nüfus kayıtlarından şairin Alî Rızâ adında saraçlıkla uğraşan bir oğlu olduğu, onun 42 yıl yaşadığı ve muhtemelen (1342/1923-4)’te vefat ettiği öğrenilmektedir. Alî Rızâ’nın nüfus cüzdanı bilgilerine göre Feryâdî “Veysel Efendi Mahallesi 64 numaralı” evde ikamet etmektedir. Eşinin adı Fatma’dır. Feryâdî’nin 84 yaşında (1310/1892-3)’te öldüğü rivayet edilmişse de Dîvân’ında yer alan üç tarih manzumesinin “1323, 1324, 1325” tarihlerini göstermesine bakılırsa vefatı için verilen bu tarih yanlıştır. Söz konusu bilgilerden onun (1325/1907-8)’de sağ olduğu anlaşılmaktadır (Alkan İspirli vd. 2008: 447- 464). Feryâdî, Bayburt İmaret Tepesinde Gavsü’l-Vâsılîn Alî Çelebi ve Necmeddîn-i Kübrâ Efendilerin kabirleri arasında medfundur. Ancak mezar taşı parçalanmıştır (Alkan İspirli vd. 2016: 9-11). Şairin Bayburt’ta “Erzurumluoğulları” olarak anılan ailesi 1936 yılında “Bitlisli” soyadını almıştır. Rivayetlere göre Feryâdî, Sanamerli Hacı Ahmed Hazretlerini (öl.1331-2/1913) halife olarak yetiştirmiştir. 

Feryâdî’nin Dîvân (Manzûme-i Hakîkiyye) ve söylentilere göre Esrâr-ı Gayb  adında iki eseri vardır. Ancak Esrâr-ı Gayb’ın günümüze ulaşmış bir nüshası yoktur. Elimizde sadece müellif nüshasından çekilmiş fotokopisi bulunan Dîvân (Manzûme-i Hakîkiyye)’ın aslının da kimde veya nerede olduğu bilinmemektedir. Mürettep olmayan Feryâdî Dîvân’ında “179 gazel, 9 müseddes, 2 muhammes, 3 tarih, 1 müstezâd4 müfred” bulunmaktadır. Şairin şiirleri daha çok mutasavvıfane olup öğüt verici özelliktedir.

Kaynakça

Alkan İspirli, Serhan; A. Akpınar; A. Karatekin (2008). “Erzurumlu Bilinmeyen Bir Divan Şairi: Feryâdi”. Turkish Studies 3(2): 447-464.

Alkan İspirli, Serhan; A. Akpınar (2016). Feryâdî Derviş Hasan Efendi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay.

Feryâdî. Dîvân. Ahmet Akpınar Özel Kütüphanesi (müellif hattından fotokopi).

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. SERHAN ALKAN İSPİRLİ
Yayın Tarihi: 22.05.2017
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Derd-i sevdânın firâkından gönül vîrânedir

Eşki çeşmimden akar hasretle dâne dânedir

Âşık eylemiş cünûn aşkında her şâm u seher

Yandırır çeşmim görenler der ki bu dîvânedir

Akl u fikrim ihtiyârım aldı bir dil-ber benim

Anın içün murg-ı cânım yandı pervânedir

Kimse bilmez görmedi zâhirde bâtın sevdiğim

Nâzının emsâli yok bir serv-kad dür-dânedir

Ta'n kılmış aşk ile Feryâdi âşık olduğum

Cümle varım râhın koyan gönül de yânedir

Gazel

Gözlerim şâm u seher dil-ber-i ra’nâ gelecek

Lutf idüp âşıkının derdine devâ gelecek

Geçdi yıllar içün âh figân etdi gönül

Âkıbet emr-i Hudâ ile dil-ârâ gelecek

Gelür eliyle beni kûşe-i gamdan çıkarır

Eyleyip ahdinde vefâ böyle sahna gelecek

Bâğ-ı cünûnda açan gonca gülün âşıkıyım

Çıkdı Feryâdi bugün bülbül-i şeydâ gelecek

Gazel

Âşık oldum bir güzel dil-dâra verdim gönlümü

Gûş edüp lutfun nihân esrâra verdim gönlümü

Azm edip bâzâr-ı aşka girdi cân bî-ihtiyâr

Nâr-ı hasret yakdı cismim yâre verdim gönlümü

Çâre yok tâ haşre dek bu derd ile sevdâ beni

Pâre pâre eylese ne çâre verdim gönlümü

Âh anınçün arşa çıkdı tâ semâlardan geçip

Geldi Feryâdî gül-i ruhsâre verdim gönlümü

(Alkan İspirli, Serhan; A. Akpınar (2016). Feryâdî Derviş Hasan Efendi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yay. 27-29.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898Doğum YeriGörüntüle
2ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983Doğum YeriGörüntüle
3MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916Doğum YeriGörüntüle
4KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898Doğum YılıGörüntüle
5ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983Doğum YılıGörüntüle
6MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916Doğum YılıGörüntüle
7KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898Ölüm YılıGörüntüle
8ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983Ölüm YılıGörüntüle
9MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916Ölüm YılıGörüntüle
10KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898MeslekGörüntüle
11ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983MeslekGörüntüle
12MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916MeslekGörüntüle
13KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlud. 1819 - ö. 1898Madde AdıGörüntüle
17ÜMMANÎ, Yakup Cand. 1913? - ö. 30.01.1983Madde AdıGörüntüle
18MEHMED RÜŞDÎ, Ketenci-zâded. 1834 - ö. 1916Madde AdıGörüntüle