Madde Detay
FETHÎ, Fethullah Çelebi
(d. ?/? - ö. 1106/1694-95)
Divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Fethullah Efendi veya Çelebi olarak kaydedilmiştir. Halepli’dir. (Kurnaz-Tatçı 2001:752) Gençliğinde Halep'ten İstanbul'a geldi. Bazı entelektüel hizmet ederek bilgisini ve kâtiplik konusundaki hünerini arttırdı. Bazı vezirlere divan efendisi olmuş; daha sonra divan kâtipleri arasına katılmıştır. (Çapan, 2005: 462; Abdülkadiroğlu 1999: 313) Sadrıazam Arabacı Ali Paşa’nın mektupçusu oldu. Divan-ı hümayun hocalarına mahsus mansıplara ulaştı. (Çapan, 2005: 462; Arslan 1994: 62) Oldukça sert mizaçlı olduğundan dilinin korkusundan mansıbına kimse talip olmadığından hiç bir zaman mansıpsız kalmamıştır. Zamanında bütün isteklerine ulaşmıştır. (Çapan 2005: 462) O sıralarda reisülküttap olan Râmî Paşa ile "naz ve niyazı" ima eden bir kaside veya aralarında naz ve niyaz anında (İnce 2005: 540) yazmıştır ki tezkirelerin bu kasideden verdiği örnek beyit şöyledir.(Çapan 2005: 462; İnce 2005: 540; Arslan 1994: 62) Fetîl-i şem-i bahtım gerçi sultânum uyandurdı/Çerâg itdi beni ammâ ve lâkin yakdı yandurdı (Arslan 1994: 62)1106 başları /1694'te vefat etti. (Abdülkadiroğlu 1999: 313; İnce 2005: 540) Şeyhî ise, 1106 sonları/1695'te vefat ettiğini söylüyor. (Özcan, 1989: 2/327) Sâlim, 1100/1688-89'da hayatta olup çok zaman geçmeden vefat ettiğini belirtir. Vefat tarihini Safâyî’nin 1100/1688-89 ve Mecma-ı Şuara’nın 1116/1704-05 göstermesi yanlıştır. (Arslan 1994: 62; Çapan 2005: 462; Kurnaz 2001:752)
Zihni gibi dili de sertti. (İnce 2005: 540) Devrinin şairlerinden ve entelektüellerinden şiirleri güzel, eserleri aranılan, inşada yetenekli imiş. (Arslan 1994: 62) Asrının iyi şairlerinden ve entelektüellerinden idi. Şiiri güzel ve nesri de şiirinden daha çok beğeniliyordu. Nesir alanındaki yeteneği herkes tarafından takdir ediliyordu. (Çapan 2005: 462)
Kaynakça
Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay.
Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık.
Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay.
İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şuara - Salim Efendi. Ankara: AKM Yay.
İpekten, Halûk vd (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Mehmed Süreyya (1308-15/ 1890-97). Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul: Matbaa-i Âmire. 8.
Müstakimzade Süleyman Sadeddin (2000). Mecelletü’n-Nisâb fi’n-Nisbi ve’l-Künâ ve’l-Elkâb. (Tıpkı Basım). Ankara: KB Yay. 236.
Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şakayık-ı Numaniye ve Zeyilleri. C.2. İstanbul: Çağrı Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAKYayın Tarihi: 21.12.2013Güncelleme Tarihi: 04.12.2020Eserlerinden Örnekler
Çîn-i cebîn-i yâr ile dil laht laht olur
Eyler ketân-ı kârını te'sîr-i mâh-tâb
Leb-rîz-i nûr kıl anı ruh-ı âlem-nümâyile
Mir’ât-ı aks-i rûyla vire gâh gâh tâb
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Mest-i sahbâ-yı elem çeşm-i terinden bellüdür
Rind-i işretgâh-ı mihnet sâgarından bellüdür
Nûr-bahş oldu şuâ-ı âteş-i mey meclise
Bezm-i şevk-engîz şem-i enverinden bellüdür
Tâc-ı zer gibi nümâyân serde âh-ı âteşîn
Şâh-ı mülk-i aşk zîb-i efserinden bellüdür
Münkir olmaz tabum Fethî dür-i nazmum gören
Bahr-ı pür-cûş-ı meânî gevherinden bellüdür
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 462; Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 63; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Arsa-i mahşerde ferdâ germî-i hûrşîdden
Sâye-dâr-ı nev-nihâl-i kâmeün kimdür aceb
(Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 62.)
Kalmaz bu gönül yine beyâbân-ı fenâda
Nâlem reh-i maksûduma bâng-i ceresümdür
Endâmuna uymaz yüri var hırka-i vahdet
Zâhid nemed-i ehl-i fenâ başka kesümdür
Ne dem kim neşve-i meyden izârı gül gül olur
Gönül o sevk ile bir nagme-senc bülbül olur
İzâr-ı yârda ol hâl-i mûydâr bana
Miyân-ı gülşen içinde biten karanfül olur
Ruhun tâb-ı şarâb-ı nâbdan bir verd-i handândur
O şevk ile gönül bir andelîb-i zâr u handândur
Degül cismümde câna dâg-ı âteşnâkler yer yer
İzârun seyrine ser-tâ-be-pâ ten çeşm-i giryândur
Aceb mi eşk-i çeşmüm seylveş kûyında cûş itse
Ki kârı ol perînün bana dâim tîr-i bârândur
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313.)
Fetîl-i şem-i bahtum gerçi sultânum uyandurdı
Çerâg itdi beni ammâ velâkin yakdı yandurdı
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 21.12.2013Güncelleme Tarihi: 04.12.2020Eserlerinden Örnekler
Çîn-i cebîn-i yâr ile dil laht laht olur
Eyler ketân-ı kârını te'sîr-i mâh-tâb
Leb-rîz-i nûr kıl anı ruh-ı âlem-nümâyile
Mir’ât-ı aks-i rûyla vire gâh gâh tâb
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Mest-i sahbâ-yı elem çeşm-i terinden bellüdür
Rind-i işretgâh-ı mihnet sâgarından bellüdür
Nûr-bahş oldu şuâ-ı âteş-i mey meclise
Bezm-i şevk-engîz şem-i enverinden bellüdür
Tâc-ı zer gibi nümâyân serde âh-ı âteşîn
Şâh-ı mülk-i aşk zîb-i efserinden bellüdür
Münkir olmaz tabum Fethî dür-i nazmum gören
Bahr-ı pür-cûş-ı meânî gevherinden bellüdür
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 462; Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 63; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Arsa-i mahşerde ferdâ germî-i hûrşîdden
Sâye-dâr-ı nev-nihâl-i kâmeün kimdür aceb
(Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 62.)
Kalmaz bu gönül yine beyâbân-ı fenâda
Nâlem reh-i maksûduma bâng-i ceresümdür
Endâmuna uymaz yüri var hırka-i vahdet
Zâhid nemed-i ehl-i fenâ başka kesümdür
Ne dem kim neşve-i meyden izârı gül gül olur
Gönül o sevk ile bir nagme-senc bülbül olur
İzâr-ı yârda ol hâl-i mûydâr bana
Miyân-ı gülşen içinde biten karanfül olur
Ruhun tâb-ı şarâb-ı nâbdan bir verd-i handândur
O şevk ile gönül bir andelîb-i zâr u handândur
Degül cismümde câna dâg-ı âteşnâkler yer yer
İzârun seyrine ser-tâ-be-pâ ten çeşm-i giryândur
Aceb mi eşk-i çeşmüm seylveş kûyında cûş itse
Ki kârı ol perînün bana dâim tîr-i bârândur
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313.)
Fetîl-i şem-i bahtum gerçi sultânum uyandurdı
Çerâg itdi beni ammâ velâkin yakdı yandurdı
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 04.12.2020Eserlerinden Örnekler
Çîn-i cebîn-i yâr ile dil laht laht olur
Eyler ketân-ı kârını te'sîr-i mâh-tâb
Leb-rîz-i nûr kıl anı ruh-ı âlem-nümâyile
Mir’ât-ı aks-i rûyla vire gâh gâh tâb
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Mest-i sahbâ-yı elem çeşm-i terinden bellüdür
Rind-i işretgâh-ı mihnet sâgarından bellüdür
Nûr-bahş oldu şuâ-ı âteş-i mey meclise
Bezm-i şevk-engîz şem-i enverinden bellüdür
Tâc-ı zer gibi nümâyân serde âh-ı âteşîn
Şâh-ı mülk-i aşk zîb-i efserinden bellüdür
Münkir olmaz tabum Fethî dür-i nazmum gören
Bahr-ı pür-cûş-ı meânî gevherinden bellüdür
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 462; Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 63; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Arsa-i mahşerde ferdâ germî-i hûrşîdden
Sâye-dâr-ı nev-nihâl-i kâmeün kimdür aceb
(Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 62.)
Kalmaz bu gönül yine beyâbân-ı fenâda
Nâlem reh-i maksûduma bâng-i ceresümdür
Endâmuna uymaz yüri var hırka-i vahdet
Zâhid nemed-i ehl-i fenâ başka kesümdür
Ne dem kim neşve-i meyden izârı gül gül olur
Gönül o sevk ile bir nagme-senc bülbül olur
İzâr-ı yârda ol hâl-i mûydâr bana
Miyân-ı gülşen içinde biten karanfül olur
Ruhun tâb-ı şarâb-ı nâbdan bir verd-i handândur
O şevk ile gönül bir andelîb-i zâr u handândur
Degül cismümde câna dâg-ı âteşnâkler yer yer
İzârun seyrine ser-tâ-be-pâ ten çeşm-i giryândur
Aceb mi eşk-i çeşmüm seylveş kûyında cûş itse
Ki kârı ol perînün bana dâim tîr-i bârândur
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313.)
Fetîl-i şem-i bahtum gerçi sultânum uyandurdı
Çerâg itdi beni ammâ velâkin yakdı yandurdı
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Çîn-i cebîn-i yâr ile dil laht laht olur
Eyler ketân-ı kârını te'sîr-i mâh-tâb
Leb-rîz-i nûr kıl anı ruh-ı âlem-nümâyile
Mir’ât-ı aks-i rûyla vire gâh gâh tâb
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Mest-i sahbâ-yı elem çeşm-i terinden bellüdür
Rind-i işretgâh-ı mihnet sâgarından bellüdür
Nûr-bahş oldu şuâ-ı âteş-i mey meclise
Bezm-i şevk-engîz şem-i enverinden bellüdür
Tâc-ı zer gibi nümâyân serde âh-ı âteşîn
Şâh-ı mülk-i aşk zîb-i efserinden bellüdür
Münkir olmaz tabum Fethî dür-i nazmum gören
Bahr-ı pür-cûş-ı meânî gevherinden bellüdür
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313; Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safayî Efendi Tezkire-i Safayî. Ankara: AKM Yay. 462; Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 63; Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman. Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
Arsa-i mahşerde ferdâ germî-i hûrşîdden
Sâye-dâr-ı nev-nihâl-i kâmeün kimdür aceb
(Arslan, Mehmet (hzl.) (1994). Mehmet Siraceddin. Mecma-ı Şuara ve Tezkire-i Üdeba. Sivas: Dilek Matbaacılık. 62.)
Kalmaz bu gönül yine beyâbân-ı fenâda
Nâlem reh-i maksûduma bâng-i ceresümdür
Endâmuna uymaz yüri var hırka-i vahdet
Zâhid nemed-i ehl-i fenâ başka kesümdür
Ne dem kim neşve-i meyden izârı gül gül olur
Gönül o sevk ile bir nagme-senc bülbül olur
İzâr-ı yârda ol hâl-i mûydâr bana
Miyân-ı gülşen içinde biten karanfül olur
Ruhun tâb-ı şarâb-ı nâbdan bir verd-i handândur
O şevk ile gönül bir andelîb-i zâr u handândur
Degül cismümde câna dâg-ı âteşnâkler yer yer
İzârun seyrine ser-tâ-be-pâ ten çeşm-i giryândur
Aceb mi eşk-i çeşmüm seylveş kûyında cûş itse
Ki kârı ol perînün bana dâim tîr-i bârândur
(Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). İsmail Belîğ Nuhbetü'l-Âsâr li-Zeyl-i Zübdeti'l-Eşâr. Ankara: AKM Yay. 313.)
Fetîl-i şem-i bahtum gerçi sultânum uyandurdı
Çerâg itdi beni ammâ velâkin yakdı yandurdı
(Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay. 752.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Meslek | Görüntüle |
11 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Meslek | Görüntüle |
13 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşa | d. ? - ö. 1893 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | AHMED PAŞA | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ŞUÛRÎ, Hasan Şuûrî Çelebi | d. ? - ö. 1693-94 | Madde Adı | Görüntüle |