Madde Detay

1. Divan. Beyit sayısı 3000’i bulan elli kadar kaside, 710 gazel, altmış dokuz musammat, kırk bir kıta ve kırk beş müfredle oldukça hacimli bir divandır (yazma nüshaları için bk. TSMK, Revan Köşkü, nr. 763; Süleymaniye Ktp., Lala İsmâil, nr. 474; Atatürk Üniversitesi Ktp., Agâh Sırrı Levend, nr. 501; İÜ Ktp., TY, nr. 2873; Edirne Selimiye Ktp., nr. 2301). (Divan’ın tenkidli metni için bkz. Mehmet Kalpaklı, Divan Şiirinin Edisyonunda Bilgisayar Kullanımı Metoduna Giriş ve Fevri Divanı’nın Elektronik Formu, 1991, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.)

 2. Risâle fî ilmi’l-hutût (Köprülü Ktp., nr. 361). Hat sanatına ve hattatlık mesleğine dair çeşitli bilgiler ihtiva eder. Müellifin Arapça yazılmış bir hat risâlesidaha vardır (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3754, vr. 53-57).

 3. Kühl-i Dîde-i A’yân (İÜ Ktp., TY, nr. 2873, divanının baş tarafında; Manzum kırk hadis tercümesi olup değişik konulara ait hadisler dörder mısralık kıtalar halinde Türkçe’ye çevrilmiştir. (Yayımı için bkz. Doç. Dr. Hasan Aksoy, “Fevri’nin Manzum Kırk Hadis Tercümesi”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s.13-15, yıl 1995-97, sf. 121-130.

Ayrıca kaleme aldığı bir diğer Kırk Hadis Tercümesi vardır. TSMK, Revan Köşkü, nr. 1990, vr. 4Ob-5Oa).

4. Ahlâk-ı Süleymânî (İÜ Ktp., TY, nr. 2549; Edirne Selimiye Ktp., nr. 2145; Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 2823, Esad Efendi, nr. 2512). Kanûnî Sultan Süleyman’ın meziyet ve faziletlerine dair olan eser Münşeât-ı Süleymânî olarak da bilinir. Seçili bir üslûpla yazılmıştır. Eserde Kanûnî’nin şiirleri açıklanarak onun dünya görüşü anlatılmıştır.

5. Ahlâk-ı Mehmed Paşa, Sokollu Mehmed Paşa hakkında kaleme aldığı mensur biyografik eseridir. Oldukça süslü bir nesir diliyle kaleme aldığı bu eserinde Türkçe, Arapça ve Farsça manzum parçalar da mevcuttur.  Eserin tek nüshası Ankara, Milli Kütüphane A. 3815’te olup, Murat A. Karavelioğlu tarafından yayımlanmıştır. (Karavelioğlu, Murat (hzl.) (2019). Fevrî, Ahlâk-I Mehmed Paşa: Şairin Gözüyle Bir Devlet Adamı Portresi . Ankara: Gece Kitaplığı Yay. 

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

Esrar Dede. Tezkire. Süleymaniye Ktp., Hâlet Efendi İlâvesi, nr. 109, vr. 96a.

 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. “Fevrî, Ahmed”. C. III. 212.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Gelibolulu Âlî, Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kafzâde Fâizî. Zübdetü’l-Eş‘âr. Millet Kütüphanesi, Mnz. nr. 1325, vr. 86a-b.

Kalpaklı, Mehmet (1986). Fevrî, Hayatı-Şahsiyeti-Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.

Kalpaklı, Mehmet (1991). Divan Şiirinin Edisyonunda Bilgisayar Kullanımı Metoduna Giriş ve Fevrî Divanı’nın Elektronik Formu. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Karahan, Abdülkadir. “Fawrī”. El2. V. II. 869.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2003). Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şuarâ. Nuruosmaniye Kütüphanesi, nr. 3724, vr. 120a-b.

Solmaz, Süleyman (hzl.) (2005). Ahdî ve Gülşen-i Şu’arâsı. Ankara: AKM Yay.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. C. V. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Tarlan, Ali Nihad (1948). “Rahmî ve Fevrî”. Şiir Mecmualarında Divan Şiiri. I. fas. İstanbul. 55-110.

Tesdîs

I

Elvedâ edüp şehâ sen âfet-i dil-hâh ile

Hem-dem oldum eşke yoldaş oldum âh u vâh ile

Râh-ı hicrânı tutup bir kaç nefer hem-râh ile

Bu dil-i âvâremün tıflın koyup sen şâh ile

 

Ben diyâr-ı gurbete gitdüm figân u âh ile

Gönlümi cânâ sana ısmarladum Allâh ile

 

II

Hayret-i hicrân alup aklum yitirdim kendüzüm

La’l-i nâbun yâdına her hem tolu kandur gözüm

Kâkülün gibi firâkunda perîşândur sözüm

Fark olınmaz hatt u haddünsüz giceyle gündüzüm

 

Eşk-i çeşmüm gibi düşkündür meger kim yılduzum

Ay geçer bir gün mukârin olmazın ol mâh ile

 

III

Kul olup sen şâh-ı hüsne gamdan âzâd oldı dil

Hecr ile gam-gîn iken mihrünle dil-şâd oldı dil

Her cefâya kâ’il ü her derde mu’tâd oldı dil

Bir harâb-âbâd idi şekunla bünyâd oldı dil

 

Mesken-i sultân-ı ‘aşk olaldan âbâd oldı dil

Hak budur kim memleket ma’mûr olurmış şâh ile

 

IV

Mâl-i dehr ile eger Kârûndan urur ise dem

‘Iyş u ‘işretle elinde olsa dâ’im câm-ı Cem

Dise kim asl u nesebde nesl-i şâh-ı ‘âlemem

Lîk münkir olsa ehl-i hâle ‘aşkı itse zem

 

Câh ile âdem diyüp âdem yirine komazın

Göklere irsün gerekse başı ‘izz ü câh ile

 

V

Gayrıdan geç bende ol gel pâdişâh-ı mihnete

Var erenler yolına katıl sipâh-ı mihnete

Baş u cân vir kâ’il ol feryâd u âh-ı mihnete

 

Terk-i ‘akl u sabr kıl girdünse râh-ı mihnete

Kim çıkılmaz bu tarîka Fevriyâ hem-râh ile

 

Gazel

Emvâc-ı kulzüm-i ‘aşk bu nüh kıbâba sıgmaz

Ehl-i dile ne mahfî deryâ habâba sığmaz

 

Gencîne-i mahabbet ka’r-ı zemîne girmez

Âşüfte-dil anunçün cism-i harâba sıgmaz

 

‘Aşk içre sergüzeştüm benden sorarsa yârân

Kangı birin diyem kim derdüm hisâba sıgmaz

 

Ben bendene kapunda hışm u ‘itâb olınmak

Hey şâhum âsitân-ı ‘izzet-me’âba sıgmaz

 

Fevrî hadîs-ı ‘aşkı ben nice şerh idem kim

Bir bâbını yazarsam yüz bin kitâba sıgmaz

 

(Kalpaklı, Mehmet (hzl.) (1991). Divan Şiirinin Edisyonunda Bilgisayar Kullanımı Metoduna Giriş ve Fevri Divanı’nın Elektronik Formu. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.)