Madde Detay

Gülab Ali Davudî 1940’ta (Kafkasyalı’ya göre 1941’de) Zencan’ın Hürremdere ilçesinin Erhan köyünde doğmuştur. Âşıklık geleneğine ilgi duyan bir aileye mensuptur. Annesinin Türkçe söylediği ninni ve türküler yanında ailesinde sıkça dinlenen âşık müziğiyle bir çocukluk dönemi geçirir (Kafkasyalı 2009: 172; Razzaghî 2013: 9; Razzaghî 2018: 131; www.saghieazarbaijan.ir ). Çocukluk yıllarında âşıklığa ilgi duyan Gülab Ali, bir taraftan ilköğretimine devam ederken diğer taraftan da Hürremdere’deki âşık ocaklarına gidip gelmeye başlar (Kafkasyalı 2009: 172). Ancak âşıklık eğitimine 17 yaşında başlar ve Âşık Sultanali Mirverdi Nejat (Nevruzî), Üstat Mirzaali Süleymanî, Âşık Mehemmedali Süleymanî ve Âşık Resul Nevruzî’den aldığı saz, âşıklık ve destan eğitimini 7 yılda tamamladıktan sonra âşıklığa başlar (www.saghieazarbaijan.ir; Razzaghî 2013: 9).

Sesinin güçlü oluşu ve güzelliği ile icra yeteneği sayesinde kısa sürede ün kazanan Gülab Ali, bir yandan âşıklık yaparken diğer yandan bir âşıklar kahvesi açar ve şehrindeki âşıkları tek bir çatı altında toplar (Kafkasyalı 2009: 172; Razzaghî 2013: 9). Onun Zencan âşık muhitine olan katkısı, muhitteki diğer âşıklar arasında “Dede Âşık” lakabını almasını sağlar (www.saghieazarbaijan.ir). Türkçe dışında Fars, Gilek ve Kürt dillerinde de şarkılar söyleyebilen Gülab Ali, toy ve çeşitli programlar dışında resmî toplantılarda, televizyon ve radyo programlarında da sanatını icra eder (Kafkasyalı 2009: 172; Razzaghî 2018: 131). Bu programlardan Hemedan ve Tahran’da yapılanlarda madalya, diğerlerinin birçoğunda ise hizmet ödülü kazanır (www.saghieazarbaijan.ir).

Âşıklığının yanı sıra saz imalathanesinde saz da imal eden Gülab Ali, Zencan başta olmak üzere İran’ın birçok şehrinin yanı sıra Türkiye ve Azerbaycan’da da sanatını icra eder (www.saghieazarbaijan.ir; Razzaghî 2018: 131). İslam Devrimi’yle birlikte saz çalmanın kısa süreliğine yasaklandığı bu sürede bildiği destanları yazıya geçirme fırsatı yakalayan Gülab Ali, Zencan âşık muhitinin birçok destanını kayıt altına alır (www.saghieazarbaijan.ir).

Günümüzde Zencan’da yaşayan Âşık Gülab Ali Davudî, şiirlerinde “Âşık Gülab, Gülab ve Davudî” mahlaslarını kullanmaktadır. Zencan âşık muhitinin “dede âşığı” olarak kabul edilen Âşık Gülab Ali Davudî, neşretmeye hazırlandığı şiirlerinin bir kısmı, çeşitli çalışmalarda ve bazı internet sitelerinde yayımlanmıştır. Şiirlerinde bireysel ve toplumsal konulara yer veren Gülab Ali’nin toylarda ve çeşitli programlarda okuduğu şiirlerinden bazıları, nevruz ya da baharın gelişi üzerine yarattığı şiirleridir. “Mübarek”, “bayram günleri” ve “tazelendi” redifli şiirlerinde, baharın gelişi üzerine insanlar ve tabiat üzerindeki değişim anlatılmakta ve bu gün, bayram olarak kabul edilmektedir (İmamverdiyev 2005: 231-232). Âşığın şiirlerinin çoğundaki mekân, büyük Azerbaycan’dır. Resmî kurumlardaki toplantılar ile televizyon ve radyo programlarında sadece Türkçe konuşan (Kafkasyalı 2009: 173) ve Türkçe şiir okuyan âşık için yaşadığı ülke her ne kadar İran olsa da o, vatan olarak Azerbaycan’ı kabul eder: “Âşık Gülab, Hurremdere mekânım / Gülüstandı Azerbaycan, İran’ım” (İmamverdiyev 2005: 231).

Gülab Ali’nin şiirlerinde “saz ve meclis” de önemli yer tutar. Âşığın topluma hitap ettiği meclisler ve bu meclisteki dilinin anahtarı olan saz, onun için “Çün dili sahlayan telli saz imiş” (Kafkasyalı 2009: 174) mısrasındaki gibi Türkçenin korunması için de oldukça önemlidir. Muhayyilesinde kurduğu ideal insan tipini anlattığı “gurban” redifli şiirinde âşık, kötü ile iyiyi ayırabilen insana olan şükranlığını dile getirir: “Gördüm ölkelerde her bir insanı / Yahşıynan yamanı bilene gurban” (Razzaghî 2018: 131). Zencan âşık muhitinin en önemli âşıklarından olan Âşık Gülab Ali Davudî, günümüzde Zencan’da âşıklık yapan oğlu Âşık İltifat Davudî başta olmak üzere birçok âşığın yetişmesine katkıda bulunmuştur.