Madde Detay
HÂFIZ, Abdülmecid-zâde Hâfız Efendi
(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
XVII. yüzyılın sonlarına doğru yaşayan Hâfız Abdü’l-mecid-zâde’nin doğum tarihi belli değildir. Şuara tezkirelerinde adı geçmemektedir. Tezkirelerde adından söz edilmemesinin sebebini il dışına çıkmayıp bütün hayatını Antep’te geçirmiş olmasına bağlayabiliriz. 1109/1697-98 yılında kaleme aldığı Nazm-ı Ferâ’id adlı eserinden ve divanını istinsâh eden Bursalı Mehmet Emin’in divanın sonuna kaydettiği H.1113/M.1701 tarihinden yola çıkarak XVII. yüzyılda yaşadığı anlaşılmaktadır (Dağlıoğlu, 1939: 57). Hâfız’ın ismi kimi kaynaklarda Abdü’l-mecîd-zâde, kimi kaynaklarda da Abdü’l-mezîd-zâde diye geçmektedir.
Divan'ının üç nüshası bulunmaktadır. Şairin adı, Ali Emiri, manzum 92’de “Ayntablı Hâfız Abdü’l-Mecîd-zâde”, Süleymaniye Kütüphanesi Ali Nihat Tarlan 27’de “Hâfız Mezîd-zâde”, Konya Bölge Kütüphanesi 3375’te de “Hâfız Mezîd-zâde” diye geçmektedir. Divan, önce Maraş mahkemesi kâtiplerinden Bursalı Mehmet Emin Efendi tarafından istinsâh edilmiş; daha sonra Ali Emîrî Efendi’nin eline geçmiş ve Fatih Millet Kütüphânesi’ne konulmuştur (Güzelbey 1978). Abdülmecid-zâde Hâfız Divanının yukarıda zikredilen üç nüshasının karşılaştırılması sonucu şu nazım şekilleri ortaya çıkmıştır: 1 mesnevî, 276 gazel (2 Farsça-Türkçe mülemma, 1 Arapça-Türkçe mülemma), 2 terci-bent, 2 terkib-bent, 1 müsemmen, 2 muhammes, 1 tahmis, 1 kıta, 7 müfret olmak üzere toplam 297 şiir vardır (Ataç 2007).
Hâfız kimi zaman lirik, kimi zaman didaktik tarzda şiirler yazmıştır. Tasavvufi yönü de oldukça kuvvetlidir. Dil bakımından divan şairlerinin geneline göre oldukça anlaşılır bir dili vardır. Hâfız divan şiiri geleneği içinde değerlendirildiğinde usta şairleri kendine örnek alan ve onların yolundan gitmeye çalışan bir yapısı vardır. Hâfız etkilemekten ziyade etki altında kalan bir şairdir.
Şairin Nazm-ı Ferâ’id adlı eseri 1109/1697-98 yılında kaleme alınmıştır. Manzum sözlük yazarı olduğu için medresede müderris olma ihtimali vardır. Şâhidî’nin Türkçe-Farsça sözlüğüne nazire olarak yazılan eser, Türkçe-Arapça manzum bir sözlüktür. Ankara Millî Ktp. Yz.A. 507 numarada kayıtlı olan nüsha, harekeli nesih karakterli ve 38 varaktır. Eser, mesnevî nazım şeklinde yazılmış 94 beyitlik bir mukaddime ile 660 beyitlik 29 bahirden oluşan sözlük kısmı, “Manzûmetü’l-arûz” başlığı altındaki aruz bilgilerini kapsayan 72 beyitlik manzume ile birlikte toplam 826 beyittir. 2331 Türkçe kelimeye karşılık 3273 Arapça kelimenin karşılık gösterildiği eser manzum sözlüklerimiz arasında önemli bir yere sahiptir (Yakar 2009: 995).
Kaynakça
Ataç, Beşir Ataç (2007). Abdülmecidzade Hafız Divanı, İnceleme-Metin. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
Dağlıoğlu, Hikmet Turhan (1939). Gaziantep Meşâhiri. Gaziantep: Cumhuriyet Halk Partisi Basımevi.
Güzelbey Cemil Cahit (1959), “El Yazma Bir Divan” Gaziantep Kültür Dergisi. (2): 4.
Güzelbey, Cemil Cahit Güzelbey (1978), “Abdülmecitzâde- Mezitoğlu Divanının Yeni Bir Nüshası”. Gaziantep Sabah Gazetesi. 19.7.1978.
Istanbul Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe Yazma DivanIar Kataloğu (1947). C. II. İstanbul.519.
Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). "Hâfız Mezid-zade". .C. II. İstanbul: Dergah Yay. 400.
Yakar, Halil İbrahim (2009), “Türkçe-Arapça Manzum Sözlüklerimizden Nazm-ı Ferâ‘id”. Turkish Studies 4 (4): 995-1024.
Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: Yaşar Cevizli Mağazaları.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. HALİL İBRAHİM YAKARYayın Tarihi: 18.09.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice demlerdür ki bezm-i ayş u işret beklerüz
Biz gürûh-ı ehl-i zevküz câm-ı vuslat beklerüz
Sâlik-i mey-hâne-i pîr-i mugânuz dem-be-dem
Kâm-rân-ı mürşid-i râh-ı hidâyet beklerüz
Murg-ı rûhum gülşen-i hüsninde yârün subh-dem
Nahl-i tende biz hemân bir hâl-i sûret beklerüz
Sanma zâhid kalb-i uşşâkı tehîdür sen gibi
Künc-i dilde gevher-i genc-i muhabbet beklerüz
Kesret-i âlemden el virdüm ayag-ı vahdete
Kim bu zâhir vahdet ile sırr-ı vahdet beklerüz
Kârbân-ı ehl-i tecrîdüz reh-i vuslatda kim
Çıkmaga Hâfız der-i dünyâda nevbet beklerüz
(Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: Yaşar Cevizli Mağazaları. 74.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 18.09.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice demlerdür ki bezm-i ayş u işret beklerüz
Biz gürûh-ı ehl-i zevküz câm-ı vuslat beklerüz
Sâlik-i mey-hâne-i pîr-i mugânuz dem-be-dem
Kâm-rân-ı mürşid-i râh-ı hidâyet beklerüz
Murg-ı rûhum gülşen-i hüsninde yârün subh-dem
Nahl-i tende biz hemân bir hâl-i sûret beklerüz
Sanma zâhid kalb-i uşşâkı tehîdür sen gibi
Künc-i dilde gevher-i genc-i muhabbet beklerüz
Kesret-i âlemden el virdüm ayag-ı vahdete
Kim bu zâhir vahdet ile sırr-ı vahdet beklerüz
Kârbân-ı ehl-i tecrîdüz reh-i vuslatda kim
Çıkmaga Hâfız der-i dünyâda nevbet beklerüz
(Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: Yaşar Cevizli Mağazaları. 74.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice demlerdür ki bezm-i ayş u işret beklerüz
Biz gürûh-ı ehl-i zevküz câm-ı vuslat beklerüz
Sâlik-i mey-hâne-i pîr-i mugânuz dem-be-dem
Kâm-rân-ı mürşid-i râh-ı hidâyet beklerüz
Murg-ı rûhum gülşen-i hüsninde yârün subh-dem
Nahl-i tende biz hemân bir hâl-i sûret beklerüz
Sanma zâhid kalb-i uşşâkı tehîdür sen gibi
Künc-i dilde gevher-i genc-i muhabbet beklerüz
Kesret-i âlemden el virdüm ayag-ı vahdete
Kim bu zâhir vahdet ile sırr-ı vahdet beklerüz
Kârbân-ı ehl-i tecrîdüz reh-i vuslatda kim
Çıkmaga Hâfız der-i dünyâda nevbet beklerüz
(Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: Yaşar Cevizli Mağazaları. 74.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Nice demlerdür ki bezm-i ayş u işret beklerüz
Biz gürûh-ı ehl-i zevküz câm-ı vuslat beklerüz
Sâlik-i mey-hâne-i pîr-i mugânuz dem-be-dem
Kâm-rân-ı mürşid-i râh-ı hidâyet beklerüz
Murg-ı rûhum gülşen-i hüsninde yârün subh-dem
Nahl-i tende biz hemân bir hâl-i sûret beklerüz
Sanma zâhid kalb-i uşşâkı tehîdür sen gibi
Künc-i dilde gevher-i genc-i muhabbet beklerüz
Kesret-i âlemden el virdüm ayag-ı vahdete
Kim bu zâhir vahdet ile sırr-ı vahdet beklerüz
Kârbân-ı ehl-i tecrîdüz reh-i vuslatda kim
Çıkmaga Hâfız der-i dünyâda nevbet beklerüz
(Yakar, Halil İbrahim (2013). Antepli Divan Şairleri. Gaziantep: Yaşar Cevizli Mağazaları. 74.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Meslek | Görüntüle |
12 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Meslek | Görüntüle |
13 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SENÂ'Î, Şeyh Ali | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | LÂMÎ PAŞA | d. 1816? - ö. 1896 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | HAMDÎ, Muhammed Hamdî Baba | d. 1845 - ö. 1908 | Madde Adı | Görüntüle |