Madde Detay
HÂFIZ, Müezzin-zâde Hâfız Ahmed Paşa
(d. ?/? - ö. 1041/1631)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Hâfız Ahmed Paşa, tahminen 971/1564 yılında doğmuştur. Sultan I. Ahmed’in kızı Ayşe Sultan’la evli olduğu için Damad Hâfız Ahmed Paşa olarak bilinir. Pomak asıllı olup Filibeli bir müezzinin oğludur. Babasının mesleğinden dolayı Müezzin-zâde olarak da anılır.
Küçük yaşlarda hıfzını tamamlayan Hâfız Ahmed Paşa, on beş yaşında İstanbul’a gider. I.Ahmet zamanında sesinin güzelliği fark edilerek Enderun’a alınan Hâfız, şair tabiatı sayesinde kısa sürede burada padişah musahipliğine kadar yükselir. 1608 başlarında Cafer Paşa'nın yerine kaptan-ı derya olarak atanır. Fakat bir süre sonra bu görevden alınır. Ardından Şam Beylerbeyi olarak atanır ve burada 7 yıl valilik yapar. Daha sonra Van, Erzurum, Bağdat, Anadolu beylerbeyliklerinde bulunmuştur.
Müezzin-zâde, Bağdat Beylerbeyliği sırasında aldığı emir üzerine Bağdat'ta isyan eden "Bekir Subaşı" üzerine yürür. Bağdat'ı 9 ay kuşatır. Bu kuşatma sırasında Bekir Subaşı'nın İran Safevîleri ile müzakerelere geçip şehri onlara bırakmak istediği öğrenilir. Aralık 1626'da bu başarısızlık dolayısıyla sadrazamlıktan ve İran serdar-ı ekremliğinden azledilir ve yerine Damad Halil Paşa getirilir. Daha sonra İstanbul'a dönen Hafız Ahmed Paşa, ikinci vezir olarak Kubbealtı vezirliği görevine devam eder. Bu dönemde I. Ahmed'in kızı ve Sultan IV. Murad'ın kız kardeşi olan Ayşe Sultan ile evlenir ve saraya damat olur. (Uzunçarşılı 2006:380)
Hâfız Ahmed Paşa, asker şairlerdendir. Onun şiirlerinde de yaşamında da askerlik hep ön plândadır. Hâfız'ın divanında hiç kasidesi yoktur; ancak Sultan I. Ahmet’in şiirlerine nazire yazarken pek çok naziresinde padişahın methine yer vermiştir. Hâfız Ahmed Paşa, her şeyden önce bir nazire şairidir. Sultan I. Ahmet’in gazellerinin çoğunu tanzir etmiştir. Hâfız’ın en çok şiirlerini tanzir ettiği ikinci bir şair de Çelebi Ahmet Efendi’dir (Uysal 2010: 12). Topkapı Sarayı I. Ahmed kütüphanesinin yemek odasında bulunan çeşme üzerindeki kitabeleri Müezzin-zâde Hâfız Ahmed Paşa yazmıştır.
Şairin Arap ve Fars edebiyatını iyi bildiği bildirilmektedir. İyi bir aruz bilgisine sahip olmasına rağmen Hâfız'ın bazı şiirlerinin önemli vezin kusurlarından sıyrılamadığı görülür.Veysi Efendi, Hâfız Ahmed Paşa’dan söz ettiği mektuplarında sık sık Hâfız’ın övgüsüne yer vermiş, cihana böyle bir vezirin gelmediğini belirtmiş, Hâfız’ın eşsiz şiirler yazdığını dile getirmiştir.
Kaynakça
Abdulkadiroğlu, Abdulkerim (hzl.) (2009). İsmail Belîğ Nuhbetü’l-Âsâr Li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.
Köprülü, Orhan Fuad (1997). "Hâfız Ahmed Paşa" İslâm Ansiklopedisi C. 15. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)(2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. Ankara: Bizim Büro Yay.
Oğraş, Rıza (hzl.) (2001). Esad Mehmed Efendi ve Bağçe-i Safâ-endûz’u. Burdur: Emirdağ Ofset.
Tosun, Serdal (hzl.) (2011). Hâfız Ahmed Paşa Divanı ve İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Uysal, Adem (hzl.) (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2006). Osmanlı Tarihi. C. 2. Ankara: TTK Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. FİLİZ KILIÇYayın Tarihi: 06.12.2013Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Askeründen yine irişdi selâmet haberi
Müjde iy şâh-ı cihân geldi beşâret haberi
Kefere kal‘alarını bıragup kaçmışlar
Varıcak askerinün anda azîmet haberi
İki sûrun haberi fethi bize virdi sürûr
Demidür tolsa cihâna bu meserret haberi
Şerbet-i nusrete kanmış kamu îmân ehli
Hak budur virdi dimâg-ı dile lezzet haberi
Berr u bahra giden askerün ola mansûr
Tapuna dâ’im ire fursat u nusret haberi
Hazret-i Hakdan umar cânile Hâfız benden
Kızıl elma alınup ire ganîmet haberi
Gazel
İy olan izzetile pâdşeh-i rûy-ı zemîn
İy olan devletile sâhib-i ‘izz u temkîn
Sensin ol mâlik-i deryâ-yı fesâhat ki eger
Söylesen nazm-ı güher-bârun olur dürr-i semîn
Bu belâgatla eger zâde-i tab‘un görse
Eyler idi sana Hassân hezârân tahsîn
Hak bilür pâdşehüm gülşen-i nazm içre senün
Gonca-i şi‘r-i terün oldı be-gâyet rengîn
Sâl-i ‘ömrün olup efrâd-ı ‘adedden ekser
Pâdşehlik idesin niçe şuhûr ile sinîn
Görüp eş‘âr-ı dürer-bârını Hâfız benden
Neye kâdir ki nazîre diye iy şâh-ı güzîn
(Uysal, Adem (hzl.) (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.126-127.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.12.2013Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Askeründen yine irişdi selâmet haberi
Müjde iy şâh-ı cihân geldi beşâret haberi
Kefere kal‘alarını bıragup kaçmışlar
Varıcak askerinün anda azîmet haberi
İki sûrun haberi fethi bize virdi sürûr
Demidür tolsa cihâna bu meserret haberi
Şerbet-i nusrete kanmış kamu îmân ehli
Hak budur virdi dimâg-ı dile lezzet haberi
Berr u bahra giden askerün ola mansûr
Tapuna dâ’im ire fursat u nusret haberi
Hazret-i Hakdan umar cânile Hâfız benden
Kızıl elma alınup ire ganîmet haberi
Gazel
İy olan izzetile pâdşeh-i rûy-ı zemîn
İy olan devletile sâhib-i ‘izz u temkîn
Sensin ol mâlik-i deryâ-yı fesâhat ki eger
Söylesen nazm-ı güher-bârun olur dürr-i semîn
Bu belâgatla eger zâde-i tab‘un görse
Eyler idi sana Hassân hezârân tahsîn
Hak bilür pâdşehüm gülşen-i nazm içre senün
Gonca-i şi‘r-i terün oldı be-gâyet rengîn
Sâl-i ‘ömrün olup efrâd-ı ‘adedden ekser
Pâdşehlik idesin niçe şuhûr ile sinîn
Görüp eş‘âr-ı dürer-bârını Hâfız benden
Neye kâdir ki nazîre diye iy şâh-ı güzîn
(Uysal, Adem (hzl.) (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.126-127.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Askeründen yine irişdi selâmet haberi
Müjde iy şâh-ı cihân geldi beşâret haberi
Kefere kal‘alarını bıragup kaçmışlar
Varıcak askerinün anda azîmet haberi
İki sûrun haberi fethi bize virdi sürûr
Demidür tolsa cihâna bu meserret haberi
Şerbet-i nusrete kanmış kamu îmân ehli
Hak budur virdi dimâg-ı dile lezzet haberi
Berr u bahra giden askerün ola mansûr
Tapuna dâ’im ire fursat u nusret haberi
Hazret-i Hakdan umar cânile Hâfız benden
Kızıl elma alınup ire ganîmet haberi
Gazel
İy olan izzetile pâdşeh-i rûy-ı zemîn
İy olan devletile sâhib-i ‘izz u temkîn
Sensin ol mâlik-i deryâ-yı fesâhat ki eger
Söylesen nazm-ı güher-bârun olur dürr-i semîn
Bu belâgatla eger zâde-i tab‘un görse
Eyler idi sana Hassân hezârân tahsîn
Hak bilür pâdşehüm gülşen-i nazm içre senün
Gonca-i şi‘r-i terün oldı be-gâyet rengîn
Sâl-i ‘ömrün olup efrâd-ı ‘adedden ekser
Pâdşehlik idesin niçe şuhûr ile sinîn
Görüp eş‘âr-ı dürer-bârını Hâfız benden
Neye kâdir ki nazîre diye iy şâh-ı güzîn
(Uysal, Adem (hzl.) (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.126-127.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Askeründen yine irişdi selâmet haberi
Müjde iy şâh-ı cihân geldi beşâret haberi
Kefere kal‘alarını bıragup kaçmışlar
Varıcak askerinün anda azîmet haberi
İki sûrun haberi fethi bize virdi sürûr
Demidür tolsa cihâna bu meserret haberi
Şerbet-i nusrete kanmış kamu îmân ehli
Hak budur virdi dimâg-ı dile lezzet haberi
Berr u bahra giden askerün ola mansûr
Tapuna dâ’im ire fursat u nusret haberi
Hazret-i Hakdan umar cânile Hâfız benden
Kızıl elma alınup ire ganîmet haberi
Gazel
İy olan izzetile pâdşeh-i rûy-ı zemîn
İy olan devletile sâhib-i ‘izz u temkîn
Sensin ol mâlik-i deryâ-yı fesâhat ki eger
Söylesen nazm-ı güher-bârun olur dürr-i semîn
Bu belâgatla eger zâde-i tab‘un görse
Eyler idi sana Hassân hezârân tahsîn
Hak bilür pâdşehüm gülşen-i nazm içre senün
Gonca-i şi‘r-i terün oldı be-gâyet rengîn
Sâl-i ‘ömrün olup efrâd-ı ‘adedden ekser
Pâdşehlik idesin niçe şuhûr ile sinîn
Görüp eş‘âr-ı dürer-bârını Hâfız benden
Neye kâdir ki nazîre diye iy şâh-ı güzîn
(Uysal, Adem (hzl.) (2010). Hâfız Ahmed Paşa Divanı (Metin-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.126-127.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Meslek | Görüntüle |
12 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Meslek | Görüntüle |
13 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | AŞKÎ, Mustafa Aşkî Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | CEFÂYÎ, Fistancıoğlu, Muslihuddîn Halife/Mestancıoğlu | d. 1473 - ö. 1543 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | FERRÎ, Mehmed Efendi | d. 1756 - ö. 1805 | Madde Adı | Görüntüle |