Madde Detay

Hasibe Hatun, 1880 veya 1885 yılında Kahramanmaraş'ın Andırın ilçesine bağlı Gökahmetli köyünde doğmuştur (Turan vd. 2014: 268). Kara Mehmet Ağa’nın üç kızından biridir. Henüz on dört yaşına girdiğinde Darendeli (Malatya) Mustafa Ağa ile evlendirilmiştir (Çınar 2008: 33). Mustafa Ağa, 1915-1917 yılları arasında Kadirli (Osmaniye'nin ilçesi) Belediye Başkanlığı yapmıştır. Bulunduğu muhitin saygın ailelerinden birinde doğup, yine tanınan bir aileye gelin giden Hasibe Hatun, söz söylemedeki ustalığı ile tanınmıştır. Hasibe Hatun'un Telli Hatun ve Fatiş Hatun adınaki diğer kız kardeşleri de söz söylemede usta kişilerdir.

Eşi Mustafa Ağa ve çocuklarını genç yaşta kaybetmenin acısını yaşamış olan Hasibe Hatun, ölümün vermiş olduğu acı üzerine söylediği ağıtları ile yöresinde meşhur olmuştur. Ali Rıza Yalgın, Yaşar Kemal, Cezmi Yurtsever ve Çukurova yöresinde ağıtlar üzerine derleme yapan birçok araştırmacı, çalışmalarında ondan bahseder. Ağıtçılığı dışında çete kurup millî mücadeleye de katılmıştır. Hasibe Hatun, 1945 yılında Kadirli'de vefat etmiştir.

Hasibe Hatun ve kardeşleri ağıt söylemekte usta kişilerdir. Genç yaşta eşini ve çocuklarını kaybetmenin acısını ağıtlarına döken Hasibe Hatun, aynı zamanda usta malı şiir söyleme geleneğini de devam ettiren kişilerden biridir. Topluluk içinde bulunduğu birçok yerde söz söyleme sanatının inceliklerini kullanan şair, söz ve şiirlerinde yetiştiği yörenin kültürünün izlerini sade bir dille aktarmıştır. O, Andırın'ın sözlü belleğini taşıyan yaratımlarını, millî mücadele ruhu ile birleştirerek adeta yörenin sözcüsü olmuştur. Hasibe Hatun'un eserlerinde, Toroslar'da yaşayan Türkmen kadınlarının hayata bakış açısını görmek mümkündür. Ali Rıza Yalgın, Hasibe Hatun’dan Karacaoğlan’a ait olduğu düşünülen bir çok şiiri eserine almıştır. Çukurova yöresinde (Andırın, Kadirli ve Kahramanmaraş) Hasibe Hatun ve kardeşleri söz söylemedeki maharetleri ile tanınmışlardır. Yaşar Kemal, "Ağıtlar" isimli eserinde Hasibe Hatun ve kardeşi Telli Hatun için şunları söyler: "Dağlarda, ovada ağıtçılıkta büyük ünleri vardı. Onlar hangi ölüye ağıt yakmaya gitmişlerse o ölü sağlığındakinden de çok değer kazanıyor, saygınlaşıyordu. Onların ağıtları dillerden dillere de dolaşırdı... O bir aşıktı da. Ondan da hem kendi, hem de başkalarının ağıtlarını yazdım." (Kemal 1993: 9).

Ali Rıza Yalman, Cenup'ta Türkmen Oymakları -II- isimli çalışmasında Hasibe Hatun'dan derlediği bilgileri; "Halk şairi bir teyzenin sözleri" tanımlaması ile aktarmıştır. Yalman, eserinin içinde yer alan "Türkmenler'de Kadın" başlıklı bölümde Hasibe Hatun ile 22.04.1933 tarihinde yapmış olduğu söyleşiye bağlı olarak, bir halk şairinin kadınları nasıl tanımladığından bahseder. Türkmen oymaklarından olan kadın bir âşığın, kendi cinsinin özelliklerini sıralarken kullandığı sınıflandırma, Dede Korkut Hikâyeleri'nin Mukaddime kısmında yapılan sınıflandırmayı çağrıştırır (Yalman 1977: 379). Hasibe Hatun'un, gittiği bir cenaze töreninde, ölenin yakınlarının ısrarla ağıt yakmasını istemeleri üzerine; "Ben ölüye ölü demem/ Ölü benim olmayınca/ Biricik biricik tükenir mi/ Kırkı birden ölmeyince" demesi, "ağıt-fıkra" olarak dilden dile dolaşmaktadır.

Hasibe Hatun, ölüm veya diğer üzücü olaylar üzerine yaktığı ağıtlar dışında, söz ustalarının şiirlerini de hafızasında tutan ve âşıklık geleneğinin devamlılığını sağlayan biridir. Hatay'ın alınması üzerine âşıklar meydanında söylediği şiir (Turan vd. 2014: 268) tasvir ve tamlamalar bakımından sanatındaki zenginliği göstermektedir. Söylediği ağıt, türkü ve hikâyelerde akıcı bir dil kullandığı rahatlıkla görülür. Hasibe Hatun'un, nüktedanlığı, hazırcevaplığı ve mücadeleci kişiliğini eserlerinde görmek mümkündür.