Madde Detay
HÜZNÎ, İbrahim
(d. ?/? - ö. ?/?)
Âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı İbrahim olan âşık, şiirlerinde Hüznî mahlasını kullanmıştır (Ergun 1927: 43; Uraz 1939-1940: 25). Kayseri’de doğan âşık hakkında kaynaklarda fazla bilgi yer almamakla birlikte Fahri Bilge’ye ait bir defterde Kayseri’nin Alacamescit Mahallesi’nden olduğu ve bu mahallede yaşamış olan Demircioğulları ailesine mensup olduğu belirtilmiştir (Çapraz 2008: 295). Doğum ve ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte 19. yüzyılın ikinci yarısında yaşadığı düşünülmektedir (Uraz 1939-1940: 25). Şiirlerinde Arapça ve Farsça kelime ve terkipleri fazlaca kullanmış olmasına bakılarak az çok medrese tahsili gördüğü söylenebilir. Ayrıca, ona ait koşmadan hareketle uzun yıllar gurbette kaldığı düşünülebilir.
Hüznî’ye ait şiirlerin tamamı Sadeddin Nüzhet Ergun’un Halk Şairleri adlı eserinde bulunmaktadır (Ergun 1927: 43-47). Bu eserde Hüznî’ye ait bir koşma, bir destan ve bir semainin sadece makta beyti bulunmaktadır. Fahri Bilge’ye ait defterde ise Hüznî’nin Âşık Rûzî için söylediği tek dörtlükten ibaret bir taşlaması bulunmaktadır (Çapraz 2008: 295).
Sadeddin Nüzhet Ergun’un aktardığı bilgilere göre Hüznî, güzel kanun çalan, atışmalar yapmak maksadıyla diyar diyar dolaşan gezgin bir âşıktır. Sazda ve sözde Kayserili Âşık Rûzî’nin (1839-1899) tesirinde kalmıştır (Ergun 1927: 43). Kayseri’de Âşık Rûzî ve son devir Mevlevîlerinden Kayserili Ahmet Remzi Akyürek ile birlikte sazlı-sözlü fasıllara katılmıştır (Çapraz 2008: 295). Ayrıca Sadeddin Nüzhet Ergun, Hüznî’nin 1305/1889 yılında bir defa Konya’ya gittiğini ve Mevlânâ’yı irticalen söylemiş olduğu bir semai ile methettiğini kaydetmiştir (Ergun 1927: 43). Semai’de “Sana ta’zîmen istikbâl durur üçler huzurunda / Bu Hüznî bendeni memnun et Sultan Mevlânâ” şeklinde Mevlânâ’ya seslenen Hüznî’nin Mevleviliğe intisap etmiş bir âşık olduğu düşünülebilir. Murat Uraz, Hüznî’nin sanatı ve üslubu hakkında “koşmaları ile tanınmış ve sevilmiş bir halk şairi idi. Bazı vakalar hakkında söylenmiş birkaç destanı da vardır. Bunlarda koşmaları kadar muvaffak olamamıştır.” (Uraz 1939-1940: 25) değerlendirmesinde bulunmuştur.
Şiirlerinde mahlasına da uygun bir şekilde kederle karışık bir söyleyişe sahip olan Hüznî’nin doğal ve içten bir ifade tarzı vardır. Ona ait tek koşmada gurbet teması işlenmiş olup sürekli olarak felekten şikâyet söz konusudur. Kırk iki dörtlükten oluşan destanında ise insanın ve kâinatın vasıfları ‘vahdet-i vücud’ anlayışı çerçevesinde ele alınmaktadır. Destanda anlatım tutumu bakımından bilgilendirmeye yönelik işleyiş tarzının hâkim olduğu görülmektedir.
Kaynakça
Çapraz, Erhan (2008). Fahri Bilge Defterleri Işığında Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri. Kayseri: Laçin Yay.
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası.
Uraz, Murat (1939-1940). Türk Edip ve Şairleri-I. İstanbul: Numune Basımevi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ERHAN ÇAPRAZYayın Tarihi: 09.09.2013Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Gel beni gurbette ağlatıp gezme
Yeter cevrettiğin canıma felek
Hicrân gayretiyle bağrımı ezme
Hasret koydun hânümânıma felek
Akıtıp dîdeden cûyi-veş hûnu
Dîger-gûn eyledin dâğ-ı derûnu
Dar ettin başıma çerh-i gerdûnu
Kastın nedir bilmem canıma felek
Hüznî’yim gurbete attın taşımı
Tükenmez kavgaya koydun başımı
Perîşân eyledin dil nakkâşımı
Gâlibâ susadın kanıma felek
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43.
Destan
Kâinat esrâr-ı ademde iken
Bak ne suret verdi Cenâb-ı Yezdân
Mükevvenât sırr-ı mübhemde iken
Gör nice halk etti hallâk-ı cihân
Can kulağın açup dinle bu hâli
Terk eyle bir parça kîl ile kâli
Hilkât-i eşyanın budur ahvâli
Bir bir sana hepsin ideyim beyân
…
Yazdım evsâfını fahr-i cihânın
Tükenir mi vasfı rûh-ı revanın
Meclis-i irfânda Hüznî destânın
Hayr ile yâd etsin dinleyen ihvân
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43-47.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 09.09.2013Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Gel beni gurbette ağlatıp gezme
Yeter cevrettiğin canıma felek
Hicrân gayretiyle bağrımı ezme
Hasret koydun hânümânıma felek
Akıtıp dîdeden cûyi-veş hûnu
Dîger-gûn eyledin dâğ-ı derûnu
Dar ettin başıma çerh-i gerdûnu
Kastın nedir bilmem canıma felek
Hüznî’yim gurbete attın taşımı
Tükenmez kavgaya koydun başımı
Perîşân eyledin dil nakkâşımı
Gâlibâ susadın kanıma felek
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43.
Destan
Kâinat esrâr-ı ademde iken
Bak ne suret verdi Cenâb-ı Yezdân
Mükevvenât sırr-ı mübhemde iken
Gör nice halk etti hallâk-ı cihân
Can kulağın açup dinle bu hâli
Terk eyle bir parça kîl ile kâli
Hilkât-i eşyanın budur ahvâli
Bir bir sana hepsin ideyim beyân
…
Yazdım evsâfını fahr-i cihânın
Tükenir mi vasfı rûh-ı revanın
Meclis-i irfânda Hüznî destânın
Hayr ile yâd etsin dinleyen ihvân
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43-47.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Gel beni gurbette ağlatıp gezme
Yeter cevrettiğin canıma felek
Hicrân gayretiyle bağrımı ezme
Hasret koydun hânümânıma felek
Akıtıp dîdeden cûyi-veş hûnu
Dîger-gûn eyledin dâğ-ı derûnu
Dar ettin başıma çerh-i gerdûnu
Kastın nedir bilmem canıma felek
Hüznî’yim gurbete attın taşımı
Tükenmez kavgaya koydun başımı
Perîşân eyledin dil nakkâşımı
Gâlibâ susadın kanıma felek
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43.
Destan
Kâinat esrâr-ı ademde iken
Bak ne suret verdi Cenâb-ı Yezdân
Mükevvenât sırr-ı mübhemde iken
Gör nice halk etti hallâk-ı cihân
Can kulağın açup dinle bu hâli
Terk eyle bir parça kîl ile kâli
Hilkât-i eşyanın budur ahvâli
Bir bir sana hepsin ideyim beyân
…
Yazdım evsâfını fahr-i cihânın
Tükenir mi vasfı rûh-ı revanın
Meclis-i irfânda Hüznî destânın
Hayr ile yâd etsin dinleyen ihvân
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43-47.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Koşma
Gel beni gurbette ağlatıp gezme
Yeter cevrettiğin canıma felek
Hicrân gayretiyle bağrımı ezme
Hasret koydun hânümânıma felek
Akıtıp dîdeden cûyi-veş hûnu
Dîger-gûn eyledin dâğ-ı derûnu
Dar ettin başıma çerh-i gerdûnu
Kastın nedir bilmem canıma felek
Hüznî’yim gurbete attın taşımı
Tükenmez kavgaya koydun başımı
Perîşân eyledin dil nakkâşımı
Gâlibâ susadın kanıma felek
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43.
Destan
Kâinat esrâr-ı ademde iken
Bak ne suret verdi Cenâb-ı Yezdân
Mükevvenât sırr-ı mübhemde iken
Gör nice halk etti hallâk-ı cihân
Can kulağın açup dinle bu hâli
Terk eyle bir parça kîl ile kâli
Hilkât-i eşyanın budur ahvâli
Bir bir sana hepsin ideyim beyân
…
Yazdım evsâfını fahr-i cihânın
Tükenir mi vasfı rûh-ı revanın
Meclis-i irfânda Hüznî destânın
Hayr ile yâd etsin dinleyen ihvân
Ergun, Sadeddin Nüzhet (1927). Halk Şairleri (Birinci Kitap). İstanbul: Şirket-i Mertebiye Matbaası. 43-47.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Galip Ayata | d. 11 Haziran 1945 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | NÂ'İL | d. 1824 - ö. 1885 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | DÂVÛD-I KAYSERİ, Şerafeddin Davûd b. Mahmud b. Mehmed | d. ? - ö. 1349 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Galip Ayata | d. 11 Haziran 1945 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NÂ'İL | d. 1824 - ö. 1885 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | DÂVÛD-I KAYSERİ, Şerafeddin Davûd b. Mahmud b. Mehmed | d. ? - ö. 1349 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Galip Ayata | d. 11 Haziran 1945 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NÂ'İL | d. 1824 - ö. 1885 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | DÂVÛD-I KAYSERİ, Şerafeddin Davûd b. Mahmud b. Mehmed | d. ? - ö. 1349 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Galip Ayata | d. 11 Haziran 1945 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | NÂ'İL | d. 1824 - ö. 1885 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | DÂVÛD-I KAYSERİ, Şerafeddin Davûd b. Mahmud b. Mehmed | d. ? - ö. 1349 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | Galip Ayata | d. 11 Haziran 1945 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | NÂ'İL | d. 1824 - ö. 1885 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | DÂVÛD-I KAYSERİ, Şerafeddin Davûd b. Mahmud b. Mehmed | d. ? - ö. 1349 | Madde Adı | Görüntüle |