Madde Detay
HUZÛRÎ, Gelibolulu
(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
16. yüzyıl şairlerindendir. Huzûrî-yi Mevlevî olarak da anılan ve hakkında yalnızca Latifi ve Âşık Çelebi tezkirelerinde kısa bir bilgi mevcut olan şairin doğum yeri Gelibolu’dur. Doğum tarihi bilinmemekte, ölüm tarihiyle ilgili olarak Yavuz Sultan Selîm’in padişahlığının son dönemlerinde vefat ettiği bilgisi bulunmaktadır. Huzûrî, mutasavvıf şairlerdendir. Latifi onun Mevlevî olduğu bilgisini vermektedir. Buna göre, fakirlik ve fena yolunu tutmuş, Hakk’a yönelip tevekkül etmiş dünyanın sıkıntılarına sabredip dayanmış, gönlünde Allah sevgisine yer vermiş, ondan gayrısını düşman bilmiştir.
Şairin bilinen tek eseri Esrâr-nâme’dir. Feriduddin Attar’dan tercüme ettiğini söylediği eserde Mevlâna, Hâfız, Şeyhî gibi büyük şair ve mutasavvıflardan etkilendiği görülmektedir. Edebiyatımız üzerinde büyük etkilere sahip olan Feridüddin Attar’ın eserleri birçok şair tarafından tercüme edilmiştir. Tercüme edilen bu eserlerden biri de Esrâr-Nâme’dir. Bu tercümelerin en çok bilinenleri; Tebrizli Ahmedî, Molla Abdullah Simâvî (İlâhî), Huzûrî-i Mevlevî ve Şeyh Latîfî ile Lâmekânî’ye ait olanlardır.
Esrâr-nâme, peygamber kıssaları, evliya menkıbleri ve kısa hikâyelerden meydana getirilmiş bir nasihat kitabıdır. Mesnevi türünde yazılmış olan eserin nüshaları 3000-3500 beyit arasında değişmektedir.
Esrâr-nâme’nin bölümleri klasik bir mesnevi tertibi şeklindedir, “Besmele” ile başlayıp, “Tevhid”, “Na't”, “Çar-yar-ı Güzin” vb. dinî bölümlerle devam etmektedir. Hikâye ve nasihatlerin bulunduğu asıl metin bölümü ise bu kısımlardan sonra gelmektedir. Bu bölümlerdeki hikayelerin büyük bir kısmı, sûfî vaizlerin anlattıkları dokunaklı hikâyelerin nazmedilmiş şeklinden ibarettir. Nitekim eserlerinde Ahmed el-Gazzâlî’nin vaazlarında anlattığı hikâyelerin hepsine rastlandığı gibi İbn Sînâ, Ebû Said-i Ebü’l-Hayr, Sühreverdî el-Maktûl, Muhammed El-Gazzâlî gibi menkıbevî hikâyelerden faydalanmıştır.
Hikâyelerin bazıları içerikleri itibariyle peş peşe gelmekte, bazılarının ise arkasından müstakil bölümler halinde nasihatler bulunmaktadır. Eserin düzenlenmesinde çerçeve hikâye mevcut değildir, ancak hikâyelerde işlenen konular takip eden hikâye ile bir bütünlük oluşturmakta, verilmek istenen nasihat pekiştirilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca her hikâyenin arkasından konuyla bağlantılı ahlaki veya dinî bir öğüt yer almaktadır.
Türkiye’deki farklı kütüphanelerde çokça nüshaları bulunan eser, Ayşe Çelebioğlu tarafından doktora tezi olarak hazırlanmıştır.
Kaynakça
Ayan, Gönül (hzl.) (1996). Tebrizli Ahmedî, Esrâr-nâme, (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
Çelebioğlu, Ayşe (2011). Huzûrî ve Manzum Esrâr-nâme Tercümesi. DoktoraTezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Şahinoğlu, M. Nazif (1991). İslâm Ansiklopedisi. C.IV. İstanbul: TDV Yay.
Şentürk, Ahmet Atillâ ve Ahmet Kartal (2004). Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yay.
Tuğluk, Halil İbrahim (2008). “Lâmekânî Hüseyin’in Esrâr-nâme Tercümesi”. Turkish Studies (3/4): 818-865.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞE ÇELEBİOĞLUYayın Tarihi: 27.07.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Güncelleme Tarihi:
Esrâr-nâme’den
Gel iy sâzende-i kânûn-ı esrâr
Cemâlü’l-Hak ya’nî Hâce ‘Attâr
Müsellemdür saña gevher-feşânlık
Ki sende hatmdür esrâr-dânlık
Bu bâguñ bülbül-i gûyâsı sensin
Vücûduñ Kâf’ınuñ ‘ankâsı sensin
Bu mûsîkâra gel mûsîca yâr ol
Gam-ı ışkıyla söz ü sâza yâr ol
Demüñ bir dem bu sâza hem-dem eyle
Demüñden cân dimâguñ hurrem eyle
Dem urmak çün senüñdür bu hevâdan
Muhayyer eyle uşşâkı nevâdan
Ser âgâz eyle sözi sâza başla
Hicâzî perdeden şeh-nâza başla
Huzurî olmak isterseñ halefden
Kıl istimdâd ervâh-ı selefden
Kemer baglan bu yolda merd-vâr ol
Çü girdüñ işbu meydâna süvâr ol
Sühan sahnında çün çevgân senüñdür
Fesâhat topın ur meydân senüñdür
Bu baguñ şimdi sensin andelîbi
Cihân bostânınuñ murg-ı garîbi
Velîkin gırra olma dîve zinhâr
Hazer kıl virme tahtuñ dîve zinhâr
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 27.07.2013Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Güncelleme Tarihi:
Esrâr-nâme’den
Gel iy sâzende-i kânûn-ı esrâr
Cemâlü’l-Hak ya’nî Hâce ‘Attâr
Müsellemdür saña gevher-feşânlık
Ki sende hatmdür esrâr-dânlık
Bu bâguñ bülbül-i gûyâsı sensin
Vücûduñ Kâf’ınuñ ‘ankâsı sensin
Bu mûsîkâra gel mûsîca yâr ol
Gam-ı ışkıyla söz ü sâza yâr ol
Demüñ bir dem bu sâza hem-dem eyle
Demüñden cân dimâguñ hurrem eyle
Dem urmak çün senüñdür bu hevâdan
Muhayyer eyle uşşâkı nevâdan
Ser âgâz eyle sözi sâza başla
Hicâzî perdeden şeh-nâza başla
Huzurî olmak isterseñ halefden
Kıl istimdâd ervâh-ı selefden
Kemer baglan bu yolda merd-vâr ol
Çü girdüñ işbu meydâna süvâr ol
Sühan sahnında çün çevgân senüñdür
Fesâhat topın ur meydân senüñdür
Bu baguñ şimdi sensin andelîbi
Cihân bostânınuñ murg-ı garîbi
Velîkin gırra olma dîve zinhâr
Hazer kıl virme tahtuñ dîve zinhâr
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 31.10.2020Eserlerinden Örnekler
Güncelleme Tarihi:
Esrâr-nâme’den
Gel iy sâzende-i kânûn-ı esrâr
Cemâlü’l-Hak ya’nî Hâce ‘Attâr
Müsellemdür saña gevher-feşânlık
Ki sende hatmdür esrâr-dânlık
Bu bâguñ bülbül-i gûyâsı sensin
Vücûduñ Kâf’ınuñ ‘ankâsı sensin
Bu mûsîkâra gel mûsîca yâr ol
Gam-ı ışkıyla söz ü sâza yâr ol
Demüñ bir dem bu sâza hem-dem eyle
Demüñden cân dimâguñ hurrem eyle
Dem urmak çün senüñdür bu hevâdan
Muhayyer eyle uşşâkı nevâdan
Ser âgâz eyle sözi sâza başla
Hicâzî perdeden şeh-nâza başla
Huzurî olmak isterseñ halefden
Kıl istimdâd ervâh-ı selefden
Kemer baglan bu yolda merd-vâr ol
Çü girdüñ işbu meydâna süvâr ol
Sühan sahnında çün çevgân senüñdür
Fesâhat topın ur meydân senüñdür
Bu baguñ şimdi sensin andelîbi
Cihân bostânınuñ murg-ı garîbi
Velîkin gırra olma dîve zinhâr
Hazer kıl virme tahtuñ dîve zinhâr
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Güncelleme Tarihi:
Esrâr-nâme’den
Gel iy sâzende-i kânûn-ı esrâr
Cemâlü’l-Hak ya’nî Hâce ‘Attâr
Müsellemdür saña gevher-feşânlık
Ki sende hatmdür esrâr-dânlık
Bu bâguñ bülbül-i gûyâsı sensin
Vücûduñ Kâf’ınuñ ‘ankâsı sensin
Bu mûsîkâra gel mûsîca yâr ol
Gam-ı ışkıyla söz ü sâza yâr ol
Demüñ bir dem bu sâza hem-dem eyle
Demüñden cân dimâguñ hurrem eyle
Dem urmak çün senüñdür bu hevâdan
Muhayyer eyle uşşâkı nevâdan
Ser âgâz eyle sözi sâza başla
Hicâzî perdeden şeh-nâza başla
Huzurî olmak isterseñ halefden
Kıl istimdâd ervâh-ı selefden
Kemer baglan bu yolda merd-vâr ol
Çü girdüñ işbu meydâna süvâr ol
Sühan sahnında çün çevgân senüñdür
Fesâhat topın ur meydân senüñdür
Bu baguñ şimdi sensin andelîbi
Cihân bostânınuñ murg-ı garîbi
Velîkin gırra olma dîve zinhâr
Hazer kıl virme tahtuñ dîve zinhâr
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ÂLÎ/ÇEŞMÎ, Gelibolulu Mustafa | d. 1541 - ö. 1600 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | KIVÂMÎ | d. ? - ö. 1512 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | VECHÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ÂLÎ/ÇEŞMÎ, Gelibolulu Mustafa | d. 1541 - ö. 1600 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | KIVÂMÎ | d. ? - ö. 1512 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | VECHÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ÂLÎ/ÇEŞMÎ, Gelibolulu Mustafa | d. 1541 - ö. 1600 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KIVÂMÎ | d. ? - ö. 1512 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | VECHÎ | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | ÂLÎ/ÇEŞMÎ, Gelibolulu Mustafa | d. 1541 - ö. 1600 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | KIVÂMÎ | d. ? - ö. 1512 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | VECHÎ | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | ÂLÎ/ÇEŞMÎ, Gelibolulu Mustafa | d. 1541 - ö. 1600 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | KIVÂMÎ | d. ? - ö. 1512 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | VECHÎ | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |