ÎDÎ, Bayram

(d. ?/? - ö. 1100-01/1689-90)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Bayram olduğu için ‘Îdî mahlasını kullandı. Halep’te doğdu, İstanbul’a geldi. Medrese öğrenimini tamamlayıp mülazım oldu. Anadolu şehirlerinde mesleğinde yükselerek kadılık yaptı (Cunbur 2004: 247). Safâyî’ye göre 1100/1689 (Çapan 2005: 396), İsmail Belîğ’e göre 1101/1690’da (Abdülkadiroğlu 1999: 285) vefat etti.

‘Îdî’nin tezkirelerde yer alan şiirleri vardır. Seyrek-zâde Tezkiresi’nde Mecmua’sı bulunduğu kayıtlıdır (Abdülkadiroğlu 1999: 285). Bunun yanı sıra İstanbul Büyükşehir Belediyesi Taksim Atatürk Kitaplığı O.E. Böl. Nu.: 837/4’te kayıtlı olan 317 beyitlik Na’t-ı Şerîf başlıklı na’t, hilye ve miraciye içerikli bir manzume de ‘Îdî adına kayıtlıdır. Kaynaklarda ‘Îdî mahlaslı birkaç şair bulunmaktadır ve bunlardan birine ait böyle bir manzumenin varlığından söz edilmemektedir. Söz konusu manzumenin sonunda yer alan ve 1082/1671 yılını veren tarih mısrasından hareketle manzumenin sahibinin 1689-90 yılında vefat etmiş olan Halepli ‘Îdî olduğu söylenebilir. Ancak eserin sahibinin kaynaklara adı geçmemiş ‘Îdî mahlaslı başka bir şair olma ihtimali de gözden uzak tutulmamalıdır (Erdoğan 2013: 299).

Kaynakça

Abdülkadiroğlu, Abdülkerim (hzl.) (1999). Nuhbetü’l-Âsâs fi Zeyl-i Zübdeti’l-Eş’âr. Ankara: AKM Yay.

Cunbur, Müjgan (2004). “İydî”. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C.5. Ankara: AKM Yay.

Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî. Ankara: AKM Yay.

Erdoğan, Mehtap (2013). Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler. İstanbul: Kitabevi Yay.

Keskin, Mustafa, Ayhan Öztürk ve Ramazan Tosun (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. C. II. İstanbul: Sebil Yayınevi.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.II. Ankara: Bizim Büro Yay.

Özcan, Abdülkadir (hzl.) (1989). Şakaik-i Nu’maniyye ve Zeyilleri Vekayiü’l-Fudalâ. C. II-III. İstanbul: Çağrı Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHTAP ERDOĞAN
Yayın Tarihi: 11.03.2014
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Âşıkım âşık figân u âh mahremdir bana

Nağme-i sâz u tarab feryâd-ı mâtemdir bana

Mest-i mey-pervâ-yı aşkım bâde bilmem neydügin

Serde dâğ-ı âteşînim sâgar-ı Cem’dir bana

Pîşe-zâr-ı gamda tenhâ eylemem âh u enîn

Nâle-i kuhsâr-ı dil bir hûb hem-demdir bana

Olmazam memnûn câm-ı bâde-i bezm-i felek

Sâgar-ı leb-rîz-i işret çeşm-i pür-nemdir bana

Iydiyim ben olmazam bülbül-sıfat gülşen taleb

Sîne-i pür-dâğ çün bir bâğ-ı hurremdir bana

(Çapan, Pervin (hzl.) (2005). Mustafa Safâyî Efendi, Tezkire-i Safâyî. Ankara: AKM Yay. 396.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808Doğum YeriGörüntüle
2VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84Doğum YeriGörüntüle
3LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808Doğum YılıGörüntüle
5VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84Doğum YılıGörüntüle
6LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808Ölüm YılıGörüntüle
8VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84Ölüm YılıGörüntüle
9LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808MeslekGörüntüle
11VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84MeslekGörüntüle
12LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FENNÎ, Gazi Ahmed Paşa-zâded. 1785-86 - ö. Ağustos 1808Madde AdıGörüntüle
17VEFÂYÎ, Şeyh Ebû Bekir Vefâyî Deded. 1471-72 - ö. 1583-84Madde AdıGörüntüle
18LATİFÎ, Latîfî-i Hanende, Haleplid. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle