İLMÎ, Ahmed Çelebi

(d. ?/? - ö. Zilhicce 1151/Mart-Nisan 1739)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 18. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Trabzon’da doğdu. Doğum tarihi bilinmemektedir. Asıl adı Ahmed’dir. İlmî Ahmed Çelebi olarak tanındı. Medrese öğrenimi gördü. 1117/1705-06 yılında İstanbul’da Revânî Çelebi Medresesi’ne müderris oldu. Müderrislik görevine Gebze’de Mustafa Paşa Medresesinde devam etti. Damad İbrahim Paşa’nın vezirliği sırasında 1123/1711 yılında Sahn-ı Seman medreselerinden birine atandı. Aynı yıl Harameyn müfettişliğine getirildi. Daha sonra Süleymaniye medreselerinden birine müderris oldu. Rebiyülevvel 1133/Ocak 1721’de Halep kadısı oldu. Bu görevinden bir yıl sonra Rebiyülâhır 1134/Ocak-Şubat 1722’de azledildi ve Kepsut kazası arpalık olarak verildi. Muharrem 1136/Ekim 1723’te Medine, 1141/1728’da Mısır, 1148/1735-36 ve 1150/1737-38’de Anadolu payesiyle ikinci kez İstanbul kadılığına atandı. 1151/1738-1739’da Larende’ye sürüldü. Zilhicce 1151/Mart-Nisan 1739’da Larende’de vefat etti.

İlmi ve fazileti ile huzur dersleri verme şerefine kavuşan bir ilim adamıydı. Türkçeden başka Arapça şiirleri de vardır.Damad İbrahim Paşa’nın yaptırdığı kütüphanenin kitabesine “Beytun ma‘mûrun li-‘ilmin iz bedâ / Zalle târîhan matâfu’l-fâzılîn (İlmin mamur evi ortaya çıktığında faziletlerin ziyaret yeri ona tarih oldu)” Arapça bir beyit ile tarih düşürdü (İnce 2005: 514).

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî. C. 3. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 794.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâsı (İnceleme-Tenkitli Metin-İndeks-Sözlük). Ankara: AKM Yay. 231.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 512-515.

İnce, Adnan, M. Yüksel (2004). “İlmî”. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 5. Ankara: AKM Yay. 174.

İpekten, Halûk, M. İsen, R. Toparlı, N. Okçu, T. Karabey (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: KTB Yay. 228.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 696.

Müstakîm-zâde Süleyman Sa’deddin Efendi (2000). Mecelletü’n-Nisâb (Tıpkıbasım). Ankara: KB Yay. 323a.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). “İlmî Ahmed Çelebi (Trabzonlu)”. C. 4.İstanbul: Dergâh Yay. 370.

Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri (Osmanlı Dönemi). C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 55-56.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİK
Yayın Tarihi: 14.04.2014
Güncelleme Tarihi: 11.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Beyt

Girye-i hûn-âbe-i çeşm-i dil-i şûrîdedir

Şâhid-i halvet-nişîne hande-i râz etdiren

 

Ol hilâl-ebrû ile lâf etme ey meh kim anı

Nûr-ı hurşîd-i ezeldir çehre-perdâz etdiren

 

Vâsıf-ı la‘l-i lebindir kilk-i ‘İlmî pes odur

Safha-i ‘âlemde sana tarh-ı î‘câz etdiren

(Ve lehû)

Ey şîve-i hattın sebeb-i sa‘y ü temeşşuk

Rûhâniyet-i hüsn-i hatın ‘ayn-ı te‘aşşuk

 

Ta‘lîkın ile etdin o şûhu hele allâk

Bir kez de gerekmez mi ana ta‘lîm-i te‘alluk

(İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü’ş-Şu‘arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 513-515.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1SAKAOĞLUd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015Doğum YeriGörüntüle
3Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982Doğum YeriGörüntüle
4SAKAOĞLUd. ? - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015Doğum YılıGörüntüle
6Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982Doğum YılıGörüntüle
7SAKAOĞLUd. ? - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015Ölüm YılıGörüntüle
9Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982Ölüm YılıGörüntüle
10SAKAOĞLUd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015MeslekGörüntüle
12Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982MeslekGörüntüle
13SAKAOĞLUd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SAKAOĞLUd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Mustafa Kemal Sayıld. 1 Ocak 1925 - ö. 12 Şubat 2015Madde AdıGörüntüle
18Numan Sabit Osmançelebioğlud. 1896 - ö. 24 Kasım 1982Madde AdıGörüntüle