Madde Detay
KARÂRÎ, Tahir
(d. 1241/1835/1826 - ö. ?/1915)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Âşık Tahir Karârî H.1241/ M.1825-26 yılında Erzurum’un Nenehatun Kasabası’nda doğdu. Küçük yaşta ailesi ile birlikte Akçaabat’a gelerek Dürbinar Mahallesi’ne yerleşti. Zülâl adında bir kızla evlenen Âşık Tahir Karârî ömrünün sonuna kadar Akçaabat’ta yaşamış ve 27 Mart R.1331 /9 Nisan M.1915 tarihinde burada ölmüş ve mahalle kabristanına gömülmüştür. Dr. Mustafa Duman ölüm tarihini 27 Mart 1913 olarak göstermektedir. Burada yanlışlık vardır. Karârî’nin Muzaffer Lermioğlu tarafından Akçaabat –Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş –Hicret Hatıraları adlı eserinde ölüm tarihi olarak verilen 27 Mart 1331 Rûmî (Mâlî) tarihinin Milâdî karşılığı 9 Nisan 1915 tarihine tekabül etmektedir (Yüksel 1993: 301; Lermioğlu 2011:176).
Âşık Karârî’nin bir halk şairi olarak destanlar, türkü ve koşmalar söylemiştir. Şairlerle atışmaları da olmuştur. Ancak, tespit edilebilen az sayıda destan dışında şiirleri unutulup gitmiştir. Bugün elde bulunan destanlarından biri, Batum deniz fenerini, arkadaşlarıyla yaptığı baskınla alıp Trabzon’a getirerek Güzelhisar’a asan Pir Ağa-zâde Mustafa Ağa’nın Trabzon’da bir lokantada yemek yerken arkasından bıçaklanarak öldürülmesine, diğeri ise 1300 (1882-83) yılında gelin alma töreni sırasında kasabanın kireçhane mevkiinde karşılıklı çıkan çatışmada, Birinci oğullarından Osman Ağa’nın, Hacı Salih oğullarından Süleyman Ağa’yı öldürmesi olayı ile ilgili destan türküsüdür (Yüksel 1993: 301). Murat Uraz'ın Halk Edebiyatı Şiir ve Dil Örnekleri adlı eserinde "Mustafa Ağa Destanı" bulunmaktadır. Uraz, onun edebî kişiliği hakkında şunları söylemektedir: Karârî kuvvetli bir saz şairi değildi. İyi buluşları, derin hayali ve ince duyguları yoktu. Koşmalarında ve destanlarında zamanında yaşamış veya daha evvel gelmiş halk şairlerinden değiştirerek aldığı parçalar görülür. Sesi ve sazı iyi değildi (Uraz 1933: 408).
Kaynakça
Duman, Mustafa (1995). Trabzon Halk Şairleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yay.
Lermioğlu, Muzaffer (1949). Akçaabat-Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş-Hicret Hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi.
Uraz, Murat (1933). Halk Edebiyatı Şiir ve Dil Örnekleri. İstanbul: Sühulet Kitabevi.
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. EMİNE ÇAKIRYayın Tarihi: 08.01.2015Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Mustafa Ağa Destanı’ndan
Hikmet-i mukadder tecelli böyle
Bozulmaz Hudâ’nın emr ü fermânı
Hayr u şer Hak’dandır sen de fikr eyle
Bırakma dilinden vird-i Mennân’ı
Mustafa Reis’dir Pîr Ağa-zâde
Onun vasfın kılam size ifâde
Şöhreti var idi hadden ziyâde
Yiğitliği kaplamışdı her yanı
Trabzon şehridir semti ilinde
Şeker bal akardı tatlı dilinde
Martini elinde çifte belinde
Sevmeyen var mıydı aceb ol canı
Bozuldu feleğin gülşeni bağı
Soldu güllerinin taze yaprağı
Otuz beş liraya ordu sancağı
Harp için yaptırdı gör kahramanı
Nasıl medh edeyim size ol eri
Şöhreti tutmuştu her bir diyârı
Anın yâdigârı liman feneri
Gatirip düşmandan aldı meydanı
….
Kaldırdılar cenazeyi nihayet
Boztepe’ye yaklaşınca işaret
Öyle zannoldu koptu kıyamet
Her milletin Arş’a çıktı figânı
Orta Hisar Camiinde cemâat
Cenazeye namâzın etdiler niyet
Çarşılar sokaklar sığmaz nihayet
Âlimi hocası hem dervişânı
Felek ecel harmanını savurdu
Döndü bütün kabristana çevirdi
İşiden ashabı yaktı kavurdu
Mustafa Reis’in sûz-ı hicrânı
Mustafa Reis’i bir dem gören göz
Öyle bir kolçağı ağlamaz mı söz
Bağladı üstünü çayır çimen toz
Mekân eyleyince mezaristanı
Yüreğim tutmuyor söyliyem bari
Bu kadar naklettim bu yâdigârı
Şehr-i Trabzon’dan Âşık Karârî
Hakkında söyledim bu dâstânı
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 302-303.
Süleyman Ağa Türküsü’nden
Kireçana üstünde atlar çarpıştı
Liverler dururken martin alıştı
Osman Ağa beni vurdu savuştu
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Yoğurdu çalkayın ayran eyleyin
Kanlı gömleğimi bayrak eyleyin
Beni dünyalara destan eyleyin
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi boyandı kana
Kırk yılda bir yiğit gelir meydana
Osman nasıl kıydın gencecik cana
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi bulanık akar
Annem pencereden yoluma bakar
Salımı görünce kıyamet kopar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Süleyman Ağa dediğin bir ordu bozar
Müstantik baş ucumda ifadem yazar
Sol taraftan vuruldum kanlarım akar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Söyleyin sohüreme sandık açmasın
Çuha zıpkalarıma uçkur takmasın
Süleyman gelir diye yola bakmasın
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Aman kardeşlerim yaylalar duman
Sormayın halimi halim pek yaman
Ecel başucumda vermiyor aman
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 303-304.
Lermioğlu, Muzaffer (1949). Akçaabat-Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş-Hicret Hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi. 177-178.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.01.2015Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Mustafa Ağa Destanı’ndan
Hikmet-i mukadder tecelli böyle
Bozulmaz Hudâ’nın emr ü fermânı
Hayr u şer Hak’dandır sen de fikr eyle
Bırakma dilinden vird-i Mennân’ı
Mustafa Reis’dir Pîr Ağa-zâde
Onun vasfın kılam size ifâde
Şöhreti var idi hadden ziyâde
Yiğitliği kaplamışdı her yanı
Trabzon şehridir semti ilinde
Şeker bal akardı tatlı dilinde
Martini elinde çifte belinde
Sevmeyen var mıydı aceb ol canı
Bozuldu feleğin gülşeni bağı
Soldu güllerinin taze yaprağı
Otuz beş liraya ordu sancağı
Harp için yaptırdı gör kahramanı
Nasıl medh edeyim size ol eri
Şöhreti tutmuştu her bir diyârı
Anın yâdigârı liman feneri
Gatirip düşmandan aldı meydanı
….
Kaldırdılar cenazeyi nihayet
Boztepe’ye yaklaşınca işaret
Öyle zannoldu koptu kıyamet
Her milletin Arş’a çıktı figânı
Orta Hisar Camiinde cemâat
Cenazeye namâzın etdiler niyet
Çarşılar sokaklar sığmaz nihayet
Âlimi hocası hem dervişânı
Felek ecel harmanını savurdu
Döndü bütün kabristana çevirdi
İşiden ashabı yaktı kavurdu
Mustafa Reis’in sûz-ı hicrânı
Mustafa Reis’i bir dem gören göz
Öyle bir kolçağı ağlamaz mı söz
Bağladı üstünü çayır çimen toz
Mekân eyleyince mezaristanı
Yüreğim tutmuyor söyliyem bari
Bu kadar naklettim bu yâdigârı
Şehr-i Trabzon’dan Âşık Karârî
Hakkında söyledim bu dâstânı
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 302-303.
Süleyman Ağa Türküsü’nden
Kireçana üstünde atlar çarpıştı
Liverler dururken martin alıştı
Osman Ağa beni vurdu savuştu
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Yoğurdu çalkayın ayran eyleyin
Kanlı gömleğimi bayrak eyleyin
Beni dünyalara destan eyleyin
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi boyandı kana
Kırk yılda bir yiğit gelir meydana
Osman nasıl kıydın gencecik cana
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi bulanık akar
Annem pencereden yoluma bakar
Salımı görünce kıyamet kopar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Süleyman Ağa dediğin bir ordu bozar
Müstantik baş ucumda ifadem yazar
Sol taraftan vuruldum kanlarım akar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Söyleyin sohüreme sandık açmasın
Çuha zıpkalarıma uçkur takmasın
Süleyman gelir diye yola bakmasın
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Aman kardeşlerim yaylalar duman
Sormayın halimi halim pek yaman
Ecel başucumda vermiyor aman
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 303-304.
Lermioğlu, Muzaffer (1949). Akçaabat-Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş-Hicret Hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi. 177-178.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Mustafa Ağa Destanı’ndan
Hikmet-i mukadder tecelli böyle
Bozulmaz Hudâ’nın emr ü fermânı
Hayr u şer Hak’dandır sen de fikr eyle
Bırakma dilinden vird-i Mennân’ı
Mustafa Reis’dir Pîr Ağa-zâde
Onun vasfın kılam size ifâde
Şöhreti var idi hadden ziyâde
Yiğitliği kaplamışdı her yanı
Trabzon şehridir semti ilinde
Şeker bal akardı tatlı dilinde
Martini elinde çifte belinde
Sevmeyen var mıydı aceb ol canı
Bozuldu feleğin gülşeni bağı
Soldu güllerinin taze yaprağı
Otuz beş liraya ordu sancağı
Harp için yaptırdı gör kahramanı
Nasıl medh edeyim size ol eri
Şöhreti tutmuştu her bir diyârı
Anın yâdigârı liman feneri
Gatirip düşmandan aldı meydanı
….
Kaldırdılar cenazeyi nihayet
Boztepe’ye yaklaşınca işaret
Öyle zannoldu koptu kıyamet
Her milletin Arş’a çıktı figânı
Orta Hisar Camiinde cemâat
Cenazeye namâzın etdiler niyet
Çarşılar sokaklar sığmaz nihayet
Âlimi hocası hem dervişânı
Felek ecel harmanını savurdu
Döndü bütün kabristana çevirdi
İşiden ashabı yaktı kavurdu
Mustafa Reis’in sûz-ı hicrânı
Mustafa Reis’i bir dem gören göz
Öyle bir kolçağı ağlamaz mı söz
Bağladı üstünü çayır çimen toz
Mekân eyleyince mezaristanı
Yüreğim tutmuyor söyliyem bari
Bu kadar naklettim bu yâdigârı
Şehr-i Trabzon’dan Âşık Karârî
Hakkında söyledim bu dâstânı
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 302-303.
Süleyman Ağa Türküsü’nden
Kireçana üstünde atlar çarpıştı
Liverler dururken martin alıştı
Osman Ağa beni vurdu savuştu
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Yoğurdu çalkayın ayran eyleyin
Kanlı gömleğimi bayrak eyleyin
Beni dünyalara destan eyleyin
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi boyandı kana
Kırk yılda bir yiğit gelir meydana
Osman nasıl kıydın gencecik cana
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi bulanık akar
Annem pencereden yoluma bakar
Salımı görünce kıyamet kopar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Süleyman Ağa dediğin bir ordu bozar
Müstantik baş ucumda ifadem yazar
Sol taraftan vuruldum kanlarım akar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Söyleyin sohüreme sandık açmasın
Çuha zıpkalarıma uçkur takmasın
Süleyman gelir diye yola bakmasın
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Aman kardeşlerim yaylalar duman
Sormayın halimi halim pek yaman
Ecel başucumda vermiyor aman
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 303-304.
Lermioğlu, Muzaffer (1949). Akçaabat-Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş-Hicret Hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi. 177-178.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Mustafa Ağa Destanı’ndan
Hikmet-i mukadder tecelli böyle
Bozulmaz Hudâ’nın emr ü fermânı
Hayr u şer Hak’dandır sen de fikr eyle
Bırakma dilinden vird-i Mennân’ı
Mustafa Reis’dir Pîr Ağa-zâde
Onun vasfın kılam size ifâde
Şöhreti var idi hadden ziyâde
Yiğitliği kaplamışdı her yanı
Trabzon şehridir semti ilinde
Şeker bal akardı tatlı dilinde
Martini elinde çifte belinde
Sevmeyen var mıydı aceb ol canı
Bozuldu feleğin gülşeni bağı
Soldu güllerinin taze yaprağı
Otuz beş liraya ordu sancağı
Harp için yaptırdı gör kahramanı
Nasıl medh edeyim size ol eri
Şöhreti tutmuştu her bir diyârı
Anın yâdigârı liman feneri
Gatirip düşmandan aldı meydanı
….
Kaldırdılar cenazeyi nihayet
Boztepe’ye yaklaşınca işaret
Öyle zannoldu koptu kıyamet
Her milletin Arş’a çıktı figânı
Orta Hisar Camiinde cemâat
Cenazeye namâzın etdiler niyet
Çarşılar sokaklar sığmaz nihayet
Âlimi hocası hem dervişânı
Felek ecel harmanını savurdu
Döndü bütün kabristana çevirdi
İşiden ashabı yaktı kavurdu
Mustafa Reis’in sûz-ı hicrânı
Mustafa Reis’i bir dem gören göz
Öyle bir kolçağı ağlamaz mı söz
Bağladı üstünü çayır çimen toz
Mekân eyleyince mezaristanı
Yüreğim tutmuyor söyliyem bari
Bu kadar naklettim bu yâdigârı
Şehr-i Trabzon’dan Âşık Karârî
Hakkında söyledim bu dâstânı
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 302-303.
Süleyman Ağa Türküsü’nden
Kireçana üstünde atlar çarpıştı
Liverler dururken martin alıştı
Osman Ağa beni vurdu savuştu
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Yoğurdu çalkayın ayran eyleyin
Kanlı gömleğimi bayrak eyleyin
Beni dünyalara destan eyleyin
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi boyandı kana
Kırk yılda bir yiğit gelir meydana
Osman nasıl kıydın gencecik cana
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci Oğlu Osman kıydı canıma
Kireçana deresi bulanık akar
Annem pencereden yoluma bakar
Salımı görünce kıyamet kopar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Süleyman Ağa dediğin bir ordu bozar
Müstantik baş ucumda ifadem yazar
Sol taraftan vuruldum kanlarım akar
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Söyleyin sohüreme sandık açmasın
Çuha zıpkalarıma uçkur takmasın
Süleyman gelir diye yola bakmasın
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Aman kardeşlerim yaylalar duman
Sormayın halimi halim pek yaman
Ecel başucumda vermiyor aman
Aman kardeşlerim gelin yanıma
Birinci oğlu Osman kıydı canıma
Yüksel, Murat (1993). Geçmişten Günümüze Trabzon Şairleri. C. 1. Trabzon: Yunus Dergisi Yay. 303-304.
Lermioğlu, Muzaffer (1949). Akçaabat-Akçaabat Tarihi ve Birinci Genel Savaş-Hicret Hatıraları. İstanbul: Kardeşler Basımevi. 177-178.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | YAVUZER, İhsan Yavuzer | d. 01.02.1960 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | GÜRBÜZ VURAL | d. 02.12.1966 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Necati Karadağ | d. 1963 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | YAVUZER, İhsan Yavuzer | d. 01.02.1960 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | GÜRBÜZ VURAL | d. 02.12.1966 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Necati Karadağ | d. 1963 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | YAVUZER, İhsan Yavuzer | d. 01.02.1960 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | GÜRBÜZ VURAL | d. 02.12.1966 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Necati Karadağ | d. 1963 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | YAVUZER, İhsan Yavuzer | d. 01.02.1960 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | GÜRBÜZ VURAL | d. 02.12.1966 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | Necati Karadağ | d. 1963 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | YAVUZER, İhsan Yavuzer | d. 01.02.1960 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | GÜRBÜZ VURAL | d. 02.12.1966 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | Necati Karadağ | d. 1963 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |