MAHFÎ, Ramazan

(d. 949/1542-1543 - ö. 1025/1616-1617)
Tekke Şairi
(Tekke / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

 

Asıl adı Ramazan olan şair, şiirlerinde Mahfî mahlasını kullandı. Afyon’un Sandıklı ilçesinde 1542-1543 yılında doğdu. Şeyh Ramazan Mahfî Efendi olarak tanındı. İlim tahsilini memleketinde tamamlayarak dönemin tasavvuf erbabından olan Ahmediyye-i Halvetiyye şeyhi Lârendevî Kasım Çelebi’ye intisap etti. Kasım Çelebi’nin vefatının ardından şeyhinin halifesi Muhyeddin Karahisârî’nin yanında seyr ü sülûkunu tamamlayarak hilafet aldı. Muhyeddin Efendi’nin vefatından dört yıl sonra 994/1585-86 yılında, kırk dört yaşlarında iken İstanbul’a geldi. Koca Mustafa Paşa’da Bezistânî Hüsrev Çelebi tarafından 994/1586 yılında Mimar Sinan’a yaptırılan Bezirgân Tekkesi’ne şeyh olarak irşat faaliyetine başladı. Ardından kendi adıyla anılan bu tekkede otuz yıla yakın irşat faaliyetini sürdürdü. 1616-1617 yılında vefat etti. Tevhidhânenin bitişiğindeki türbesine defnedildi. “Geçti şeyh bugün”, “rızâ-yı pâk”, “eş-şeyhü’l-mücâhid”, “Kâ‘betü’l-uşşâk” ve “târik-i tâc” ifadeleri vefatına düşürülen tarihlerdir. Vefatından sonra yerine büyük oğlu Abdülhalim Efendi geçti. Ardından diğer oğlu Abdullah Efendi, daha sonra ise küçük oğlu Mehmed Celâleddin Efendi (ö. 1077/1667) postnişin oldu.

Özellikle son zamanlarında tekkesinde halktan uzak bir hayat sürdü. Günlerini genellikle oruçla geçirirdi. İnziva ve halvete çok düşkün bir kimseydi. Rüya tabiri ilminde, zamanın İbn-i Sîrîn’i denilecek kadar ileri bir şahsiyet olan Ramazan Efendi’nin tarikat silsilesi Muhyiddin Karahisârî, Lârendevî Kasım Çelebi, Hacı İzzeddin Ali Karamânî vasıtasıyla Halvetiyye tarikatının dört ana şubesinden Ahmediyye’nin kurucusu Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravî’ye kadar ulaşmaktadır.

Halvetiyye tarikatında “orta kol” diye anılan Ahmediyye tarikatının Sinâniyye, Uşşâkıyye, Mısriyye ile birlikte dört kolundan biri olan Ramazaniyye Tarikatı, Ramazan Efendi’nin vefatından sonra Koca Mustafa Paşa’daki Ramazânî Âsitânesi’nin yanı sıra İstanbul ve Bursa’da açılan tekkelerde faaliyet göstermiş, daha sonraki dönemlerde kurulan Hayâtiyye şubesi vasıtasıyla Balkan şehirlerinde de yayılmıştır. Tarikat, Ramazan Efendi’nin halifeleri vasıtasıyla da Cihangîriyye, Buhûriyye, Hayâtiyye, Raûfiyye ve Cerrâhiyye adlı beş şubeye ayrılmıştır.

Eserleri şunlardır:

1. Şerh-i Akâidi’n-Nesefiye: Kütüphane kayıtlarında (Kayseri Raşid Efendi Kütüphanesi, Raşid Efendi, numara 470; Atıf Efendi Kütüphanesi, Atıf Efendi, numara 141 ve 1387) Mahfî Ramazan Efendi’ye ait olarak gösterilen bu eser (Yılmaz 2007: 159), Osmanlı Müellifleri (Mehmed Tahir 2000: 75)’ne göre Merkez Efendi’nin halifelerinden olan Şeyh Ramazan Behiştî (979/1571)’ye aittir.

2. Nüsha-i Şerîf: Isparta Uluborlu Alâeddin İlçe Halk Kütüphanesi, numara 1643’te kayıtlı olan eser bir risaledir (Yılmaz 2007: 159).

3. Zikr: Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, Hüdaî, numara 375 (vr. 19-31)’te kayıtlı bir risaledir (Yılmaz 2007: 159).

Mehmet Cemal Öztürk (2007: 437)’e göre bu eserlerin Mahfî Ramazan Efendi’ye aidiyeti kesinlik kazanmamıştır.

Halk Türkçesi ile tasavvufi şiirler söylediği anlaşılmaktadır.

Kaynakça

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Cunbur, Müjgân (2006). “Mahfî”, Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 6. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yay. 186.

Galitekin, Ahmed Nezih (hzl.) (2001). Ayvansarayî Hüseyin Efendi-Alî Sâtı Efendi-Süleymân Besîm Efendi Hadîkatü’l-Cevâmi‘ (İstanbul Câmileri ve Diğer Dinî-Sivil Mimârî Yapılar). İstanbul: İşaret Yay. 

Kurnaz, Cemâl, M. Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri, C. I-II. Ankara: Bizim Büro Yay. 

Öztürk, Mehmet Cemal (2007). “Ramazan Efendi, Mahfî”, İslâm Ansiklopedisi. C. 34. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 437.

Öztürk, Mehmet Cemal (2007). “Ramazaniyye”, İslâm Ansiklopedisi. C. 34. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 440-442.

Yılmaz, Necdet (2007). Osmanlı Toplumunda Tasavvuf-Sûfiler, Devlet ve Ulemâ. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay. 

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. BEYHAN KESİK
Yayın Tarihi: 26.09.2014
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

Eserlerinden Örnekler

İlâhi

Mahfî bugün [iz] gözleyip

Girdi yola aşk özleyip

Âşıkların cem‘ eyleyip

Gitsin bugün “Hû, Hû” deyû

Bursalı Mehmed Tâhir (2000). Osmânlı Müellifleri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay. 75.


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
8Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?MeslekGörüntüle
13MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MUSTAFA, Mustafa Avşard. 10.10.1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17Ahmet Urfalıd. 01 Nisan 1955 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Mesut Doğand. 15 Nisan 1968 - ö. ?Madde AdıGörüntüle