Madde Detay

Asıl adı Nihat Sönmez olan âşık, 14 Ekim 1950’de Denizli’nin Acıpayam ilçesinin Gölcük köyünde dünyaya gelmiştir. Nüfusa kaydı, köyü ilçeye uzak olduğu için 13 Mart 1952’de yapılmıştır. Ozan Nihat, Denizli’nin Teke yöresi yörüklerindendir (www.ozannihat.com; Karadavut 1993: 2; Uğur 2008: 14). Babası Mahmutoğullarından Muhammet, annesi Fatmana Hanım’dır ve ozan ailenin yedi çocuğunun en büyüğüdür (Karadavut 1993: 2; Uğur 2008: 14).

Ozan, 1956 yılında Gölcük köyünde ilkokul eğitimine başlamıştır. İkinci ve dördüncü sınıflarda sınıfta kaldığı için ilkokul eğitimi yedi yıl sürmüştür. Âşık, köylerinde ortaokul olmadığı için Acıpayam’a gitmiş; ortaokul ve liseye Acıpayam’da devam ederek 1967’de ortaokuldan, 1972’de Acıpayam Lisesinden mezun olmuştur (www.ozannihat.com; Uğur 2008: 15). Lise eğitiminden sonra Ankara Gazi Eğitim Fakültesi Müzik Bölümünü kazanmıştır. Ancak Almanya’ya gitmeye karar verdiği için eğitimini tamamlamamıştır (www.ozannihat.com).

Ozan Nihat iki evlilik yapmıştır. İlk evliliğini 1972 yılının aralık ayında Almanya’da çalışan Sadıka Hanım’la gerçekleştirmiştir. Bu süreçte kendisi de eşinin yanına Almanya’ya gitmiştir. Sadıka Hanım’dan üç oğlu olmuştur. 1987 yılında ilk eşinden ayrılmıştır. Türkiye’ye dönüş yaparak 1992 yılında ikinci eşi olan Huri Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten de bir oğlu olmuştur (Uğur 2008: 15,19).

Ozan, genç yaşlarda iken köyünde çobanlık yapmıştır. Sadıka Hanım’la evlenince 1973 yılında işçi olmak için Almanya’ya gitmiştir. 1975 yılında Türkiye’ye dönerek İzmir’de askerlik görevine başlamış, 1976 yılında Edirne’de askerlik görevini tamamlayarak tekrar Almanya’ya dönmüştür. Ozan Nihat'ın Almanya’da bir beton firmasında, bir motor fabrikasında, tekstil ve mezarlık işlerinde çalıştığı bilinmektedir. Nihat Sönmez, ilk eşinden boşanıp Türkiye’ye döndüğünde bir kitapçı dükkânı açmış, işleri yürümeyince bu işi yapmaktan vazgeçmiş ve dükkânını kapatmıştır. Bu süreçten sonra da sadece sazı ile meşgul olmuştur. 1988’de kalp rahatsızlığı geçiren Ozan Nihat, tekrar Almanya’ya gitmiş, yapılan sağlık kontrolleri sonunda çalışamayacağına karar verildiği için 1989’da Almanya’dan malulen emekli olmuştur (Uğur 2008: 15-20). Ozan, şu anda hayatını aile yakınları ile birlikte Denizli’de sürdürmektedir.

Âşık, ilk birkaç şiirinde sülale adları olan “Mahmutoğlu”, sonraki şiirlerinde ise “Nihat” ve “Ozan Nihat” mahlaslarını kullanmıştır (Karadavut 1993: 4). Şiirleri İşte Ben Yarenler adlı kitabında toplanmıştır. Yirmi bir bölümden oluşan eseri, ozanın ağıtlarını, kinayelerini, güzellemelerini, taşlamalarını, koçaklamalarını; düğün, mahkeme zulümleri, köy hayatı, oğulları ve torunları, özel şahıslar ve çeşitli konulardaki şiirlerini, sazlı, sözlü, mesajlı atışmalarını, bayram mesajlarını; Kars âşıklar yarışmasını ve Ozan Nihat için yazılanları kapsayan bir eserdir. Eser, Ozan Nihat’ın şiirlerini ölümsüzleştirmek ve onu âşıklık geleneğinin bir temsilcisi olarak yaşatmak amacı ile hazırlanmıştır. Şiirlerinde 7, 8, 11, 14 ve 15’li hece ölçülerini kullanan âşığın şiirleri, 1-16 dörtlük arasında uzunluğa sahiptir. Bazı şiirlerinin sonuna bilgilendirici notlar yazdığı da görülmektedir. Şiirlerde atasözü, deyim, özdeyiş, mahallî söylemler, hikâye ve efsane kahramanları, argo kelimeler, yabancı ülke adları ve yabancı ülkelerle ilgili kavramlara (Almanya’da yaşadığı için) yer verilmiştir. Şiirleri koşma, destan, semai, mani ve ağıt nazım şekillerindedir. Şiirlerinde genellikle cinas, kinaye, telmih, teşbih, mübalağa, dolaylama, teşhis, tecrit, tezat, mecaz-ı mürsel, istiare, iktibas, istifham ve tenasüp sanatlarını kullanmıştır. Eserde ozanın Âşık Feymanî, Gülçınar, Âşık Müdamioğlu, Temel Turabi, Zeki Erdal ile sazlı atışmalarına; Çırak Mehmet, Kasımoğlu Ekrem, Âşık Destani, Halil Gülel, Hasan Kallimci ile sözlü atışmalarına; Öksüz Ozan, Kara Ozan, Çırak Mehmet ve Âşık Devai ile mesajlı atışmalarına yer verilmiştir. Eserde Ozan Ali Kirazlı, İbrahim Çörtük, Kasımoğlu Ekrem Kıraç, Berat Şad Çetinkaya, Erol Şahiner ve Osman Akçay’ın Ozan Nihat için yazdıkları şiirler de yer almaktadır.

Ozan Nihat şiirlerinde kendisi, ailesi, millî ve dinî bayramlar, eğitim, öğretmenlik, gençlik, siyaset, bürokrasi, askerlik, ölüm, fanilik, aşk, gurbet, bayrak, vatan sevgisi ve özlemi, yurt dışındaki işçilerin durumu, batı taklitçiliği, Denizli, Denizli’nin önde gelen isimleri, düğün, evlilik, yurt içinde ve dışındaki yerler vb. konuları ele almıştır. Ozan, din ve tasavvuf ağırlıklı şiirler de yazmıştır. İlk dönemlerde yazdığı şiirleri sade ve kuru bir anlatıma sahip iken ilerleyen dönemlerdeki şiirleri daha süslü ve sanatlı bir anlatıma sahiptir.

İlkokula gittiği yıllarda halk türkülerine, ağıtlara ve halk hikâyelerine ilgi duymuştur. Acıpayam yöresinde çok yaygın olan bağlama ismiyle anılan üç telli, üç perdeli küçük cura çeşidini çalmayı öğrenmeye çalışmıştır (Sönmez 2007: 42-43; Uğur 2008: 20).

Ozan Nihat’ın ilk saz ustaları, Kazım Eriş ve Terzi İsmail Girenizli’dir. 1977 yılında Âşık Reyhanî’yle dolaşmaya başlamış ve ondan etkilenmiştir. Şiirde Ozan Arif’ten; âşıklık geleneğinde, atışmalarda, doğaçlamalarda ve irticalini geliştirmede Âşık Reyhanî’den faydalanmıştır. Mahallî söyleyişler ve şiirlerindeki üslup açısından Özay Gönlüm’den etkilenmiştir. Almanya’da yaşadığı yıllar içinde Türk Federasyonu’nun tertiplediği gecelerde Ozan Arif, Hilmi Şahballı, Ozan Yusuf Polatoğlu, Abdülvahap Kocaman, Âşık Feymânî, Âşık Hacı Karakılçık, Âşık Sefâî, Âşık Fuat Çerkezoğlu gibi âşıklarla birlikte çalıp söylemeye başlamış ve kendisini geliştirmiştir (Karadavut 1993: 4; Uğur 2008: 21-22; Egeli Şairler Şiir Antolojisi 2003: 113; www.ozannihat.com).

Ozan Nihat’ın Almanya’da dört, Türkiye’de ise iki kaseti piyasaya sürülmüştür. Almanya’da 1981 yılında Birlik Olalım, 1983 yılında Dertli Nine Dertli Torun, 1986 yılında Yâr Olmayınca, 1992 yılında Garip Yavrular kasetleri çıkmıştır. Birlik Olalım kasetinde on dört, Dertli Nine Dertli Torun kasetinde on beş, Yâr Olmayınca kasetinde on ve Garip Yavrular kasetinde on iki eser vardır. Türkiye’de de Ya Sev Ya Terket-Susurluk Yolu ve Göç adlarını taşıyan kasetleri çıkmıştır. İlkinde on dört, ikincisinde on iki eser bulunmaktadır (Kallimci 2002: 139-144; Uğur 2008: 113-115).

Ozan Nihat yarışmalara katılarak ünlü âşıklarla yarışmıştır. Bu yarışmalarda dereceye girmiş; birçok plaket, madalya ve şükran belgesi ile ödüllendirilmiştir. 1985 yılında Münih Âşıklar Yarışmasında jüri ödülü; 17 Ağustos 1991 tarihinde Kırıkkale’de yapılan 1. Âşıklar Yarışmasında, güzelleme dalında birincilik; 1994 yılında Develi Seyranî Şenliklerinde güzelleme dalında ikincilik; 18-20 Ekim 1996 tarihlerinde Erzurum’da yapılan 7. Geleneksel Âşıklar Bayramında doğaçlama dalında birincilik ve 2007 yılında yapılan Konya 40. Âşıklar Bayramında birincilik ödülü almıştır (Kallimci 2002: 139-144; Uğur 2008: 120).

Ozan Nihat 1968 yılından itibaren birçok programa katılmış, yurt içi ve yurt dışında konserler, festivaller, eğlenceler düzenlemiş ve Ramazan gecelerinde sohbet programları yapmıştır. Ozan; Almanya, Fransa, Avusturya, Hollanda, Belçika, Türkiye, İsviçre, Kuzey Kıbrıs, Danimarka, İsveç ve İngiltere gibi ülkelerde konserler vermiştir. Bunun yanında 1998’de Fransa’da; 1999-2003 yıllarında Almanya’da; 2004’te Belçika ve Hollanda’da; 2005’te Belçika, Danimarka, Hollanda’da; 2007’de Fransa’da Ramazan ayında teravihlerden sonra âşık sohbetleri yapmıştır. Türkiye’nin birçok il ve ilçesinde de konserler vermiştir (Uğur 2008: 118-119; Geçmiş Programlarım).

Ozan Nihat’ın şiirlerinden ve deyişlerinden bazıları Hürriyet, Denizli, Türkiye, Yeni Gazete, Yeni Haber, Yeni Çağ vb. gazetelerde ve Ticaret Ekonomi, Büyük Kurultay vb. dergilerde yayımlanmıştır. Çırak Mehmet mahlasını kullanan Sönmez, Ozan Nihat’ın tek çırağıdır. Aynı zamanda amcasının oğludur. Ozanın oğlu Serdar Sönmez de “Serdar Can” mahlasını kullanarak şiirler yazmış ve babasının izinden gitmeye çalışmıştır (Uğur 2008: 109-111).