Madde Detay
MEFHARÎ, Mustafa
(d. ?/? - ö. ?/?)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Şiirlerinde Mefharî mahlasını kullanan âşığın asıl adı Mustafa’dır. 19. yüzyılda yaşadığı bilinen Mefhari Çankırılıdır. Hayatı hakkında kaynaklarda ayrıntılı bir bilgi bulunmamaktadır. Ahmet Tâlât Onay’ın Çankırı Şairleri adlı eserinde Mefharî’nin adı, Rindî, Çankırılı Hürrem, Cenunî, Mefharî, Sabrî, Hayrî, Zahmî ve Yadî gibi şairlerle birlikte geçmektedir (1930: 6). Onay, her nevi ve şekilde eserleri olan Mefharî’nin şiirlerinden Bektaşî olduğunun anlaşıldığını ifade etmiştir. Ayrıca Güdükminare Camii yanındaki medrese arsasının sahibinin de Mefharî olduğunun rivayet edildiğinden söz etmiştir (1930: 209). Mefharî’nin yaşamı ve şairliği cönk ve mecmualar üzerine yapılacak çalışmalarla aydınlatılabilir.
Ahmet Tâlât Onay, Mefharî’nin hem aruzla hem de heceyle şiirler yazdığını, aruzla yazdığı şiirlerinde kusurlar görüldüğünü, hece ile yazdığı şiirlerde ise oldukça başarılı olduğunu ve bazen bu şiirlerinde kafiye güçlüğünden (takti) kaynaklanan sakatlıkların görüldüğünü ifade etmiştir. Mefharî’nin Bektaşî tarikatına bağlı olduğunu gösteren nefeslerinin takdire şayan olduğunu belirtmiştir (1930: 209). Onay bu bilgilere ek olarak, bir şair diyarı olarak ifade ettiği Çankırı vilayetinde yetişen bazı kabiliyetli şair ve âşıkların, ellerinde sazları ile diyar diyar dolaştıklarını, gittikleri diyarlardaki söz ve saz ustalarını müsabaka ve ziyaret için Çankırı’ya davet ettiklerini dile getirmiştir. Çankırı’da kurulan Yapraklı Panayırı’nın yerli ve yabancı âşıkların karşılaştıkları uluslararası bir sahne olduğuna değinen Onay, Hint’ten, Yemen’den, Halep’ten tacirlerin yanı sıra pek çok sanatkârın ve şairin de geldiği bu panayırda doğudan ve batıdan gelen sanatkârların birbirleriyle veya Çankırılı şairlerle müsabakalar yaptıklarından ve böylelikle saz ve sözdeki ustalıklarını göstererek memleketlerine döndüklerinden söz etmiştir (1933: 6). Onay ayrıca, yerli şairlerle dışardan gelen şairler arasında muamma asmak, tekellümde bulunmak, nazireler söylemek suretiyle bu müsabakaların yapıldığını ifade eder. Erzurumlu Emrah, Geredeli Dertli, Konyalı Şem’î, Kalecikli Miratî, Everekli Seyranî, Tokatlı Nuri, Beşiktaşlı Gedayî, Bayburtlu İrşadî ve Giresunda Meftun Fethi gibi âşıkların bu panayırda çaldıklarından ve Çankırılı Hürrem, Cünunî, Mefharî, Sabrî, Hayrî, Zahmî, Yadî, Rindî gibi saz ve kalem şairleriyle de çarpıştıklarından bahsetmektedir. (1930: 8).
Kaynakça
Onay, Ahmet Talat (1930). Çankırı Şairleri. Çankırı: Çankırı Matbaası.
Onay, Ahmet Talat (1933). Çankırı Şairleri. Çankırı: Çankırı Matbaası.
Özbey, Ömer (2008). Âşık Aşur Uygur’un Hayatı-Sanatı ve Eserleri. Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. ZEYNEP SAFİYE BAKİYayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Selis
Rehne verdim hoca ben tarfı ademden gelirim
Hemdemim âdem ile bağı iremden gelirim
Cân simahın tutuben anla maali nutkum
Ben de esrârı huda bezmi hikemden gelirim
(S ımme veçhûllâh) a irdim, dilde varım atuben
Hakkım hak ile bu gün babı keremden gelirim
Remzi ihlas ile çirkâbei kalbim pâk edüp
Dest cemâl zairiyem beytülharemden gelirim
(Mefhârî) alem ile (aynıcemi’) oldum ezel
Mestliğim itme ayıp çünki o deneden gelirim (Onay 1930: 217)
Mesiye
Dil nice rahî Alîde nakdi can itmez nisar
Müstemendü dilfirip olduğuna dâl bî şûmâr
Nazil oldu surei Dehrî cenabı girdigâr
Vasfidüp anda kemâlin halka etti aşikâr
Hem buyurdu şanı pakinde habibî girdigâr
Lâfeta illa ali laseyfe, ilia Zülfikar
Zahida aç cansımahın urma laf kılma inat
Dinle pendim canü dilden hak budur et i’timat
Hanikahı hazreti seyre varup kıl inkiyat,
Dahil ol milki alîye ehli rahol olma yat
Dilde zikrin bû ola gayriye itme i’tibar
Lâfeta illâ alî lâseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta bahri dürür bil menba’ı abı hayat
Nûşiden bulur hayat andan ebet görmez memat
Lafeta remzin bilin neydür bilüp feyzü necat
Hırka pûş oldu sivadan el çeküp ahır o zat
Varu ben uzlet diyarında hemin etti karar
Lâfeta illâ' alî laseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta gülzarına gir seyr kıl ünvanını
Çar tarafta on iki gör kim anın derbaının.
Sathezaran nağmekeş bülbüllerin efganını
Kûşidüp at dil gamın artır demü devranını
Bir zeman ol gülşen icre çağırup eyle güzar
Lâfeta illa alî laseyfe illa zülfikar
Çün beni ketmi ademden eyledi zahir huda
Duruben bin can ile kıldım ana ben iktida
Tan’ kılına kim perişan olduğum ey zahida
Hakisar olmuş deyu bu derdiment (Mefhar) geda
Babı lûtfundan umar medet anın leylü nehar
Lâfeta illâ ali lâseyfe illâ zülfikar (Onay 1930: 221-222)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 03.03.2015Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Selis
Rehne verdim hoca ben tarfı ademden gelirim
Hemdemim âdem ile bağı iremden gelirim
Cân simahın tutuben anla maali nutkum
Ben de esrârı huda bezmi hikemden gelirim
(S ımme veçhûllâh) a irdim, dilde varım atuben
Hakkım hak ile bu gün babı keremden gelirim
Remzi ihlas ile çirkâbei kalbim pâk edüp
Dest cemâl zairiyem beytülharemden gelirim
(Mefhârî) alem ile (aynıcemi’) oldum ezel
Mestliğim itme ayıp çünki o deneden gelirim (Onay 1930: 217)
Mesiye
Dil nice rahî Alîde nakdi can itmez nisar
Müstemendü dilfirip olduğuna dâl bî şûmâr
Nazil oldu surei Dehrî cenabı girdigâr
Vasfidüp anda kemâlin halka etti aşikâr
Hem buyurdu şanı pakinde habibî girdigâr
Lâfeta illa ali laseyfe, ilia Zülfikar
Zahida aç cansımahın urma laf kılma inat
Dinle pendim canü dilden hak budur et i’timat
Hanikahı hazreti seyre varup kıl inkiyat,
Dahil ol milki alîye ehli rahol olma yat
Dilde zikrin bû ola gayriye itme i’tibar
Lâfeta illâ alî lâseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta bahri dürür bil menba’ı abı hayat
Nûşiden bulur hayat andan ebet görmez memat
Lafeta remzin bilin neydür bilüp feyzü necat
Hırka pûş oldu sivadan el çeküp ahır o zat
Varu ben uzlet diyarında hemin etti karar
Lâfeta illâ' alî laseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta gülzarına gir seyr kıl ünvanını
Çar tarafta on iki gör kim anın derbaının.
Sathezaran nağmekeş bülbüllerin efganını
Kûşidüp at dil gamın artır demü devranını
Bir zeman ol gülşen icre çağırup eyle güzar
Lâfeta illa alî laseyfe illa zülfikar
Çün beni ketmi ademden eyledi zahir huda
Duruben bin can ile kıldım ana ben iktida
Tan’ kılına kim perişan olduğum ey zahida
Hakisar olmuş deyu bu derdiment (Mefhar) geda
Babı lûtfundan umar medet anın leylü nehar
Lâfeta illâ ali lâseyfe illâ zülfikar (Onay 1930: 221-222)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020Eserlerinden Örnekler
Selis
Rehne verdim hoca ben tarfı ademden gelirim
Hemdemim âdem ile bağı iremden gelirim
Cân simahın tutuben anla maali nutkum
Ben de esrârı huda bezmi hikemden gelirim
(S ımme veçhûllâh) a irdim, dilde varım atuben
Hakkım hak ile bu gün babı keremden gelirim
Remzi ihlas ile çirkâbei kalbim pâk edüp
Dest cemâl zairiyem beytülharemden gelirim
(Mefhârî) alem ile (aynıcemi’) oldum ezel
Mestliğim itme ayıp çünki o deneden gelirim (Onay 1930: 217)
Mesiye
Dil nice rahî Alîde nakdi can itmez nisar
Müstemendü dilfirip olduğuna dâl bî şûmâr
Nazil oldu surei Dehrî cenabı girdigâr
Vasfidüp anda kemâlin halka etti aşikâr
Hem buyurdu şanı pakinde habibî girdigâr
Lâfeta illa ali laseyfe, ilia Zülfikar
Zahida aç cansımahın urma laf kılma inat
Dinle pendim canü dilden hak budur et i’timat
Hanikahı hazreti seyre varup kıl inkiyat,
Dahil ol milki alîye ehli rahol olma yat
Dilde zikrin bû ola gayriye itme i’tibar
Lâfeta illâ alî lâseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta bahri dürür bil menba’ı abı hayat
Nûşiden bulur hayat andan ebet görmez memat
Lafeta remzin bilin neydür bilüp feyzü necat
Hırka pûş oldu sivadan el çeküp ahır o zat
Varu ben uzlet diyarında hemin etti karar
Lâfeta illâ' alî laseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta gülzarına gir seyr kıl ünvanını
Çar tarafta on iki gör kim anın derbaının.
Sathezaran nağmekeş bülbüllerin efganını
Kûşidüp at dil gamın artır demü devranını
Bir zeman ol gülşen icre çağırup eyle güzar
Lâfeta illa alî laseyfe illa zülfikar
Çün beni ketmi ademden eyledi zahir huda
Duruben bin can ile kıldım ana ben iktida
Tan’ kılına kim perişan olduğum ey zahida
Hakisar olmuş deyu bu derdiment (Mefhar) geda
Babı lûtfundan umar medet anın leylü nehar
Lâfeta illâ ali lâseyfe illâ zülfikar (Onay 1930: 221-222)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Selis
Rehne verdim hoca ben tarfı ademden gelirim
Hemdemim âdem ile bağı iremden gelirim
Cân simahın tutuben anla maali nutkum
Ben de esrârı huda bezmi hikemden gelirim
(S ımme veçhûllâh) a irdim, dilde varım atuben
Hakkım hak ile bu gün babı keremden gelirim
Remzi ihlas ile çirkâbei kalbim pâk edüp
Dest cemâl zairiyem beytülharemden gelirim
(Mefhârî) alem ile (aynıcemi’) oldum ezel
Mestliğim itme ayıp çünki o deneden gelirim (Onay 1930: 217)
Mesiye
Dil nice rahî Alîde nakdi can itmez nisar
Müstemendü dilfirip olduğuna dâl bî şûmâr
Nazil oldu surei Dehrî cenabı girdigâr
Vasfidüp anda kemâlin halka etti aşikâr
Hem buyurdu şanı pakinde habibî girdigâr
Lâfeta illa ali laseyfe, ilia Zülfikar
Zahida aç cansımahın urma laf kılma inat
Dinle pendim canü dilden hak budur et i’timat
Hanikahı hazreti seyre varup kıl inkiyat,
Dahil ol milki alîye ehli rahol olma yat
Dilde zikrin bû ola gayriye itme i’tibar
Lâfeta illâ alî lâseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta bahri dürür bil menba’ı abı hayat
Nûşiden bulur hayat andan ebet görmez memat
Lafeta remzin bilin neydür bilüp feyzü necat
Hırka pûş oldu sivadan el çeküp ahır o zat
Varu ben uzlet diyarında hemin etti karar
Lâfeta illâ' alî laseyfe illâ Zülfikar
Lâfeta gülzarına gir seyr kıl ünvanını
Çar tarafta on iki gör kim anın derbaının.
Sathezaran nağmekeş bülbüllerin efganını
Kûşidüp at dil gamın artır demü devranını
Bir zeman ol gülşen icre çağırup eyle güzar
Lâfeta illa alî laseyfe illa zülfikar
Çün beni ketmi ademden eyledi zahir huda
Duruben bin can ile kıldım ana ben iktida
Tan’ kılına kim perişan olduğum ey zahida
Hakisar olmuş deyu bu derdiment (Mefhar) geda
Babı lûtfundan umar medet anın leylü nehar
Lâfeta illâ ali lâseyfe illâ zülfikar (Onay 1930: 221-222)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | OZAN MORSULTAN, Ahmet Mortaş | d. 1944 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | OZAN MORSULTAN, Ahmet Mortaş | d. 1944 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | OZAN MORSULTAN, Ahmet Mortaş | d. 1944 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | OZAN MORSULTAN, Ahmet Mortaş | d. 1944 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | YESARÎ, Çankırılı | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | OZAN MORSULTAN, Ahmet Mortaş | d. 1944 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |