Madde Detay
MECBÛR / VEFDÎ
(d. 1273/1856 - ö. 1335/1919)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı Ahmed olup önceleri Vefdî, daha sonra Mecbûr mahlasını kullanmıştır. Çankırı’nın Alibey Mahallesi’nde, Ahmet Talat Onay’a göre 1269/1853’te (1932: 206), Sicill-i Ahvâl kayıtlarına göre 1273/1856’de (Akyol 2020: 6) doğmuştur. Babası Mehmed Sa'îd Efendi, annesi Sabriye Hanım olup Çankırı’nın Za'îm-zâde sülalesindendir. Klasik medrese eğitimini Çankırı’daki Hâzimiyye medresesinde Müftü Hacı Mustafâ Hâzim Efendi'nin derslerine devam ederek tamamlamış ve 1301/1884’te icazet almıştır. Daha sonra Rüşdiye mektebini bitirip bir müddet ticaret mahkemesinde kâtip olarak çalışmıştır. Mecbûr Efendi medreselerde müderrislik, rüşdiye mektebinde hüsnühat muallimliği yapmıştır. Çankırı Mevlevihanesi mesnevihanlığı ona verilmiş ve Mesnevî-i Şerîf okutmuştur. Çerkeşli Nakşibendî tarikatı şeyhi Mehmed Hilmî’ye intisaplıdır. 1313/1895’te kendi medresesinin yanına bir de kütüphane inşa ettirmiş, buraya da 1200 cilt kadar kitap bağışlamıştır (Onay 1932: 206). 1335/1919’da Çankırı’da vefat etmiştir.
Eserleri:
1. Dîvan: Bilinen tek eseri olan Dîvân'ını şair, sağlığında tertip etmiştir. Divanında 1’i Farsça 18 münacât, 1’i Farsça 10 na’t, 2 kaside, 2’si Farsça 16 musammat, 1 terkîb-i bend, 4 mersiye, 1 tarih, 1 hicviye, 1 mesnevi, 1 beyit, 2’si Farsça 131 gazel bulunmaktadır. Gazellerden 2’si hece vezniyledir. 2. Hilâfet-nâme-i Osmânî ve İttihat-nâme-i İslâmî: Mecbûr Efendi’nin siyâsetnâme tarzında yazdığı bu eserinde Osmanlı hilâfet sisteminin kaynaklarını, Kur’an-ı Kerim, Hadis-i Şerif ve Türk devlet geleneğine dayandırmaktadır. Eser, Osmanlı Türkçesi ile yazılmış olup Mısır Milli kütüphanesinde bulunmaktadır. 3. Ferâiz 4. Hutbe 5. Mevlîd-i Nebî 6. Arabî ve Farisî Lügat (Akyol 2020: 22-23).
Şiirdeki ilk üstadı Tokatlı Nuri'dir. Mecbûr'un şiirlerinde Mollâ Câmî, Mevlânâ, Fuzûlî ve Nâbî’nin izleri açıkça görülür. İlk dönemlerinde hassas, düşünce ağırlıklı şiirler yazmış; ömrünün sonlarına doğru dînî-tasavvufi konulara yönelmiştir. Dîvân'ında hikemî tarzda gazellere sıkça rastlanır. Nazireleri bulunmaktadır. Üslübu gayet açık olmakla beraber şiirde yeni mazmunlar bulmada başarılı görülmez (Onay 1932: 220). Bazı şiirleri bestelenmiştir. Ahmed Mecbûr Efendi, post-modern tarzda yazılan bir romana da konu olmuştur.
Kaynakça
Ahmet
Mecbûr Efendi. Hilâfetnâme-i Osmânî ve İttihatnâme-i İslâmî. Ed. İbrahim Akyol. Ankara.
Akyol, İbrahim (2020). Çankırılı
Mecbûr Efendi Divanı. İstanbul.
Arslan, Yüksel, Orhan Kemal Karakuş (2012). Yitik Şehrin Romanı Hamuşan. Çankırı: Çankırı Valiliği Yay.
Onay, Ahmet Talat (1932). Çankırı Şairleri. C.2. Çankırı: Çankırı Matbaası.
Sicill-i Ahval Defterleri. Çankırı Belediyesi. Dr. Rıfkı Kamil Araştırma Merkezi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM AKYOLYayın Tarihi: 08.11.2013Güncelleme Tarihi: 11.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bilirsin çünkü ey dil herkes ile şimdi sohbet güç
Değil nâdân ile belki ukûl ehliyle ülfet güç
Gönül tecrîd ile gerçi ferâgat istiyor lâkin
Nasıl ki ihtilât güç bu zamânda ayn-ı uzlet güç
Bu fânî âlemin fânî na'îmi zâhidin olsun
Bana nâmerdlere minnetle kesb-i mâl u devlet güç
Cihânda mâye-i feyz u terakkî istikâmetdir
Velî fikr-i sakîm ehli sanır ki istikâmet güç
Şerîatdan haberdâr olmayan cehl-i mürekkebler
Hakîkat sırrını mevhûm sana dahi tarîkat güç
Benim kullukda gerçi acz ü taksîrim muhakkakdır
Değil senden bana yâ Rab kerem afv u inâyet güç
Zılâl-ı şâh-ı nakşa sıdk u pür-şekk ile gir Mecbûr
Sana vahdetde kesret olmaya kesretde vahdet güç
(Onay, Ahmet Talat (1932). Çankırı Şairleri. C.2. Çankırı: Çankırı Matbaası. 246.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 08.11.2013Güncelleme Tarihi: 11.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bilirsin çünkü ey dil herkes ile şimdi sohbet güç
Değil nâdân ile belki ukûl ehliyle ülfet güç
Gönül tecrîd ile gerçi ferâgat istiyor lâkin
Nasıl ki ihtilât güç bu zamânda ayn-ı uzlet güç
Bu fânî âlemin fânî na'îmi zâhidin olsun
Bana nâmerdlere minnetle kesb-i mâl u devlet güç
Cihânda mâye-i feyz u terakkî istikâmetdir
Velî fikr-i sakîm ehli sanır ki istikâmet güç
Şerîatdan haberdâr olmayan cehl-i mürekkebler
Hakîkat sırrını mevhûm sana dahi tarîkat güç
Benim kullukda gerçi acz ü taksîrim muhakkakdır
Değil senden bana yâ Rab kerem afv u inâyet güç
Zılâl-ı şâh-ı nakşa sıdk u pür-şekk ile gir Mecbûr
Sana vahdetde kesret olmaya kesretde vahdet güç
(Onay, Ahmet Talat (1932). Çankırı Şairleri. C.2. Çankırı: Çankırı Matbaası. 246.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 11.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bilirsin çünkü ey dil herkes ile şimdi sohbet güç
Değil nâdân ile belki ukûl ehliyle ülfet güç
Gönül tecrîd ile gerçi ferâgat istiyor lâkin
Nasıl ki ihtilât güç bu zamânda ayn-ı uzlet güç
Bu fânî âlemin fânî na'îmi zâhidin olsun
Bana nâmerdlere minnetle kesb-i mâl u devlet güç
Cihânda mâye-i feyz u terakkî istikâmetdir
Velî fikr-i sakîm ehli sanır ki istikâmet güç
Şerîatdan haberdâr olmayan cehl-i mürekkebler
Hakîkat sırrını mevhûm sana dahi tarîkat güç
Benim kullukda gerçi acz ü taksîrim muhakkakdır
Değil senden bana yâ Rab kerem afv u inâyet güç
Zılâl-ı şâh-ı nakşa sıdk u pür-şekk ile gir Mecbûr
Sana vahdetde kesret olmaya kesretde vahdet güç
(Onay, Ahmet Talat (1932). Çankırı Şairleri. C.2. Çankırı: Çankırı Matbaası. 246.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Bilirsin çünkü ey dil herkes ile şimdi sohbet güç
Değil nâdân ile belki ukûl ehliyle ülfet güç
Gönül tecrîd ile gerçi ferâgat istiyor lâkin
Nasıl ki ihtilât güç bu zamânda ayn-ı uzlet güç
Bu fânî âlemin fânî na'îmi zâhidin olsun
Bana nâmerdlere minnetle kesb-i mâl u devlet güç
Cihânda mâye-i feyz u terakkî istikâmetdir
Velî fikr-i sakîm ehli sanır ki istikâmet güç
Şerîatdan haberdâr olmayan cehl-i mürekkebler
Hakîkat sırrını mevhûm sana dahi tarîkat güç
Benim kullukda gerçi acz ü taksîrim muhakkakdır
Değil senden bana yâ Rab kerem afv u inâyet güç
Zılâl-ı şâh-ı nakşa sıdk u pür-şekk ile gir Mecbûr
Sana vahdetde kesret olmaya kesretde vahdet güç
(Onay, Ahmet Talat (1932). Çankırı Şairleri. C.2. Çankırı: Çankırı Matbaası. 246.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | NURÎ, Mehmet Nuri | d. 1876 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Şükrü Enis Regü | d. 1923 - ö. 19 Mart 1976 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Osman Arpaçukuru | d. 1968 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | DERVİŞ ALİ | d. 1856/1860? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | SALÂHÎ, Safiye Sultan-zâde Mehmed Bey | d. 1856 - ö. 1910 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | DOLLU ABUZER, Abuzer | d. 1856 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | MEHMED ATÂ | d. 1850 - ö. 1919 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | GEDAYÎ, Hüseyin Şükrü | d. ? - ö. 1919 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | NİGÂRÎ, Ahmed | d. 1858 - ö. 1917?-1919? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | MEYLÎ, Ebussuûd-zâde Mehmed Çelebi | d. 1524-25 - ö. 1563-64 | Meslek | Görüntüle |
11 | SİNANÎ, Şeyh Sinan Efendi | d. ? - ö. Kasım-Aralık 1629 | Meslek | Görüntüle |
12 | HAYÂLÎ, Şemseddîn Ahmed | d. ? - ö. 1470-71 | Meslek | Görüntüle |
13 | FETHÎ, Zülfikar | d. ? - ö. 19. yy. | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | BEHCET, Abdullah | d. 1809 - ö. 1866 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | İBRÂHÎM, Yalvaçlı İbrâhîm Efendi | d. ? - ö. 1876 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | VÂSIK, Priştineli Vâsık | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | SIDKÎ (SITKÎ HATUN), Emetullah Kadın | d. ? - ö. 1703 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | KADÎMÎ, Hafid-i Hamdî Çelebi | d. ? - ö. 1586-87 | Madde Adı | Görüntüle |