MEHMET İLBARS

(d. 1926 / ö. ?)
çiftçi, âşık, şoför
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Mehmet İlbars, 1926 yılında Adana'nın Kadirli ilçesinin Hardallık köyünde doğmuştur. Mehmet İlbars, üç kardeşin en küçüğüdür. Babası Hasan İlbars, Derviş Paşa isyanı sırasında Çukurova’ya gelerek, bu köye yerleşenlerdendir. Âşığın babası, Mehmet İlbars küçük yaşta iken vefat etmiştir. Âşık, babası öldükten sonra, ilkokul 3. sınıftan ayrılmak zorunda kalmış; ancak sonradan okuduğu kitaplarla kendisini yetiştirme imkanı bulmuştur (Şimşek 1990: 90).

Âşık Mehmet İlbars, geçimini çiftçilik ve şoförlük yaparak sağlamıştır. Âşığın üç defa evlendiği ve yaptığı bu evliliklerden on dört çocuk sahibi olduğu ifade edilmektedir (Arı 2009: 345). İlbars'ın ölüm tarihi ile ilgili elimizde herhangi bir bilgi yoktur.

Âşık, 13-14 yaşlarında iken bir kıza âşık olmuş ve bu aşk, onu şiir yazmaya/söylemeye yöneltmiştir. Âşık Mehmet İlbars'ın saz çalma yeteneği yoktur. Ancak sazlı-sözlü ortamlara çok girmiştir. Badeli bir âşık değildir. Usta-çırak ilişkisi içerisinde de yetişmemiştir (Şimşek 1990: 91).

Şiirlerinde mahlas olarak çoğu zaman kendi adını soyadını kullanmıştır. Ancak, âşığın kimi zaman da Dev Ozan, Büyük Ozan gibi mahlaslar kullandığı dikkati çekmektedir. Âşık Mehmet İlbars, şiirlerini genellikle 11’li hece ölçüsüyle, yarım kafiye kullanarak yazmış/söylemiş ve şiirlerinde koşma kafiye örgüsünü (xaxa bbba, abab cccb...) kullanmıştır: "Huri mi melek mi yoksa soyunuz/ Sallanır selvi olmuş boyunuz/ Acep nasıl ola sizin huyunuz/ Çok yavaş yürüyen hızınız vardır" (Arı 2009: 345).

Âşık Mehmet ilbars, yazdığı/söylediği şiirlerde daha çok doğrudan anlatım, nasihat ve hitap yoluyla anlatım ve hikâye etme tekniklerini kullanmıştır. Âşık, şiirlerinde anlatımı güçlendirmek ve etkili kılmak için tekrirlere (parça parça, çeşit çeşit, bozuk bozuk...), atasözlerine (Gelen elbet gidenleri aratır.), deyimlere (kan ağla-, göğüs ger-, yürek soğut-...), alkış-kargışlara (Kör olup da ocakları sönesi. İy’olsun dirlik...), halk söyleyişlerine (edek, açak, bizim el, şahan ...) sıklıkla yer vermiştir (Arı 2009: 346). Şiirleri, genellikle koşma tarzında nasihat, taşlama, ağıt ve güzellemelerden oluşmuştur. Âşık İlbars, şiirlerinde aşk, geçmişe özlem, vatandaşlık bilinci, Türklük şuuru, memleket sevgisi, sıla özlemi gibi temalara -diğer temalara göre- daha sık yer vermiştir: "Türkistan'da yaşayanlar Türk ise/ Neden ona hasret kaldı beyler ah..." (Arı 2009: 348).

Kaynakça

Arı, Bülent (2009). Adana'da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966). Adana: Altınkoza Yay.

Şimşek, Esma (1990). "Mehmet İLBARS". I. Mersin Milli Kültür Eğitim Sempozyumu Bildirileri. Mersin. 90-95.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. BÜLENT ARI
Yayın Tarihi: 02.01.2019
Güncelleme Tarihi: 09.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ABDURRAHMAN, Hürüoğlu Abdurrahmand. 1803-1804? - ö. 1853-1855?Doğum YeriGörüntüle
2SELAHATTİN BAYSALd. 10.04.1942 - ö. 11.03.2015Doğum YeriGörüntüle
3Orhan Özdemird. 01 Mayıs 1953 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Kemalettin Şenocakd. 1926 - ö. 2010Doğum YılıGörüntüle
5Haldun Haluk Marlalıd. 14 Nisan 1926 - ö. 7 Şubat 2014Doğum YılıGörüntüle
6İlhan Ayverdid. 24 Ekim 1926 - ö. 6 Kasım 2009Doğum YılıGörüntüle
7Kemalettin Şenocakd. 1926 - ö. 2010Ölüm YılıGörüntüle
8Haldun Haluk Marlalıd. 14 Nisan 1926 - ö. 7 Şubat 2014Ölüm YılıGörüntüle
9İlhan Ayverdid. 24 Ekim 1926 - ö. 6 Kasım 2009Ölüm YılıGörüntüle
10Kemalettin Şenocakd. 1926 - ö. 2010MeslekGörüntüle
11Haldun Haluk Marlalıd. 14 Nisan 1926 - ö. 7 Şubat 2014MeslekGörüntüle
12İlhan Ayverdid. 24 Ekim 1926 - ö. 6 Kasım 2009MeslekGörüntüle
13Kemalettin Şenocakd. 1926 - ö. 2010Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Haldun Haluk Marlalıd. 14 Nisan 1926 - ö. 7 Şubat 2014Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İlhan Ayverdid. 24 Ekim 1926 - ö. 6 Kasım 2009Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Kemalettin Şenocakd. 1926 - ö. 2010Madde AdıGörüntüle
17Haldun Haluk Marlalıd. 14 Nisan 1926 - ö. 7 Şubat 2014Madde AdıGörüntüle
18İlhan Ayverdid. 24 Ekim 1926 - ö. 6 Kasım 2009Madde AdıGörüntüle