Madde Detay
Mustafa Refik
(d. 1867-1868 / ö. 21 Eylül 1913)
mütercim, yazar, gazeteci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
İstanbul’da doğmuştur. Babası Beyşehir kazası kaymakamlarından Ahmet Tevfik Bey; annesi Ahmet Mithat Efendi’nin kız kardeşi Meveddet Hanım’ın kızıdır. Mustafa Refik; Süleymaniye Medresesi, Mekteb-i Rüştiye-i Askeriye, Mekteb-i Fünun-ı Mülkiye’de tahsilini tamamladıktan sonra Dâhiliye Nezareti Mektubî Kalemi’nde 1890 yılında başlayan memuriyetini vefatına kadar sürdürmüştür. 1910 yılında İzmir Mekteb-i Sultanî, 1912’de önce Mercan İdadisi ardından Darülmuallimat müdürlüğüne atanmıştır. Bu görevdeyken rahatsızlanarak tedavi amacıyla gittiği Viyana’da 21 Eylül 1913 tarihinde vefat etmiştir.
Mustafa Refik, 1885-1912 yılları arasında basın ve edebiyat hayatında aktif rol oynamış bir yazardır. Yazı hayatı boyunca Mustafa Refik’e Ahmet Mithat Efendi’nin mühim tesirleri olmuştur. Fransızca ve İngilizceye vakıf olması sebebiyle Batı edebiyatının yanı sıra fen, coğrafya, tabiat, sağlık, sosyal konulu pek çok eseri tercüme etmiştir. Tercüme yazılarının pek çoğunu Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımladıktan sonra bu yazılardan oluşturduğu seçkiyi Müntehabat-ı Mustafa Refik adıyla 8 cilt halinde neşretmiştir. Özellikle Fransız edebiyatından yaptığı roman tercümelerini Sabah ve Tercüman-ı Hakikat gazetelerinde tefrika ettikten sonra kitap olarak yayımlamıştır. Mustafa Refik’in tercüme romanları aşk ve macera konuludur. Osmanlı okuyucularından ve devrin önemli yazarlarından ilgi görmesinde Mustafa Refik’in dilinin sade ve açık bir üslupta olmasının büyük payı vardır.
Toplumun gelişmesi, kalkınması için eğitime ve bilhassa kadınların eğitimine çok önem veren Mustafa Refik, eğitim hususunda kız rüştiyelerinde ders kitabı olarak okutulmak üzere Kızlara Mahsus Dikiş ve El İşleri Kitabı’nı kaleme almıştır. Sahibi olduğu Haftalık Resimli İstanbul adlı dergide de kadın, çocuk ve aile eğitimi derginin asıl gayelerinden biri olmuştur. Bir Tanzimat aydını olarak sanat anlayışında pragmatist hareket eden Mustafa Refik, Batı’daki pek çok edebî ve ilmî eseri Osmanlı okuyucusuyla buluşturmuştur.
Kaynakça
Çankaya, Mücellidoğlu Ali, Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler: Mülkiye Şeref Kitabı, Mars Matbaası, Cilt: III, Ankara, 1968, s. 250-253.
Durgun, H.Harika, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırma Dergisi, Ahmet Mithat’ın Edebiyat ve Fikir Dünyasında Genç Yazarları ve Yeğeni Mustafa Refik’i Himayesi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Sayı: 1, İzmir 2007, s. 70-82.
Durgun, H. Harika, Gökçek, Fazıl, Ahmet Mithat Efendi, Edebiyat Yazıları 1, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2016, s. 298-303.
Durgun, H. Harika, Gökçek, Fazıl, Ahmet Mithat Efendi, Edebiyat Yazıları 2, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2018, s. 312-317.
İhsanoğlu, Ekmeleddin, Tanzimat Öncesi ve Tanzimat Dönemi Osmanlı Bilim ve Eğitim Anlayışı, 150. Yılında Tanzimat, TTK Yayınları, Ankara, 1992, s.456-475.
Yılmaz, Habibe, Mustafa Refik’in Hayatı ve Eserleri Üzerine Bir İnceleme, Celal Bayar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış YL. Tezi), Manisa, 2019.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: HABİBE YILMAZYayın Tarihi: 28.01.2020Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Yayın Tarihi: 28.01.2020Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
| Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
|---|---|---|---|
| Aşk ve Para (M.A’dan) | Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1308 (1892) | Roman |
| Lord Byron’un İlk Muaşakası (Elle Fores’den) | Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1309(1893) | Roman |
| Meş’um Çiftlik (Diedmann’dan) | Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1309(1893) | Roman |
| New Yorklu Mösyö Barn yahud Korsikalı Kızın Muaşakası (Günter’den) | Mihran Matbaası / İstanbul | 1309(1894) | Roman |
| Tunçtan Kızlar (Xavier de Montepin’den) | Artin Asaduryan Şirket-i Mürettibiye Matbaası / İstanbul | 1309(1893) | Roman |
| Kara Değirmen Cinayeti yâhud İngiltere Polisleri (Mary Elisabeth Braddon’dan) | Mihran Matbaası / İstanbul | 1311-1312 (1894-1895) | Roman |
| Kara Değirmen Cinayeti yâhud İngiltere Polisleri (Mary Elisabeth Braddon’dan) | Mihran Matbaası / İstanbul | 1311-1312 (1894-1895) | Roman |
| Madam Narman’ın Hatası Tehlikeli Bir Muaşaka (Theodore Cahu’dan) | Mihran Matbaası / İstanbul | 1312(1896) | Roman |
| Kalb-i Cerihadar (Jules Mary’den) | Mihran Matbaası / İstanbul | 1312(1896) | Roman |
| Gaston’un Muâşakası yâhud Cesur Kız (PensonduTerrail’den) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1313(1897) | Roman |
| Bir Sırr-ı Acib yâhud Kaptanın Kızı (Wilkie Coolins’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1313(1897) | Roman |
| Rekabet-i Âşıkane yâhud Gençleşmiş Gönül (Jean Rameau’dan) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1314(1898) | Roman |
| Para Kuvveti ( Xavier de Montepin’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1314(1898) | Roman |
| Para Kuvveti ( Xavier de Montepin’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1314(1898) | Roman |
| İkizler ( Albert Delpit’ten) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1314(1898) | Roman |
| Sevda Faciaları (Xavier de Montepin’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1315-1316 (1898-1899) | Roman |
| Sevda Faciaları (Xavier de Montepin’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1315-1316 (1898-1899) | Roman |
| Sevda Faciaları (Xavier de Montepin’den) | Kırkanbar Matbaası / İstanbul | 1315-1316 (1898-1899) | Roman |
| Larido’nun Sergüzeşti (Charles Paul de Kock’tan) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1318(1902) | Roman |
| Çavuş Reno (Pierre Sales’ten) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1319(1903) | Roman |
| Çavuş Reno (Pierre Sales’ten) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1319(1903) | Roman |
| Deniz Feneri ( Jules Verne’den) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1323(1907) | Roman |
| Hâli Ada (Daniel Arnold’dan) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1323(1907) | Roman |
| Zümrüd Madeni (Henri Reno’dan) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1324(1908) | Roman |
| Lirpirin Kurnazlığı | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1324(1908) | Hikâye |
| Küçük Hikâyeler | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1325(1909) | Hikâye |
| İstifadeli Seyahat 1325(1909) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | ? | Roman |
| Puvare’nin Serveti (Guy De Maupassant’tan) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1324(1909) | Roman |
| Haramon Gönüllüleri (Alexandre Dumas’dan) | Necm-i İstikbal Matbaası / İstanbul | 1328(1912) | Roman |
| Saray Entrikaları (Michel Zevaco’dan) | Necm-i İstikbal Matbaası / İstanbul | 1328(1912) | Roman |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1305(1889) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1305(1889) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1305(1889) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1305(1889) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1306(1890) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1307(1891) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1308(1892) | Diğer |
| Müntehabat-ı Mustafa Refik | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1308(1892) | Diğer |
| Garaib-i Âdat | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1308(1892) | Diğer |
| Kızlara Mahsus Dikiş ve El İşleri | Karabet Matbaası / İstanbul | 1308(1892) | Diğer |
| İnsan ve Hayvanat Üzerinde Musikînin Tesiri (Casimire Colombe’dan) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1309(1893) | Diğer |
| Hayal İçinde Hakikat yahut Bin Sene Sonra Amerika’da Bir Gazetecinin Derece-i Meşguliyeti (Jules Verne’den) | ? / İstanbul | 1309(1893) | Diğer |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Menâkıb-ı Seyyâhin | ? / İstanbul | 1310(1894) | Gezi Yazısı |
| Tibet Dağlarında (Sven Hedin’den) | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1322(1906) | Gezi Yazısı |
| Tercüman-ı Hakikat’in Garaib Cüzdanı Kütüphanesi | Tercüman-ı Hakikat Matbaası / İstanbul | 1325(1909) | Diğer |
İlişkili Maddeler
| Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 2 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 3 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Doğum Yeri | Görüntüle |
| 4 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 5 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 6 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Doğum Yılı | Görüntüle |
| 7 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 8 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 9 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
| 10 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
| 11 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Meslek | Görüntüle |
| 12 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Meslek | Görüntüle |
| 13 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 14 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 15 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
| 16 | Yeşim Türköz | d. 06 Eylül 1963 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
| 17 | İSHÂK, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | d. 1678-79 - ö. 1734 | Madde Adı | Görüntüle |
| 18 | Avanzâde Mehmet Süleyman | d. 1871 - ö. 1922 | Madde Adı | Görüntüle |