Madde Detay

Asıl adı Nusrettin Yazıcı olan Âşık Nusret Torunî, 5 Ocak 1945'te Erzurum'un Narman ilçesine bağlı Samikale köyünde doğmuştur. Henüz dokuz yaşındayken kendi kendine saz çalmayı öğrenir ve dedesinin türkülerini ezberlemeye başlar. Babası kendisine bir saz alır ve babasıyla köy köy, kahvehane kahvehane gezip âşıklık sanatının inceliklerini bizzat yaşayarak öğrenir. Babası Narmanlı Âşık Sümmanî’nin oğullarından Çavuş lakabıyla anılan ve gelenek içinde kardeşi Şevki Çavuş [Mahtumî] ile birlikte hikâye anlatıcısı olarak bilinen Fahri Yazıcı’dır (Ünaldı 197; Özarslan 2001; Sömen 2011). Dedesi Âşık Sümmanî’den sonra oluşan “Sümmanî Kolu”na mensup olan Âşık Torunî, geleneğin icaplarını aynı zamanda ustası olan Fahri Yazıcı’dan öğrenir (Özarslan 2001). Temel Turabî, İsrafil Daştan, Ebubekir Zamanî, Gıyasettin Eroğlu, Baki Çetin ve Köksal Yazıcı yetiştirdiği çıraklarıdır. İlkokul mezunu olan Âşık Nusret Torunî'nin yedi erkek üç kız çocuğu olmuştur. Âşıklığın dışında aile uğraşı olan çiftçilikle uğraşmış (Özhan vd 1992: 341), bir ara Âşık Kahvehanesi işletmişse de bu kısa sürmüştür. Yurdun birçok yöresinde yapılan âşık yarışmalarına bu cümleden olarak Konya âşıklar bayramında ve başka yarışmalarda çeşitli ödüller almıştır (Halıcı 1992: 469). 1974-2001 yılları arasında çıkardığı otuza yakın plak ve kasetiyle de geçimini sağlamaya çalışmış, yurt içinde katıldığı yarışma ve festivallerden gelen para ödülleriyle de geçimine katkı sağlamıştır Yurt dışında ise 1978 yılından itibaren Almanya, Hollanda, Fransa, Belçika, Yugoslavya, Avusturya, İsviçre, İngiltere, İtalya gibi birçok Avrupa ülkesinde sanatsal organizasyonlara katılmıştır. Kültür Bakanlığı desteğiyle 1991'de Âşık Nuri Çırağı ve Âşık Yaşar Reyhânî ile birlikte Almanya, Fransa, Belçika ve İsveç gibi ülkeleri kapsayan bir turnede de yer almıştır (Sömen 2011: 7, 13). Âşığın ismiyle bir de internet sayfası açılmış, ancak daha sonra bu sayfa kapanmıştır. Âşık Nusret Torunî, 23 Ocak 2003 tarihinde ani bir rahatsızlık nedeniyle kaldırıldığı İstanbul Süreyya Paşa Hastanesinde vefat etmiştir.

Âşık Nusret Torunî, 20. yüzyıl geleneğinin güçlü temsilcilerindendir. Koşma, semaî, destan ve özellikle divanî türlerinde eser veren Âşık Nusret Torunî’nin şiirlerinde aşk, gurbet, sıla özlemi kader, fanilik, vatan, millet, din, tasavvuf, tabiat ve sosyal meseleler ele alınmıştır. Bu şiirlerde ele alınan konular öğütleme, güzelleme koçaklama, taşlama biçimlerinde işlenmiştir. Kendine has bir üslup göze çarpan şiirlerinde özellikle divani türünde çok eser verdiği görülür. Katıldığı fasıllarda kıvrak üslubuyla karşılaştığı âşıklarla deyişmiş atışmış olan Nusret Torunî bu karşılaşmaların hepsinde muhatabına üstünlük kurmuş bir gelenek temsilcisidir. Özellikle hikâyeci âşık tipinin son dönem temsilcilerinden olan Âşık Nusret Torunî’nin hikâyeciliği de şiirdeki başarısına yaklaşır. Âşık Nusret Torunî’nin bildiği 30 civarında halk hikâyesinden 16 tanesi kayıt altına alınabilmiştir. Bu halk hikâyeleri Âşık Sümmanî ve yöredeki başka âşıklarca tasnif edilen halk hikâyelerinden yörede bilinen ve anlatılagelen halk hikâyelerine, sözlü gelenekten ve yazılı edebiyattan gelen halk hikâyelerine kadar kaynak çeşitliliği gösterir. Bunlar arasında “Batum ve Kırım”, “Celâl Ahmet ile Mehmet Han”, “Elmas ile Kahraman”, “Ercişli Emrah ile Selvihan”, “Erzurum Valisi’nin Kızları”, “Ferhat ile Şirin”, “Hotlu Şâmil”, “Kel Ali Bey Oğlu Mehmet Bey”, “Kerem ile Aslı”, “Kırım Destânı”, “Leylâ ile Mecnûn”, “Mâhirî ile Mâhitâbân”, “Necip ile Telli”, “Nergis Hanım”, “Sümmanî ile Gülperi”, “Sümmanî ile Şenlik Karşılaşması”, “Trabzonlu Kahraman”, gibi halk hikâyeleri âşığın hikâye repertuvarını oluşturur. Bu hikâyelerden “Kel Ali Bey Oğlu Mehmet Bey Hikâyesi” ve “Nergis Hanım âşığın kendi tasnifidir. Âşık Nusret Torunî'nin âşık havaları konusunda da farklı bir tarzı ve üslubu söz konusudur. Gerek kendi şiirlerini gerekse dedesi Âşık Sümmanî'ye ait eserleri kendine has bir ezgi ve edayla seslendirmeyi yeğlemiştir. Bu özellikteki ses ve görüntü kayıtları internet ortamında mevcuttur.

Yaklaşık elli yıllık sanat hayatı boyunca Nihanî, Gülistan Çobanoğlu, Zadrakomlu Rüstem (Yananî), Ali Rahmanî, Yaşar Reyhanî, Hüseyin Sümmanioğlu, Murat Çobanoğlu, Şeref Taşlıova, Bardızlı Mevlüt İhsanî, Nuri Çırağî, Mustafa Ruhanî, Posoflu Mirza, Sarıkamışlı Âşık Dursun Cevlanî, İlhami Demir, Sivaslı Hasan Yüzbaşıoğlu, Ağrılı İhsanî, Ardanuçlu Efkârî, Kul Nuri, Fuat Çerkezoğlu, Ahmet Poyrazoğlu, Nuri Meramî, Erol Ergani, Cemal Divanî, Şakir İhsanoğlu, Mustafa Aydın, İhsan Yavuzer, Rahim Sağlam, Maksut Koca ve daha pek çok âşıkla karşılaşmalar yapmıştır (Vural 2015: 146-147). Torunî, sanat hayatı boyunca birçok plak ve kaset yapmıştır. Âşığın plaklarının çoğu daha sonraki yıllarda kaset olarak da yayımlanmıştır. Âşığın vefatıyla birlikte plak ve kasetlerinin çoğu gerek sevenleri gerek ise âşık arkadaşları tarafından birer hatıra olarak saklanmak amacıyla alınmıştır. Nusret Torunî'nin eldeki plak ve kasetleri arasında “Duman Üstünde” [Harika Plak], “Nerde Bulam” [Harika Plak], “Çâre Düşünür” [Harika Plak], Âşığın Gönül Telinden [Harika Plak], Trabzonlu Kahramanın Hikâyesi [Yavuz Plak], “Sıladan Bir Haber” [Camses Müzik], “Âşık Reyhânî–Nusret Sümmanîoğlu Atışması” [Harika Plak], “Sümmanî ile Âşık Şenlik Atışması” [Harika Plak], “Celâl Ahmet ile Mehmet Han Hikâyesi” [Harika Plak], “Almanya’dan Sılaya” [Harika Plak], “Sor Âriften” [Harika Plak], “Soysuz” [Harika Plak], “Sorabildin mi?” [Harika Plak], “Nergis Hanım Hikâyesi” [Harika Plak] (Sömen 2011: 17-18), “Yürü Kahpe Dünya - Bizim Köye Uğrama” [Yavuz Burç Plakçılık], “Mine ile Sümmani - Düşersen Kaldıran Olmaz” [Yavuz Burç Plakçılık], “Sümmani'nin Gülperi'ye Mektubu - Gülperi'nin Sümmani'ye Mektubu” [Yavuz Burç Plakçılık], “Bağrı Yanıklar Gider - Koy Desinler Ateşin Yok Külün Yok” [Yavuz Burç Plakçılık], “Yad Eylemiş Yar Beni - Okuttular Harfi Yeşil Yapraktan” [Yavuz Burç Plakçılık] adlı plak ve kasetleri halk hikâyesi, usta malı şiirler ve karşılaşmalar, âşık karşılaşması, kendi şiirlerini ihtiva eden çalışmalardır. 1978'de TRT televizyonuyla başlayan televizyon sürecinde resmi, özel yerel televizyonlarda olmak üzere sayısız programlara katılmıştır. Bu programlara ait kayıtlar sosyal medyada yer almaktadır. Şiirleri Köz Dergisi’nde ve mahallî gazetelerde yayımlanmıştır. Babasından öğrendiği Celalî Ahmet ile Mehmet Han hikâyesinin türkülerini kendisi düzmüştür (Özarslan 2001: 393).