PİR MUHAMMED EFENDİ

(d. ?/? - ö. ?/?)
tekke şairi
(Tekke / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Pir Muhammed Efendi olan mutasavvıfın hayatı hakkında çok fazla bilgi yoktur. 17. asırda yaşadığı bilinen mutasavvıfın, Hazinetü’l Ebrar adlı Mesnevî’nin 4. cilt şerhinden Balıkesirli olup İstanbul’da kaldığı anlaşılmaktadır. Tasavvuf erbabı arasında Cân-ı âlem, halk arasında Şeyh Budak diye anılmıştır. Bursalı Tahir Bey, Osmanlı Müellifleri’nde kendisinin sülûk bakımından Eşrefî, teberrüken Mevlevi olduğu kaydedilerek Şeyh Üftade ile yakınlığına temas etmektedir (TDEA 1990: 250; Cunbur 2007: 245). Yine bu şerhde doğum yeri olarak Balıkesirli, yerleştiği yer itibariyle de İstanbullu olduğunu açıklıyor. Hadikatü'l-Cevami sahibi Ayvansarayi'nin Mecmuayı Vefeyat'ında ise; mutasavvıfa zümresi yanında "Can-ı alem", halk arasında "Şeyh Budak" namıyla şöhret bulduğu, Kirmasti'li olduğu isminin Abdülkadir bulunduğu ve Bursa'da Eşrefzade merhumun kızının oğlu Şeyh Mahdi Efendiden hilafet aldığı, Mesnevi'nin dördüncü cildini şerh ettiği ve Üsküdar içinde yattığı bildirilmektedir. İsimdeki fark bir tarafa bırakıldığı takdirde bu zatın süluk bakımından Eşrefi ve teberrüken de Mevlevi olduğu anlaşılmaktadır. Mesnevi'nin inceliklerini memleketinde gömülü bulunan Fenai Sultan'ın manevi işareti ile Bursa'da Üftade hazretlerinden almıştır (Bursalı Mehmed Tahir 1972: 175).

Eserinin adı, Hazinetü’l Ebrâr olup, Mevlana'nın Mesnevisi’nin dördüncü cildinin şerhidir. Faziletli ve arif bir zat olup Hazinetü'l- Ebrar ismiyle şerh ettiği Mesnevi'nin dördüncü cildi Üsküdar'da Selimiye kütüphanesindedir. H. 1026/M. 1617 tarihinde yazdığı bu şerhin nihayetindeki kaydına göre Mevlevi ileri gelenlerinden olduğu anlaşılıyor (Bursalı Mehmed Tahir 1972: 175).

Kaynakça

Cunbur, Müjgân (2007). “ Pir”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay. 245.

Yavuz, A. Fikri, İsmail Özen (hzl.) (1972). Bursalı Mehmed Tahir Efendi. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yay. 

“Pir Muhammed Efendi” (1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 250.



Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. EMİNE ÇAKIR
Yayın Tarihi: 02.12.2014
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Sabri Altıneld. 16 Nisan 1925 - ö. 19 Ekim 1985Doğum YeriGörüntüle
2FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Doğum YeriGörüntüle
3Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Sabri Altıneld. 16 Nisan 1925 - ö. 19 Ekim 1985Doğum YılıGörüntüle
5FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Doğum YılıGörüntüle
6Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Sabri Altıneld. 16 Nisan 1925 - ö. 19 Ekim 1985Ölüm YılıGörüntüle
8FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Ölüm YılıGörüntüle
9Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10Sabri Altıneld. 16 Nisan 1925 - ö. 19 Ekim 1985Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Sabri Altıneld. 16 Nisan 1925 - ö. 19 Ekim 1985Madde AdıGörüntüle
14FATMA KAMİLE HANIMd. 1839 - ö. 1921Madde AdıGörüntüle
15Necmiye Alpayd. 23 Kasım 1946 - ö. ?Madde AdıGörüntüle