Madde Detay
PEYÂMÎ/ PİYÂSÎ, Yayabaşı-zâde Peyâmî (Piyâsî) Çelebi
(d. ?/? - ö. ?/?)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / Başlangıç-15. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Peyâmî’nin hayatı hakkında kaynaklardaki bilgiler sınırlıdır; bu bilgilere göre İstanbullu olan Peyâmî, bir yayabaşının oğludur. Eğitimini tamamlayarak Saçlı Emîr Efendi’den mülâzım oldu (Eyduran 2009: 192, Şemseddin Sâmî 1314: 1573, Mecmû’a-i Eş’âr 11b). Nail Tuman, Sicill-i Osmânî'yi kaynak göstererek Piyâsî mahlaslı bir şairden bahseder (Kurnaz vd. 2001: 120). Bu eserdeki Piyâsî (Yayabaşı-zâde Piyâsî Çelebi) maddesinde yazarın verdiği bilgiye göre ilmiyede mülâzım olan Piyâsî Çelebi, Sultân II. Bâyezîd devri şairlerindendir. Diğer biyografik eserlerde bulunmayan bu mahlas muhtemelen Sicill-i Osmânî’deki (Mehmed Süreyyâ 1311: 41) Peyâmî mahlasının Nâil Tuman tarafından sehven Piyâsî şeklinde okunmasından kaynaklanmıştır. Nitekim Sicill-i Osmânî'nin eski yazılı baskısında Peyâmî mahlaslı başka bir şair görünmemekte ve yeni harfli basımında ise aynı madde Peyâmî şeklinde verilmektedir (Mehmed Süreyyâ 1311: 41-42; Akbayar vd. 1996: 1333). Ayrıca Hasan Çelebi Tezkiresi’nde (Kutluk 1989: 229), şair hakkında diğer kaynaklarda (Şemseddîn Sâmî 1306: 1573; Tuman 2001: 120) verilen bilgilerle örtüşen ve kendisinden Yayabaşı-zâde Peyâmî olarak söz edilen bir şair mevcuttur. Bunların yanı sıra kaynaklarda Piyâsî (Peyâmî)’nin hangi dönemde yaşadığı konusu tartışmalıdır. Mehmed Süreyyâ (1311: 41), şairin Sultân II. Bâyezîd; Şemseddîn Sâmî (1306: 1573), muhtemelen Hasan Çelebi’nin “hâlen tarîk-ı ilme sâlik olmış” (Kutluk 1989: 229) ifadesine bakarak tezkirenin sunulduğu III. Murâd devri şairi olduğunu belirtmiştir. Nâil Tuman (2001: 120) ise, Piyâsî ve Peyâmî’yi ayrı şairler saydığı için Piyâsî’yi II. Bâyezîd, Peyâmî’yi III. Murâd dönemi şairi olarak göstermiştir. Bunlardan hareketle şairin mahlasının doğrusunun Piyâsî değil Peyâmî olması gerektiği, büyük ihtimalle kaynakların aynı şairden söz ettiği ileri sürülebilir. Ancak II. Bâyezîd zamanında yaşadığına dair bilgiyi kesin biçimde yanlış saymak için elde bir veri bulunmadığından onun, adı geçen iki padişahtan hangisinin döneminde hayatta olduğunu kesin şekilde belirlemek mümkün görünmemektedir. Peyâmî/Piyâsî’nin eseri yoktur, şiir mecmualarında bazı şiirlerine rastlanmaktadır.
Kaynakça
Akbayar, Nuri, S. A. Kahraman (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî. C. 4. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî - Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. C. 1. Ankara: TTK Yay.
Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479. vr. 11b-12a.
Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmânî. C. 2. Dersaâdet.
Şemseddîn Sâmî (1306). Kâmûsu’l-A’lâm. C. 2. İstanbul.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: AHMET TANYILDIZ - YUNUS KAPLANYayın Tarihi: 27.10.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
‘Aşk câmın nûş idüp şunlar ki bî-hûş oldılar
Haşre dek ayılmayacak şöyle serhoş oldılar
Zâhidâ halvet-nişînler dûd-ı âhumdan benüm
Kaçdılar ahşam sanup gûya ki baykuş oldılar
Siñdiler her birisi bir gûşede bülbüllerüñ
İşidüp feryâdumı gülşende hâmûş oldılar
‘Akl u sabr u cân u dil nakdini almışlar ‘aceb
Gamze-i dilber diyen agyâra mı tuş oldılar
Sen degülsin yalıñuz sevdâ-yı zülf-i yâr ile
Ey Peyâmî niceler varup siyeh-pûş oldılar
(Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479. vr. 12a.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 27.10.2014Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
‘Aşk câmın nûş idüp şunlar ki bî-hûş oldılar
Haşre dek ayılmayacak şöyle serhoş oldılar
Zâhidâ halvet-nişînler dûd-ı âhumdan benüm
Kaçdılar ahşam sanup gûya ki baykuş oldılar
Siñdiler her birisi bir gûşede bülbüllerüñ
İşidüp feryâdumı gülşende hâmûş oldılar
‘Akl u sabr u cân u dil nakdini almışlar ‘aceb
Gamze-i dilber diyen agyâra mı tuş oldılar
Sen degülsin yalıñuz sevdâ-yı zülf-i yâr ile
Ey Peyâmî niceler varup siyeh-pûş oldılar
(Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479. vr. 12a.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 10.12.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
‘Aşk câmın nûş idüp şunlar ki bî-hûş oldılar
Haşre dek ayılmayacak şöyle serhoş oldılar
Zâhidâ halvet-nişînler dûd-ı âhumdan benüm
Kaçdılar ahşam sanup gûya ki baykuş oldılar
Siñdiler her birisi bir gûşede bülbüllerüñ
İşidüp feryâdumı gülşende hâmûş oldılar
‘Akl u sabr u cân u dil nakdini almışlar ‘aceb
Gamze-i dilber diyen agyâra mı tuş oldılar
Sen degülsin yalıñuz sevdâ-yı zülf-i yâr ile
Ey Peyâmî niceler varup siyeh-pûş oldılar
(Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479. vr. 12a.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
GAZEL
‘Aşk câmın nûş idüp şunlar ki bî-hûş oldılar
Haşre dek ayılmayacak şöyle serhoş oldılar
Zâhidâ halvet-nişînler dûd-ı âhumdan benüm
Kaçdılar ahşam sanup gûya ki baykuş oldılar
Siñdiler her birisi bir gûşede bülbüllerüñ
İşidüp feryâdumı gülşende hâmûş oldılar
‘Akl u sabr u cân u dil nakdini almışlar ‘aceb
Gamze-i dilber diyen agyâra mı tuş oldılar
Sen degülsin yalıñuz sevdâ-yı zülf-i yâr ile
Ey Peyâmî niceler varup siyeh-pûş oldılar
(Mecmû’a-i Eş’âr. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet Koleksiyonu 479. vr. 12a.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | ŞEKÎBÎ, Mehmed Şekibî Çelebi | d. ? - ö. 1665-66 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâde | d. ? - ö. 1768 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | TAB'Î, Pîrî Mollası Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1764-65 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ŞEKÎBÎ, Mehmed Şekibî Çelebi | d. ? - ö. 1665-66 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâde | d. ? - ö. 1768 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | TAB'Î, Pîrî Mollası Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1764-65 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ŞEKÎBÎ, Mehmed Şekibî Çelebi | d. ? - ö. 1665-66 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâde | d. ? - ö. 1768 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | TAB'Î, Pîrî Mollası Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1764-65 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | ŞEKÎBÎ, Mehmed Şekibî Çelebi | d. ? - ö. 1665-66 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâde | d. ? - ö. 1768 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | TAB'Î, Pîrî Mollası Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1764-65 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | ŞEKÎBÎ, Mehmed Şekibî Çelebi | d. ? - ö. 1665-66 | Madde Adı | Görüntüle |
14 | HAŞMET, Mehmed Abbas Efendi-zâde | d. ? - ö. 1768 | Madde Adı | Görüntüle |
15 | TAB'Î, Pîrî Mollası Mustafa Efendi | d. ? - ö. 1764-65 | Madde Adı | Görüntüle |