Madde Detay
RAHÎKÎ
(d. ?/? - ö. 953/1546/47)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl adı kimi kaynaklarda Yûsuf, kimi kaynaklarda Sinân, kimilerinde Yûsuf Sinan olarak geçer. İstanbulludur. Latîfî “Galata tâifesinden” olduğunu söylüyor. Âşık Çelebi, Rahîkî mahlasını almasını “şarâbâtîliğinden” kaynaklanmış olması gerektiğini belirtir. Kuloğullarından ve yeniçeri zümresinden olan şair, Mustafa Ağa vak’asında asiler arasında bulunduğu iddasıyla ulufesi kesilince Mahmud Paşa Çarşısı’nda attar dükkânı açarak esnaflığa başladı. Ulufesinin kesilmesine sebep olan olayı Gelibolulu Âlî ayrıntısıyla anlatır. Dükkânı zevk ve irfan sahiplerinin uğrak yeri idi. Bir zaman tıp ilmine ve türlü macunlar yapmaya da merak salan Rahîkî tîmârhanede şerbetçilik görevinde de bulundu. 953/1546/47’de hastalanarak öldü. “Koyup gitdi bu dükkân-ı cihânı” mısraı ölümüne tarihtir. Âşık Çelebi, ölmeden iki gün önce şairi bir yakınıyla birlikte bayramda ziyaret ettiğinden ve Rahîkî’nin bütün hastalığına rağmen kendsiyle hoşça konuştuğundan bahseder. Sehî Bey, güzel şiirleri ve benzersiz sözleri olduğunu kaydederken Latîfî, şiirle fazla uğraşmadığını bikr-i mânâyı yakalamaya gayret göstermediğini belirtmekte, Âlî ise gazelleri noksan ise de fena olmadığını ifade etmektedir. Âlî, yaptığı macun ve afyonların sonradan çok meşhur olduğunu kaydetmektedir. Hasan Çelebi bir şiirini “kafiyesi sahîh değildir” diye örnek verir. Hasan Çelebi’nin de, Rahîkî’nin dükkanının hâlâ faal vaziyette olduğu hâlde şiirlerinin unutulduğunu belirttiğine bakılırsa macunlarının şiirlerinden meşhur olduğu anlaşılmaktadır. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde ve Pervâne Bey Mecmuası’nda hemen hepsi aynı olan 13’er adet şiiri vardır.
Kaynakça
Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.
İsen, Mustafa (hzl.) (1994). Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.
Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.
Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]
Köksal, M. Fatih (2007). “Rahîkî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 269-270.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.
Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.
Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-nisâb fi’n-neseb ve’l-künâ ve’l-elkâb. Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Ef. No. 628, vr. 230b.
Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat No. 406, vr. 58a, 225b, 258a…
“Rahîkî”(1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 269.
Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi, Es’ad Ef. No. 3871, vr. 54a.
Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.
Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]
Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSALYayın Tarihi: 05.09.2013Güncelleme Tarihi: 29.10.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
Şeh-süvâr-ı ışksın ey dil rikâb-ı câna bas
Şimdilik meydân senüñdür ayaguñ merdâne bas
Lâübâlîsin bilürler ey gözüm yaşı seni
Bir delikanlulıg eyle gel der-i mey-hâne bas
Kaşları kurbânı oldugum bilürsin ey hilâl
Kanumı barmak ucıyla cebhe-i cânâna bas
Ger dilerseñ tîg-i müjgânuñla ömrüm cân diler
Ger basarsañ yüzüm üzre dîde-i giryâna bas
Gözlerüñ mahmûrıyam sâkî meded öldüm yetiş
Ben garîbüñ cânına gel bir iki peymâne bas
Mest-i ışk olmak dilerseñ zâhidâ âlemde ger
Neng câmın yire çal andan kadem meydâna bas
Ey Rahîkî çünki olduñ âşinâ-yı bahr-i ışk
Katreden yaşınma hergiz lücce-i ummâna bas
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1208)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 05.09.2013Güncelleme Tarihi: 29.10.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
Şeh-süvâr-ı ışksın ey dil rikâb-ı câna bas
Şimdilik meydân senüñdür ayaguñ merdâne bas
Lâübâlîsin bilürler ey gözüm yaşı seni
Bir delikanlulıg eyle gel der-i mey-hâne bas
Kaşları kurbânı oldugum bilürsin ey hilâl
Kanumı barmak ucıyla cebhe-i cânâna bas
Ger dilerseñ tîg-i müjgânuñla ömrüm cân diler
Ger basarsañ yüzüm üzre dîde-i giryâna bas
Gözlerüñ mahmûrıyam sâkî meded öldüm yetiş
Ben garîbüñ cânına gel bir iki peymâne bas
Mest-i ışk olmak dilerseñ zâhidâ âlemde ger
Neng câmın yire çal andan kadem meydâna bas
Ey Rahîkî çünki olduñ âşinâ-yı bahr-i ışk
Katreden yaşınma hergiz lücce-i ummâna bas
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1208)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020Eserlerinden Örnekler
GAZEL
Şeh-süvâr-ı ışksın ey dil rikâb-ı câna bas
Şimdilik meydân senüñdür ayaguñ merdâne bas
Lâübâlîsin bilürler ey gözüm yaşı seni
Bir delikanlulıg eyle gel der-i mey-hâne bas
Kaşları kurbânı oldugum bilürsin ey hilâl
Kanumı barmak ucıyla cebhe-i cânâna bas
Ger dilerseñ tîg-i müjgânuñla ömrüm cân diler
Ger basarsañ yüzüm üzre dîde-i giryâna bas
Gözlerüñ mahmûrıyam sâkî meded öldüm yetiş
Ben garîbüñ cânına gel bir iki peymâne bas
Mest-i ışk olmak dilerseñ zâhidâ âlemde ger
Neng câmın yire çal andan kadem meydâna bas
Ey Rahîkî çünki olduñ âşinâ-yı bahr-i ışk
Katreden yaşınma hergiz lücce-i ummâna bas
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1208)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
GAZEL
Şeh-süvâr-ı ışksın ey dil rikâb-ı câna bas
Şimdilik meydân senüñdür ayaguñ merdâne bas
Lâübâlîsin bilürler ey gözüm yaşı seni
Bir delikanlulıg eyle gel der-i mey-hâne bas
Kaşları kurbânı oldugum bilürsin ey hilâl
Kanumı barmak ucıyla cebhe-i cânâna bas
Ger dilerseñ tîg-i müjgânuñla ömrüm cân diler
Ger basarsañ yüzüm üzre dîde-i giryâna bas
Gözlerüñ mahmûrıyam sâkî meded öldüm yetiş
Ben garîbüñ cânına gel bir iki peymâne bas
Mest-i ışk olmak dilerseñ zâhidâ âlemde ger
Neng câmın yire çal andan kadem meydâna bas
Ey Rahîkî çünki olduñ âşinâ-yı bahr-i ışk
Katreden yaşınma hergiz lücce-i ummâna bas
(Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1208)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Meslek | Görüntüle |
11 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşa | d. 1819 - ö. 1893 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Başak Tuncel | d. 17 Haziran 1985 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Selim İleri | d. 30 Nisan 1949 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |