RAHÎKÎ

(d. ?/? - ö. 953/1546/47)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 16. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı kimi kaynaklarda Yûsuf, kimi kaynaklarda Sinân, kimilerinde Yûsuf Sinan olarak geçer. İstanbulludur. Latîfî “Galata tâifesinden” olduğunu söylüyor. Âşık Çelebi, Rahîkî mahlasını almasını “şarâbâtîliğinden” kaynaklanmış olması gerektiğini belirtir. Kuloğullarından ve yeniçeri zümresinden olan şair, Mustafa Ağa vak’asında asiler arasında bulunduğu iddasıyla ulufesi kesilince Mahmud Paşa Çarşısı’nda attar dükkânı açarak esnaflığa başladı. Ulufesinin kesilmesine sebep olan olayı Gelibolulu Âlî ayrıntısıyla anlatır. Dükkânı zevk ve irfan sahiplerinin uğrak yeri idi. Bir zaman tıp ilmine ve türlü macunlar yapmaya da merak salan Rahîkî tîmârhanede şerbetçilik görevinde de bulundu. 953/1546/47’de hastalanarak öldü. “Koyup gitdi bu dükkân-ı cihânı” mısraı ölümüne tarihtir. Âşık Çelebi, ölmeden iki gün önce şairi bir yakınıyla birlikte bayramda ziyaret ettiğinden ve Rahîkî’nin bütün hastalığına rağmen kendsiyle hoşça konuştuğundan bahseder. Sehî Bey, güzel şiirleri ve benzersiz sözleri olduğunu kaydederken Latîfî, şiirle fazla uğraşmadığını bikr-i mânâyı yakalamaya gayret göstermediğini belirtmekte, Âlî ise gazelleri noksan ise de fena olmadığını ifade etmektedir. Âlî, yaptığı macun ve afyonların sonradan çok meşhur olduğunu kaydetmektedir. Hasan Çelebi bir şiirini “kafiyesi sahîh değildir” diye örnek verir. Hasan Çelebi’nin de, Rahîkî’nin dükkanının hâlâ faal vaziyette olduğu hâlde şiirlerinin unutulduğunu belirttiğine bakılırsa macunlarının şiirlerinden meşhur olduğu anlaşılmaktadır. Edirneli Nazmî’nin Mecma’u’n-Nezâ’ir’inde ve Pervâne Bey Mecmuası’nda hemen hepsi aynı olan 13’er adet şiiri vardır.

Kaynakça

Akbayar, Nuri (hzl.) (1996). Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmanî. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Canım, Rıdvan (hzl.) (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ. Ankara: AKM Yay.

İsen, Mustafa (hzl.) (1994).  Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı. Ankara: AKM Yay.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2010). Âşık Çelebi, Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Metin). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay.

Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli Nazmî, Mecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013] 

Köksal, M. Fatih (2007). “Rahîkî”. Türk Dünyası Edebiyatçılar Yazarlar ve Şairler Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: AKM Yay. 269-270.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ’ilî. Ankara: Bizim Büro Yay.

Kutluk, İbrahim (hzl.) (1978). Kınalızâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: TTK Yay.

Müstakîm-zâde Süleymân Sa’deddîn. Mecelletü’n-nisâb fi’n-neseb ve’l-künâ ve’l-elkâb. Süleymaniye Kütüphanesi, Hâlet Ef. No. 628, vr. 230b.

Pervâne Bey. Mecmû’a-i Nezâ’ir. Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat No. 406, vr. 58a, 225b, 258a…

“Rahîkî”(1990). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. C. 7. İstanbul: Dergâh Yay. 269.

Riyâzî. Riyâzü’ş-Şu’arâ. Süleymaniye Kütüphanesi, Es’ad Ef. No. 3871, vr. 54a.

Sehî (1325). Tezkire-i Sehî. İstanbul: Matbaa-i Âmidî.

Sungurhan Eyduran, Aysun (hzl.) (2008). Beyânî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ. Ankara: Kültür Bakanlığı e-kitap: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-83502/beyani----tezkiretus-suara.html [erişim tarihi: 20.03.2013]

Şemseddîn Sâmî (1314). Kâmûsu’l-A’lâm. İstanbul: Mihrân Matbaası.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. MEHMET FATİH KÖKSAL
Yayın Tarihi: 05.09.2013
Güncelleme Tarihi: 29.10.2020

Eserlerinden Örnekler

  GAZEL

 Şeh-süvâr-ı ışksın ey dil rikâb-ı câna bas

 Şimdilik meydân senüñdür ayaguñ merdâne bas

 Lâübâlîsin bilürler ey gözüm yaşı seni

 Bir delikanlulıg eyle gel der-i mey-hâne bas

 Kaşları kurbânı oldugum bilürsin ey hilâl

 Kanumı barmak ucıyla cebhe-i cânâna bas

 Ger dilerseñ tîg-i müjgânuñla ömrüm cân diler

 Ger basarsañ yüzüm üzre dîde-i giryâna bas

 Gözlerüñ mahmûrıyam sâkî meded öldüm yetiş

 Ben garîbüñ cânına gel bir iki peymâne bas

 Mest-i ışk olmak dilerseñ zâhidâ âlemde ger

 Neng câmın yire çal andan kadem meydâna bas

 Ey Rahîkî çünki olduñ âşinâ-yı bahr-i ışk

 Katreden yaşınma hergiz lücce-i ummâna bas

 (Köksal, M. Fatih (2012). Edirneli NazmîMecma’u’n-Nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf. [erişim tarihi: 20.03.2013]. 1208)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893Doğum YeriGörüntüle
2Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893Doğum YılıGörüntüle
5Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893Ölüm YılıGörüntüle
8Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
9Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Ölüm YılıGörüntüle
10NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893MeslekGörüntüle
11Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
13NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NECÂ, Şeyh İsmâil Necâ Paşad. 1819 - ö. 1893Madde AdıGörüntüle
17Başak Tunceld. 17 Haziran 1985 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Selim İlerid. 30 Nisan 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle