RÂ'İF, Feyzullah Râ'if-i Âmidî

(d. 1247/1831-32 - ö. 1307/1889-90)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Feyzullâh Râ'if-i Âmidî, mahlası Râif 'tir. “Müftî Kâtibi-zâde” unvanıyla da tanınan şair 1247/1831-32’de Diyarbakır’da doğdu. Diyarbakır ulemasından Fetvâ Emîni Emîn Efendi’nin oğludur. Hâfız Mehmed Kâmî Efendi’den ilim tahsil etmiştir. Ayrıca Arapçadan Kâfiye, Farsçadan da Gülistân’a kadar okuyup bazı fıkıh ve edebiyat kitaplarını da ders almıştır. Aynı zamanda hattat olan şair yazdığı hat eserlerini zamanın Diyarbakır valisi Es'ad Muhlis Paşa’ya sununca (1267/50) eyalet kalemine memur olarak atanmış, 1283/1867’de Diyarbekir Cinayet Meclisi Başkitabetine tayin olunmuştur. 1296/1878 yılı ortalarında ise Diyarbakır Ceza Mahkemesi Reisliğine getirilmiş ve mütemayiz rütbesine kadar yükselmiştir. Ölüm tarihi tam olarak bilinmeyen Râ'if’in 1307/1889-90’da öldüğü tahmin edilmektedir (Beysanoğlu 1959: 63).

Feyzullah Râ'if’i çok iyi tanıyan Emîrî Efendi onun hatır gönül ve hak hukuk bilen; iyiliksever, şefkat ve vefa sahibi iyi bir aile dostu; çevresiyle samimi ilişkiler kuran zeki bir edip olduğunu belirtmektedir (2003: 24).

Dîvân tertip etmeyen şairin şiirleri Diyarbakır Yazmalar Kütüphanesi AHA 88 numarada kayıtlı bir mecmuada kayıtlıdır. Mecmuada çoğu gazel formunda 34 şiir yer almaktadır. Dâl harfine kadar olan bu mecmua sanki mürettep olarak düşünülmüş ancak tamamlanamamış bir Dîvânçe görünümündedir.

Feyzullâh Râ’if-i Âmidî, Âgâh’ın üstatlığında 18. yüzyılda kurulan ve Emîrî Efendi’nin “Diyarbakır Encümen-i Dânişi” diye adlandırdığı edebî mektepten etkilenen şairlerden biridir. Klasik şiir geleneğine bağlı olan şairin hem önceki hem de çağdaşı şairlerle müşaareler yapması, şiirlerinin Hayâlî-i Âmidî (1328: 317, 333) tarafından tanzir, Harputlu Hâmid Efendi (Sarıçiçek 2014: 253) ve Rahmî-i Harpûtî tarafından tahmis edilmesi (Kavaz-Onur 1996: 314) onun şairliğinin belli bir seviyede olduğunun göstergesidir. Râ'if, şiirlerinde sade ve samimi bir üslup kullanmıştır. Mütevekkil bir kişiliğe sahiptir. Âşıkâne şiirler yazan şairin iç dünyasının oldukça zengin olduğu görülmektedir. Aruzu başarıyla kullanan şairin şiirlerinde ahenk ve akıcılık hissedilir. Kulağı tırmalayan unsurlara pek rastlanmaz. Şiirlerde belli bir zevk seviyesinin gözetildiği anlaşılmaktadır.

Kaynakça

Adak, Abdurrahman (2012). Ali Emiri’nin Gözüyle Diyarbakırlı Şairler. İstanbul: Kent Işıkları Yay.

Akpınar, Şerife (2012). Âgâh (Semerkandî-i Âmidî) Dîvân. KTB Yay. 3362. e-kitap. [Erişim Tarihi: 16.10.2014]

Feyzullah Râ'if. Dîvân. Diyarbakır Yazmalar Ktp. AHA Koll. 88 (CD-2) vk.1-17.

Güner, R.-Güner N. (hzl.) (2003). Ali Emirî Efendi Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara.

Ali Emirî (1328). Tezkire-i Şuara-yı Âmid. Dersaadet: Matbaa-i Âmidî.

Kadıoğlu, İdris (hzl.) (2014). Ali Emîrî Efendi Tezkire-i Şu’arâ-yı Âmid. Ankara: Sonçağ Yay.

Beysanoğlu, Şevket (1959). Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları 2. İstanbul: Işıl Matbaası.

Kadıoğlu, İdris (hzl.) (2010). “Diyarbekir “Encümen-i Dânişi”nin Üstad Şairi Âgâh ve Devrindeki Şairler Üzerindeki Etkisi”. T.C. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi (DÜSBED). (4): 35-45.

Kavaz, İ.-Onur, N. (1996). Harputlu Rahmî Dîvânı. Ankara: İzzetpaşa Vakfı Yay.

Korkusuz, M. Şefik (2004). Tezkire-i Meşâyıh-ı Âmid (Diyarbekir Velileri) I-II. İstanbul: Kent Işıkları Yay.

Korkusuz, M. Şefik (2007). Eski Diyarbekir’de Gündelik Hayat. İstanbul: Kent Işıkları Yay.

Korkusuz, M. Şefik (2013). Osmanlı Arşivlerinde Diyarbekirli Devlet Memurları. İstanbul: Toprak Kitap.

Korkusuz, M. Şefik (2014). Diyarbekir Kadı, Müftü, Hattat ve Mûsikişinasları. İstanbul: Toprak Kitap.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri.  C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Sarıçiçek, Ramazan (2014). “Feyzullâh Râ’if-i Âmidî ve Şiirleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research. 7 (31): 246-260.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ RAMAZAN SARIÇİÇEK
Yayın Tarihi: 17.10.2014
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Pertev-i hüsni o şûhun meh-i tâbâna deger

Meh-i tâbâna degül mihr-i dırahşâna deger

Kimse inkâr idemez bülbüle sorsan dahı dir

O gülün handesi yüz gonce-i handâna deger

Gazab-âlûd oluban atma amân peykânun

Dil-i mecrûhuma yâ sîne-i sûzâna deger

Nice mahşerde cevâbun virecek ol zâlim

Hançer-i gamzesi günde nice bin câna deger

Bende cem‘iyyet-i hâtır mı koyar bâd-ı sabâ

Yâd eller gibi ol zülf-i perîşâna deger

N’ola Beytü’l-Hazen’i eylese Râ’if mesken

Sevdigi dil-ber anun Yûsuf-ı Ken’ân’a deger

(Sarıçiçek, Ramazan (2014). “Feyzullâh Râ’if-i Âmidî ve Şiirleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research.  7 (31): 251.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13Doğum YeriGörüntüle
2TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858Doğum YeriGörüntüle
3FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.Doğum YeriGörüntüle
4REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13Doğum YılıGörüntüle
5TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858Doğum YılıGörüntüle
6FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.Doğum YılıGörüntüle
7REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13Ölüm YılıGörüntüle
8TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858Ölüm YılıGörüntüle
9FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.Ölüm YılıGörüntüle
10REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13MeslekGörüntüle
11TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858MeslekGörüntüle
12FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.MeslekGörüntüle
13REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16REMZÎ, Remzî Mehmed Efendid. 1756-57 - ö. 1812-13Madde AdıGörüntüle
17TÂ'İB, Muhammed Tâhird. 1790 - ö. 1858Madde AdıGörüntüle
18FÂ’İZ, Mehmed Sa'îd Efendid. ? - ö. 19. yy.Madde AdıGörüntüle